“Yöntemler, tümüyle ve nihai olarak âdildir”
Dick Cheney, CIA İşkence Programı'na onay veren ABD Devlet Başkanı George Bush’un yardımcısı
"CIA yetkililerinin büyük bir çoğunluğu kurallara uygun hareket etti. Onlar, uluslarına hizmet kapsamında ne yapmaları gerektiğini söylenilenleri yaptılar" John Brennan, CIA Direktörü, 12 Aralık 2014
"Bunlar, Amerika’nın dünyadaki duruşuna da ciddi zarar verdi. Bu nedenle, bu yöntemlere bir daha asla başvurmamamız için Başkan olarak yetkilerimi kullanmaya devam edeceğim." ABD Başkanı Barack Obama, 9 Aralık 2014
“CIA tarafından 11 Eylül sonrasındaki yıllarda kullanılan acımasız sorgulama teknikleri esasen yararsız ve gizli servisin Kongre’ye ve kamuoyuna söylediği gaddarlıktan çok daha fazla” CIA İşkence Raporu'ndan
USA Senate CIA Torture Report 4
ABD İstihbarat Senato Seçme Komitesi
Merkezi İstihbarat Biriminin Tutuklama ve Sorgulama Programı Komite Çalışması
Komite aşağıdaki bilgilere ve bulgulara ulaşmıştır.
Birbirlerinin sorgulama tekniklerinin etkililiği ve güvenliği konusunda sorgulayıcılar arasındaki gerginlikler artmıştır. CIA üst düzey gözaltı ve sorgulama görevlerine hiç bir geçerli deneyimi ve eğitimi olmayan kişileri yerleştirmiş ve CIA tutuklularını etkili bir şekilde sorgulamak için çok cüzi bir istihbaratla sonuçlanan yetersiz dilsel ve analitik destek sağlamıştır. CIA Genel Müfettişinin “devam eden problem” şeklinde belirttiği CIA personelinin tutukluları sorgulamadaki eksikliği program boyunca devam etmiştir.
2005 yılında, CIA'nın “yüksek-değerli” diye adlandırdığı gözaltıları tuttuğu SİYAH gözaltı sitesi Başkanı, CIA merkezine “Yöneticiler “vasat ya da tam anlamıyla faydasız istihbaratla” sonuçlanan bu çalışmada düşük performanslı ve yeni, tamamen deneyimsiz memurlarla çalışmaya istekli görünen ve herhangi bir zamanda işten çıkarılabilecek adaylar arasında seçim yapmak zorunda kalıyor” diye şikayette bulunmuştur.
Sayısız CIA görevlisi diğerlerinin kötü muamele ve şiddet içeren geçmişleri ve programa sürekli erişim iznine sahip olmaya devam etmeleri de dahil- ki bunların CIA'in Gözaltı ve Sorgulama Programı'na katılmalarının soruşturulması gerekirdi- ciddi, belgelenmiş kişisel problemler yaşamıştır. Neredeyse bütün davalarda bu görevlilerin gözaltı ve sorgulama pozisyonlarına atanmaları CIA tarafından önceden biliniyordu.
#13: İki sözleşmeli
psikolog CIA’in gelişmiş sorgulama tekniklerini tasarlamış ve operasyonda,
atamalarda ve CIA gelişmiş sorgulama teknikleri programını yönetiminde merkezi bir rol almışlardır.2005 itibariyle
CIA bu programla ilişkili olarak aşırı dış kaynaklı operasyonlar yapmıştır.
CIA
kendi sorgulama tekniklerini geliştirmek, yönetmek ve değerlendirmek için iki
psikologla sözleşme yapmıştır. Psikologların daha önceki deneyimi Amerikan Hava Kuvvetleri SERE (Survival Evasion Resistance Escape-
Hayatta kalma Kaçınma Direnme ve Kaçma) Okulu’ndaydı. Psikologların ne
sorgulayıcılık üzerine deneyimleri ne
de el-Kaide, arka planda terörle mücadele konusunda
bilgileri ya da herhangi bir ilgili, kültürel ya da dilsel uzmanlıkları yoktu.
CIA
adına, sözleşmeli psikologlar
“öğrenilmiş çaresizlik” temeline dayalı sorgulama teorilerini ve Ebu Zubaydah
ve sonraki CIA tutuklularına karşı kullanım için onaylanmış olan gelişmiş
sorgulama teknikleri listesini geliştirmişlerdir. Psikologlar CIA’in en önemli
bazı tutukluların sorgularını bu yöntemleri kullanarak şahsen yönetmişlerdir.
Üstelik kendilerinin daha önce sorgulamış oldukları veya sorguluyor oldukları
bazı tutuklular için gelişmiş sorgulama tekniklerine devam etmek için gerekli
olan psikolojik değerlendirmeyi de yine kendileri yapmışlardır. Psikologlar
doğal olarak CIA ve yabancı istihbarat servisleri arasında irtibat noktası
olma, sorgulama tekniklerinin etkililiğini değerlendirme ve yabancı devletlerde
gözaltında tutulanları sorgulamada rol alma gibi hükümet faaliyetlerini de
yürütmüşlerdir.
2005
yılında, psikologlar özellikle CIA ile birlikte yaptıkları işin yürütülmesi
amacıyla bir şirket kurmuşlardır. Kısa bir süre sonra, CIA programı hemen hemen
tüm yönleriyle dış kaynaklı olmuştur.
2006
yılında, CIA’in psikologların kurduğu bu şirketle yaptığı temel sözleşmenin
değeri yürürlükteki tüm seçeneklerle
birlikte 180 milyon doları aşmış, taraflar anlaşmanın 2009’da feshedilmesinden
önce 81 milyon dolar almıştır. 2007 yılında, CIA şirketi ve çalışanlarını
programdan kaynaklanan yasal yükümlülüklerden korumak amacıyla çok yıllık bir
tazminat anlaşması sağlamıştır. O zamandan beri CIA bu anlaşmaya ilkesine göre
1 milyon dolardan daha fazlasını ödemiştir.
2008
yılında, CIA'nın Yargısız İnfaz, Gözaltı ve İfade Alma Grubu, CIA’deki gözaltı
ve sorgulama operasyonlarının ana birimi CIA’in X personel subayları ve X sözleşmeliler tarafından doldurulan ;
gözaltı ve sorgulama operasyonlarında işgücünün % 85’i anlamına gelen X
pozisyonların çoğunu elinde tutuyordu.
# 14: CIA
tutukluları Adalet Bakanlığı tarafından onaylanmayan ve CIA merkezi tarafından
yetki verilmeyen zorlayıcı sorgulama tekniklerine maruz kalmışlardır.
2004
yılı ortalarından önce, CIA tutkluları rutin olarak çıplaklı ve yanlış
beslenmeye maruz bırakmıştır. CIA ayrıca bu süre zarfında pek çok tutukluya
karına vurma ve soğuk suya batırma
tekniği kullanmıştır. Bu tekniklerin hiçbiri Adalet Bakanlığı tarafından
onaylanmamıştır.
En az 17
tutuklu gelişmiş sorgulama tekniklerine CIA Genel Merkezi’nin izni olmadan
maruz bırakılmıştır. Ayrıca birden fazla tutuklu izin alınmadan veya bu
sorgulama tekniklerini kullanma yetkisi olmayan kişiler tarafından bu
tekniklere maruz kalmıştır.
Bu olaylar
CIA tarafından kayıt altına alınmasına rağmen, çok az olay denetçilerce
uygunsuz olarak zamanında tespit edilmiş ve dahil olan sorgulayıcılara karşı
çok nadir olarak düzeltici önlemler alınmıştır.
#15: CIA
sorguladığı kişilerin sayısı konusunda kapsamlı ve doğru sayı bildirmemiş ve bu
kişileri yasal gözaltı standartları olmaksızın gözaltında tutmuştur.CIA’in
elinde tuttuğu ve gelişmiş sorgulama tekniklerine maruz bıraktığı tutuklular
konusunda verdiği rakamlar yanlıştır.
CIA
elinde tuttuğu ve gelişmiş sorgulama tekniklerine maruz bıraktığı kişilerle
ilgili tam ve doğru bir liste
geliştirmemiş ve hiç kapsamlı bir denetim yapmamıştır. CIA’in 100’den daha az
kişiyi sorguladığına ve bu 100 tutukludan
sadece 3’ünün gelişmiş sorgulama teknikleriyle sorgulandığına dair
komiteye ve kamuoyuna verdiği ifadeler doğru değildir. Komite CIA kayıtlarına
göre en az 119 kişinin gözaltında olduğunu ve bunlardan en az 39’unun gelişmiş
sorgulama teknikleriyle sorgulandığını belirlemiştir.
Bilinen
119 gözaltının en az 26’sı haksız yere ve Eylül 2001’deki MON gözaltı
standartlarının şartları dışında tutulmuştur. Bunlara ailesinden bilgi almak
için baskı amacıyla tutulan bir adam, yabancı istihbarat birimleri ve eski CIA
kaynaklarına dayanarak tutulan iki kişi ve sadece CIA’in kendi uydurduğu
bilgilere dayalı olarak El-Kaide bağlantısı yüzünden tutulan iki kişi de
dahildir ve gelişmiş sorgulama teknikleriyle sorgulanmışlardır. CIA’in MON
standardına uymadıkları belirlendikten sonra bile aylarca gözaltında
tutulmuşlardır. CIA kayıtları pek çok diğer tutuklunun durumunu değerlendirme
açısında yetersiz bilgi sağlamıştır.
CIA genel merkezi en az dört tutuklu hakkında MON
standartlarına uymadıkları için ev sahibi ülke gözaltı tesislerine
yerleştirilmeleri talimatını vermiştir. Ev sahibi ülkenin bu gözaltılar için hiç
bir bağımsız nedeni yoktur.
Bazı
dosyaların kayıtlarının mevcut olmaması ve diğer pek çoğunun kesintili ve
yetersiz olması sebebiyle CIA gözaltı ve sorgularının tam bir muhasebesi
imkansız olabilir.
CIA'in gözaltı ve sorgulamalarının 2002’deki tesisi
KOBALT tutukevinde, CIA'in GRİ tesislerinde ve ayrıca X ülkesindeki gözaltı
tesisinde neredeyse hiç detaylı kanıt
bulunmamaktadır. CIA Gözaltı ve İfade Alma Programındaki sorgulama faaliyetleri boyunca X ülkesi dışındaki gözaltı tesisleri
konusunda çok az detaylı kayıt tutmuştur.
# 16: CIA kendi
gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkililiğini yeterince değerlendirme konusunda
başarısız olmuştur.
CIA ,
CIA Baş Müfettişi’nin tavsiyesine ve Senato İstihbarat Seçim Komitesi ve Ulusal
Güvenlik Danışmanı tarafından da benzer talepler gelmesine rağmen kendi
gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkililiğinin güvenilir ve kapsamlı bir
analizini yapma konusunda başarısız olmuştur.
CIA’in
gözaltı ve sorgulama programının iç değerlendirmeleri programın devamı ve
geliştirilmesiyle finansal olarak ilgilenen sözleşmeliler tarafından yapıldığı
kadar, zaten bu programın geliştirilmesi ve uygulanması konusunda görev alan personele bırakılmıştır. “Programın gayrı
resmi bir değerlendirmesi” CIA Terörle Mücadele’nin bir parçası olmayan iki CIA
görevlisi tarafından yürütülmüş ve CIA'in gelişmiş sorgulama tekniklerinin
etkiliğinin 'İnsan Deneklerin Korunması Federal Politikası’nı ihlal etmeden
değerlendirilemeyeceği tespit edilmiştir. Programı yürüten CIA görevlileri ve
sözleşmeli personelin verdiği bilgilere dayanarak ; CIA görevlileri CIA'in
gelişmiş sorgulama tekniklerinin etkililiği ele alınmaksızın CIA Gözaltı
Programının “başarılı” olduğuna sonucuna varmıştır.
2005
yılında, Baş Müfettişliğin CIA gelişmiş sorgulama teknikleri konusunda bir
inceleme talebine cevaben CIA, CIA’de çalışmayan iki kişiden gözaltı ve sorgulama programıyla ilgili
kapsamlı görüş bildirmelerini istedi. Bu kişilerden birine göre “Bize
görüşlerimizin temelini oluşturan materyalleri sağlama konusunda CIA Terörle
Mücadele personeli aşırı derecede
istekliydi.” Bu kişi CIA gelişmiş sorgulama tekniklerini değerlendirme
konusunda yeterli uzmanlığa sahip değildi ve
sadece “bu programın” gelişmiş sorgulama teknikleri programına da bağlantılı
olduğunu gözardı ederek “büyük bir başarı” olduğu sonucuna vardı. İkinci kişi
tekniklerin “etkililiği sorusuna cevap vermek için objektif bir yol
bulunmadığı” sonucuna vardı.
CIA
tarafından sunulan "etkililik" iddialarını doğrulayan veya CIA’in bu
tekniklerin kullanımı boyunca değerli istihbarat sağladığına dair bağımsız
görüşleri destekleyen hiç bir CIA kayıdı bulunmamaktadır. CIA tarafından iddia
edildiği gibi ne gelişmiş sorgulama teknikleriyle elde edilen istihbaratın
bulunduğuna dair ne de diğer kaynaklardan önce elde edildiğine dair
incelemeciler bir kanıt aramamıştır.
Derya Beyaz, 25.01.2015, Sonsuz Ark, Çırak- Çevirmen Yazar, Çeviri
Raporun Orijinali: