“Yöntemler, tümüyle ve nihai olarak âdildir”
Dick Cheney, CIA İşkence Programı'na onay veren ABD Devlet Başkanı George Bush’un yardımcısı
"CIA yetkililerinin büyük bir çoğunluğu kurallara uygun hareket etti. Onlar, uluslarına hizmet kapsamında ne yapmaları gerektiğini söylenilenleri yaptılar" John Brennan, CIA Direktörü, 12 Aralık 2014
"Bunlar, Amerika’nın dünyadaki duruşuna da ciddi zarar verdi. Bu nedenle, bu yöntemlere bir daha asla başvurmamamız için Başkan olarak yetkilerimi kullanmaya devam edeceğim." ABD Başkanı Barack Obama, 9 Aralık 2014
“CIA tarafından 11 Eylül sonrasındaki yıllarda kullanılan acımasız sorgulama teknikleri esasen yararsız ve gizli servisin Kongre’ye ve kamuoyuna söylediği gaddarlıktan çok daha fazla” CIA İşkence Raporu'ndan
USA Senate CIA Torture Report 1
ABD İstihbarat Senato Seçme Komitesi
Merkezi İstihbarat Biriminin Tutuklama ve Sorgulama Programı Komite Çalışması
Komite
aşağıdaki bilgilere ve bulgulara ulaşmıştır.
#1: CIA'in kendi
geliştirdiği sorgulama tekniklerinin,
tutuklarla işbirliği kazanımı veya istihbarat edinme yönünde herhangi
bir etkisi olmamıştır.
CIA'in
sorgulama kayıtlarındaki bir yoruma dayalı olarak komite,
CIA'in geliştirdiği gelişmiş sorgulama tekniklerinin tutuklularla
işbirliği veya doğru bilgi elde etmek için etkili bir araç olmadığı sonucuna
vardı.
Örneğin,
CIA kayıtlarına göre, CIA'in gelişmiş sorgulama teknikleriyle sorgulandığı
bilinen 39 kişiden 7’sinden CIA gözetimi altında oldukları sürede hiç bir bilgi
alınmamıştır. CIA'in gelişmiş sorgulama tekniklerine maruz kalan tutuklular,
gözaltına alındıktan hemen sonra bu sorgulamalara maruz kalmışlardır. Diğer
tutuklular ya daha önce veya bu sorgulama teknikleri olmaksızın önemli ve doğru
istihbaratı sağlamışlardır.
CIA'in
sorgulama teknikleriyle sorgulanırken bir çok tutuklu, yanlış istihbaratla
sonuçlanan uydurma bilgiler vermiştir. Tutuklular, CIA'in yüksek öncelikleri
olarak belirlediği terör tehditleri gibi kritik istihbarat konularında uydurma
bilgi vermişlerdir.
CIA'in
Gözaltı ve Sorgulama Programı boyunca bir çok defa, CIA personeli doğru bilgi
almanın en etkili yönteminin gözaltındakilerin , CIA'in “yüksek değeri olan”
tutukluları da dahil, zaten İstihbarat Topluluğu tarafından edinilmiş bilgiler
veren gözaltılarla karşılaştırılması olduğunu belirlemişlerdi.
CIA'in
gelişmiş sorgulama tekniklerinin kullanılmasının tutukluyla işbirliği sağlamak
ve doğru istihbarat üretmek için başarısız olduğu değerlendirilerek, CIA
görevlileri düzenli olarak CIA'in gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkili olup
olmadığı konusunda sorgulandı.
#2:CIA'in gelişmiş
sorgulama teknikleri konusundaki savunması, bu tekniklerin etkililiği ile
ilgili yanlış iddialardan kaynaklanmıştır.
CIA'in
en iyi önlem olarak Beyaz Saray’a, Ulusal Güvenlik Konseyi’ne, Adalet
Bakanlığı’na, CIA Baş Müfettiş’ine, Kongre’ye ve kamuya sunduğu, CIA sorgulama
tekniklerinin etkililiği, bazı terör alanlarının "bertaraf" edilmesi
ve bu tekniklerin kullanılması sonucunda yakalanan spesifik teröristler
örnekleriydi.
CIA bu
örnekleri, kendi sorgulama tekniklerinin sadece tek en iyi yöntem değil aynı
zamanda "Aksi takdirde kullanılamaz" “hayat kurtaran” değerli istihbarat elde etmek için gerekli de
olduğunu iddia etmek için öne sürdü.
Komite CIA'in
geliştirilmiş sorgulama kullanımına atfettiği terörle mücadele başarıları
olarak iddia edilen en belirgin örneklerinden 20 tanesini gözden geçirdi ve
temel değerler açısından bunları yanlış buldu.
Bazı
durumlarda, bahsedilen terörle mücadele başarısı ve CIA'in gelişmiş sorgulama
teknikleri sırasında gözaltındakilerden elde edilen bilginin arasında herhangi
bir bağlantı yoktu. Geri kalan olaylarda, CIA hatalı bir şekilde gelişmiş
sorgulama tekniklerinin “bir sonucu olarak” bir CIA tutuklusundan alınan özel,
diğer bir deyişle kullanılamaz bilgi olduğunu iddia etti. Aslında:
(1) Ya CIA tutuklusu dışındaki
kaynaklardan gelen bilginin doğruluğu, CIA veya ABD İstihbarat Topluluğu için
kullanışlıydı bu nedenle "aksi
takdirde kullanılamaz"dı,
ya da
(2) CIA tutuklusundan, CIA'in gelişmiş sorgulama tekniklerinin
kullanımı öncesinde elde edilmişti. CIA tarafından şart koşulan bu örnekler bir
çok olgusal yanlışlık içeriyordu.
Bu
“etkililik” örneklerini politikacılara, Adalet Bakanlığı’na ve diğerlerine
sunarken CIA, daha önce CIA sorgulama teknikleri kullanılan tutuklulardan başka
kaynaklardan gelen önemli sayıdaki, amaca uygun istihbaratı, CIA'in bu
teknikleri kullanarak eşsiz bilgiler elde ettiği yanlış izlenimini bırakarak
sürekli olarak ihmal etti.
CIA'in
kendi sorgulama teknikleri sonucunda “önlediğini” iddia ettiği terörist
saldırıların bazıları, istihbarat ve kolluk görevlileri tarafından uygulanamaz
veya asla operasyonalize olmayan fikirler olarak değerlendirildi.
#3: CIA
tutuklularının sorguları, politikacılara veya diğerlerine sunulandan çok daha
kötü ve acımasızdı.
CIA'in
ilk tutuklusu, Ebu Zubaydah ile başlayarak ve çok sayıda diğerleri ile devam
ederek CIA kendi geliştirilmiş sorgulama tekniklerini günlerce ve haftalarca
tekrarlayarak kullandı. Tokatlama ve
“duvara çarpma” sıklıkla, uykudan mahrum bırakma ve çıplaklıkla kombinasyon
halinde kullanıldı. Kayıtlar, CIA sunumlarındaki sorgulamaların “mümkün olan en az zorlayıcı
tekniğin” kullanıldığı, daha zorlayıcı tekniklerin sadece “gerekli durumlarda”
kullanıldığı “açık, bir tehdit içermeyen” bir yaklaşımı doğrulamıyor. Su
tahtası tekniği, çırpınmaya ve kusmaya sebep olan fiziksel olarak zarar verici
bir teknikti.
Örneğin
Ebu Zubaydah, “ağzından köpükler
çıkarak, tamamen tepkisiz” hale geliyordu. Dahili CIA kayıtları Khalid Shaykh Mohammad’in su tahtasında “neredeyse boğulmaya yakın” bir duruma defalarca geldiğini açıklıyor.
Uykudan mahrum bırakma,
tutuklunun ayakta, zaman zaman elleri
başının üzerinde zincirlenmiş veya rahatsız bir pozisyonda 180 saate kadar
uykusuz bırakılmasını içeriyor.
Uzun süren uykudan yoksun bırakma sırasında en az 5 tutuklu rahatsız edici
halüsinasyonlar deneyimlemiş ve bu vakaların en az 2 tanesinde CIA uykudan
yoksunluk tekniğine gereksiz bir şekilde devam etmiştir.
CIA'in
Adalet Bakanlığına bildirdiklerinin aksine, Abu Zubaydah’nın yakalanması
sırasında aldığı bir kurşun yarasının çürümesiyle sonuçlanan, sorgusunun “tıbbi bakımından” daha “öncelik” taşıdığı
talimatını vermiştir. En az 2 diğer vakada CIA, kendi tıbbi personelinin bu
tekniklerin fiziksel yaraları kötüleştireceği konusunda uyarılarda bulunmasına
rağmen geliştirilmiş sorgulama tekniklerini kullanmaya devam etmiştir. CIA
tıbbi personeli ayakta uyuma işkencesine maruz kalan 1 tutukluyu, tekniğe devam
edebilmek için şişmeye karşı tedavi etmiştir.
En az 5
CIA tutuklusu tıbbi gerekliliği belgelenmeksizin “rektal
yoldan besleme ve susuzluğu giderme” ye maruz kalmıştır. CIA, tutukluları buzlu suda bekletmiştir.
CIA bir tutukluya buradan ancak bir tabut şeklindeki bir kutunun içinde
çıkabileceğini söyleyerek, bir çok tutukluya CIA sorgusundan asla canlı
çıkamayacaklarına inandırmıştır.
Bir sorgulayıcı tutuklulardan birine asla
mahkemeye gidemeyeceğini , “Çünkü sana yaptıklarımızı dünyada kimse bilemez.”
şeklinde belirtmiştir. Ayrıca CIA görevlileri en az 3 tutukluyu, ailelerine ve çocuklarına zarar vermekle,
annelerine cinsel taciz yapmakla veya annelerinin boğazını kesmekle tehdit
etmişlerdir.
#4: CIA
tutuklularının kapatılma koşulları CIA'in politikacılara ve diğerlerine
bildirdiğinden daha acımasızdı.
Programdaki
CIA gözaltı odaları özellikle sefil ve kasvetliydi. COBALT tutukevindeki CIA tutukluları sürekli zincirli, yüksek
müzik sesine maruz, insan atıkları için sadece bir kova bulunan , tamamen
karanlık izole hücrelerde tutuluyordu. Tesisteki ısı düşüklüğü muhtemelen
bir tutuklunun ölümüne sebep oldu.
Sorgulama
ekibinin şefi burayı bir “ zindan” , başka bir kıdemli CIA görevlisi COBALT’ın
kendisini bir “gelişmiş sorgulama tekniği”
olarak tanımladı. Zaman zaman, COBALT‘da tutuklular, çevrede çıplak ve elleri başlarının üzerinde kelepçelenmiş
bir durumda uzun zaman dilimlerinde yürütülüyorlardı.
Diğer zamanlarda,
COBALT’daki tutuklular 5 CIA görevlisinin çığlıklar atarak üzerine
yürüyerek, hücresinden dışarı sürüklediği, kıyafetlerini parçaladığı ve daha
sonra koli bandıyla etkisiz hale getirdiği “aşağılama” denilen uygulamaya
maruz kalıyorlardı. Tutuklu daha sonra
kafasına bir şey geçirilerek, tokatlanarak ve yumruklanarak koridor boyunca
sürükleniyordu.
Yeni
gözaltı tesislerinin durumu iyileştirmesinden sonra bile, tutuklular CIA
personeli tarafından sorguya çekildikleri zamanın dışında izole olarak tutuluyorlardı.
Program
boyunca, CIA geliştirilmiş sorgulama
tekniklerine maruz kalan ve uzun süre izole edilen bir çok CIA tutuklusu
halüsinasyonlar, paranoya, uykusuzluk, kendini yaralama gibi psikolojik ve
davranışsal sorunlar sergilediler. Bir çok psikolog, insan teması
eksikliğinin bu tür psikolojik rahatsızlıklara sebep olacağını tespit ettiler.
Derya Beyaz, 16.12.2014, Sonsuz
Ark, Çırak- Çevirmen Yazar, Çeviri
Raporun Orijinali: