...hangi aklın, hangi derde deva getirdiğini düşünen insan...
...hangi şey, hangi diğer şeyle ne kadar ilişkilidir, görebilir mi?...
...hem bir sürü önceki zamanın içinde kaybolup gitmiş bir sürü ölü...
...hem kederin alıp getirdiği çelişkiler örgüsü...
...aklın payitahtında oturan her şeyi derinden derine iten nefsin, cehâletin en serin ve kaygısız bozkırlarında koşturup durmasına ne demeli?...
...bilgi, neyi biliyor olmaklığı değil, neyi bilmiyor olmaklığı deşmekse eğer; insan, sonsuzun içindeki hangi şeyleri bilmediğini bilebilir?...
...nefs, hep bu çıkıştan geri döner, cehâlete...
...bilir ki; câhil olma hakkı dâimîdir, günah işleme hakkı gibi...
...yeryüzü, nefs ve iblis eliyle târümâr olmuş insan mâzisiyle dopdolu...
...aşağılık her eylem, içine yerleştirilmiş olan cezanın büyüklüğünü haykırıyor...
...ama, her yeni nefs, bunu görüp öğrendiği hâlde, kendi yaratılışına uygun davranarak kendi fiillerini düzenleyebiliyor; mâziden çıkardığı sonuçları hiçbilmemiş, öğrenmemiş gibi yaparak aynı hatalarla hâzzın gayya kuyusunda kalmayı tercih edebiliyor...
...insan, bir kördüğümse akılla nefsin izdüşdüğü yerlerin hepsinde...
...bu, insanın kendisini bildiğinden veya bilmediğinden değildir; kendisine yapabileceği şeylerin hepsinin, kendisinin bildiğinden başka şeyler olmasındandır...
...böyle olmasaydı, nefsin dar odalarında gezinen insan, yukarılara gitme hakkını kendinde aramazdı...
...tövbe edemezdi...
...âczini göremezdi...
seçkin deniz