"1923 yılının ocak ayında Odesa limanında şöyle bir manzarayla karşılaşılabiliyordu: bir taraftan Amerikan gemisi açlar için gıda boşaltırken, hemen yanında bir Sovyet gemisi Hamburg’a gönderilmek üzere buğdayla yükleniyordu."
“Vatandaşlarımızın çoğu için 1921-1922 yılları arasında Sovyetler Birliğinde yaşanan bu görülmemiş açlık sırasında Amerikan halkının yardımı hala bilinmeyen bir gerçek olarak kalmaya devam ediyor. Trajedinin iki sebebi vardı: ilki, çiftçilerden ekim için ayrılan tohumların bile Bolşevikler tarafından alınması, diğeri ise kuraklıktı.
Açlık çoktan geniş kitlelere yayılmıştı ama Lenin hükümeti gazetelerde ülkenin elektrifikasyon planını anlatarak durumu gizlemeye çalışıyordu. Kıtlık felaket boyutlarına ulaşınca “Pravda” gazetesi nihayet ülkede Petrograd’dan Ural’a kadar 25 milyon insanın açlık çektiğini bildirdi. Gerçekteyse bu rakam çok daha büyüktü. Patrik Tihon yardım çağrısında bulundu:
New- York Piskoposuna:
“Sizin aracılığınızla Kuzey Amerika Birleşik Devletleri halkına sesleniyorum. Rusya’da açlık var. Nüfusun büyük kısmı açlıktan ölmeye mahkûmdur. Daha önce bütün ülkeye ekmek sağlayan birçok il kuraklıktan kavrulmuş durumda. Kıtlıktan dolayı salgın hastalıklar ortaya çıktı. Olabilecek en geniş kapsamlı yardıma ihtiyacımız var. Başka hususları bir kenara bırakmamız gerekiyor: halk ölüyor, gelecek ölüyor, çünkü vatandaşlar evlerini, topraklarını, tarlalarını, mallarını bırakıp, “Ekmek!” çağrısıyla doğuya kaçıyorlar. Herhangi bir vakit kaybı bu zamana kadar hiç duyulmamış felaketlere neden olabilir. Acil bir şekilde ekmek ve tıbbi yardımı gönderin…”
Maksim Gorki’nin yaptığı çağrıdan:
“Lev Tolstoy, Dostoyevski, Mendeleyev, Pavlov, Glinka ve dünyaca ünlü diğer değerli insanların ülkesi için kötü günler geldi ve ben Avrupa ve Amerika’daki medeni insanların Rus halkının trajik durumunu anlayarak bir an önce ekmek yardımında ve tıbbi yardımda bulunacaklarına inanıyorum.”
“Rus halkına, genellikle açlık çekenlere, hastalara ve özellikle de çocuklara mümkün olduğunca yardımda bulunmak… Biz, Hristiyan milleti olarak bu trajedinin önlenmesi için çok daha fazla çaba sarfetmeliyiz.”
Şimdiki Başkurdistan bölgesi açlıktan en fazla etkilenenler arasındaydı; halkın %80 kadarı açlık çekiyordu. İnsan yeme vak'aları yayılmıştı. ARA’nın Ufa şubesi 1921 kasımda çalışmalarına başlamıştı, aynı zamanda çocuklar için ilk yemekhaneler açılmıştı.
Kazan’daki çocuk yemekhanesi
ARA’nın Başkurdistan’da açtığı yemekhane.
Taşra sakinleri hayatlarında ilk kez gördükleri Amerikan süt, kakao, mısır ve diğer ürünlere hayret ediyorlardı. Aynı zamanda Amerikalılara şaşırıyorlardı. Gelenler, Sovyet propagandasının tasvir ettiği burjuvazi tiplemesinin aksine oldukça samimi ve enerjiklerdi.
Açlığın, sefaletin boyutları ve yönetimin kendi halkına karşı tutumu başka ülkelere yardım deneyimine sahip Amerikalı gönüllüleri çok etkilemişti. İşte o zaman “şimdi” ve “yarın” kelimelerinin Sovyet yetkililer için belirsiz zaman anlamına geldiğini öğrenmiş oldular.
ARA’nın Ufa şubesinin Iglino, Blagoveşçensk, Belebey, Davlekanovo, Zlatoust, Sterlitamak ve diğer şehirlere yaptığı yardımlar.
Yardımların en yoğun olduğu dönemde Amerikalılar Başkurtistan halkının %30’na gıda yardımı sağlıyorlardı. 1921-1922 yılları arasında Amerika’dan bu bölgeye 1.817 bin pud gıda, 1 milyonu aşkın süt konservesi ve çokça giysi getirilmişti. Kolera ile mücadele çerçevesinde Amerikan taraf ilaç, dezenfeksiyon malzemeleri, tıbbi ekipmanların sağlanmasını üstlenmişti. Amerika’dan getirilen doktorlar aşılama kampanyaları düzenlemişti.
ARA’nın yıkımdan sonraki kalkındırmada büyük rolü vardı. Yol, okul ve hastaneleri onaran çalışanlara sıcak yemek vermesi üzerine iç savaştan beri çalışmayan fabrikaya giden yol kısa zamanda onarılmıştı ve fabrika üretime başlamıştı. 1922 yılının ekim döneminde ABD tohumlar, ekipmanlar ve makineler sağlamıştı. Bu, o sene iyi hasadın toplanmasına yardımcı olmuştu.
Afişin üzerindeki yazı: “Amerikan yardımı almak ister misiniz?”
Felaketin kritik aşaması atlatıldığında Bolşevikler halkın gözünde iktidarın itibarını zedelemeye başlayan Amerikan yardımından dolayı rahatsız olmaya başladılar. Temmuz 1922 yılında Lenin hükümeti tekrar buğday ihracatına başlayacakları söylemiyle bütün dünyayı şoka uğrattı. 1923 yılının ocak ayında Odesa limanında şöyle bir manzarayla karşılaşılabiliyordu: bir taraftan Amerikan gemisi açlar için gıda boşaltırken, hemen yanında bir Sovyet gemisi Hamburg’a gönderilmek üzere buğdayla yükleniyordu.
Bu koşullarda ABD faaliyetlerini azaltmaya başlamıştı. Ufa şubesinin kapanışı öncesinde Moskova makamları yerel yetkililere şöyle bir önermede bulunmuşlardı:
“ARA’nın gidişi sırasında şükran, minnet belirtileri, tebrikler dile getirilebilir, ancak bu sadece resmi kurumlar adına yapılabilir. Halk adına hiçbir şekilde gösteri ya da teşekkür konuşmaları düzenlenmemelidir.”
Köylü kadınlar Amerikan yetkilisinin önünde diz çökerken, 1922.
Amerikalılar giderken sayıları azalmıştı; Harold Blandy koleradan ölmüştü. Şube başkanı Walter Bell kendini hastalıktan zor kurtarmıştı ve fahri Ufa vatandaşı ödülüne layık görülmüştü.
Rusya’nın resmi verilerine göre Amerika 10,4 milyon Rus vatandaşını açlıktan kurtardı. İnsani yardım fonlarının yarısı ABD Kongresi tarafından sağlandı, diğer yarısıysa para, kıyafet ve ayakkabı bağışı yapan Amerikan halkı tarafından toplandı.
21 Haziran 1923 tarihli “İzvestiya” gazetesi şöyle yazıyordu:
”Hükümetimiz ARA faaliyetlerine her zaman çok büyük değer vermiştir. Onların yardımı ülkemizde hiçbir zaman unutulmayacak.”
Ünlü yazar Korney Çukovski şöyle diyordu:
“Sevgili Rockefeller. ARA’nın bu üç kargosunun benim için ne anlama geldiğini bilir misin? Güzel bir gün Amerika’yı keşfettiği için Kolomb’a ne kadar minnettar olduğumu anlayabiliyor musun?Teşekkürler, ihtiyar denizci. Teşekkürler, yaşlı serseri. Bu üç kargo benim için ölümden kurtulmaktan çok daha fazlasını ifade ediyor. Onlar tekrar edebiyat çalışmalarıma geri dönmeme izin verdi ve şimdi kendimi tekrar bir yazar olarak hissediyorum.”
Maksim Gorki Amerikan insani yardım organizasyonunun teşvikçisi olan gelecekteki Amerikan Başkanı Herbert Hoover’e teşekkür ediyordu:
“Yardımınız tarihe eşi benzeri görülmemiş şanlı bir kazanım olarak geçecektir. Bu yardım uzun süredir ölümden kurtardığınız milyonlarca Rus vatandaşın hafızasında kalacaktır.”
Bu ölçekteki yardım fazlasıyla belge ve kanıt bıraktı. Beş sene önce Başkurdistan'ın Ulusal müzesi tarihte ilk kez ARA faaliyetlerini konu alan bir sergi düzenlemişti. Sergi beş gün boyunca açık kaldı ve üstlerden gelen emirle kapatılmıştı.”
Sergey Orlov
Melek Öz, 10.12.2017, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Çeviri-Analiz, Çeviri
Melek Öz Yazıları
Takip et: @formel_
Kaynak:
http://journalufa.com/13376-kak-amerika-spasala-rossiyu.html
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.