...vicdan, Allah'ın içimize yerleştirdiği ilahî ölçüdür...
...o her gün, her an bizi sorgular...
...nefs ve iblis ona mâni olmaya, yeni ölçüler koymaya çalışır...
...sonsuz ve kesin olan bilgiden insanların çekip aldıkları pay, her insanın kâbiliyetlerine/sezgilerine mahkûm olan bir paydır...
...nitekim bu pay, iblisin sezgilere müdâhil olması ve mahkûmiyeti hasebiyle, daima kuşkular içerir ve kesinlik özelliklerine sâhip değildir...
...vicdan için harcanan emeklerin tümü de, bu tür 'pay' dağılımlarından nasiplenmiştir...
...ancak buna karşılık; vicdanın esas yeri hakkında varılmış kanaatlerin çoğu, kâbiliyete tekabül eden paylardaki yetersizliğe mahkûmdur ve asla yeterli değildir...
...insanı yaratan ve insana süreki elçi gönderip de ondört asırdır elçi göndermeyen Allah, insanın yalnız/güçsüz/ölçüsüz kalmasını engellemek adına, içine adem'den beri 'hayatı için gerekli olan her şeyde kullanacağı' daimî ve kesin bir ölçü yerleştirmiştir...
...biz buna "vicdan" diyoruz...
...vicdanın, nefsimizin veya zihinsel işletim sistemimizin içinde olduğu hususunu tesbit etmekte zorlanabiliriz...
...vicanın duygusal ayrıntılarla özelleşmiş yapısı, bize, onun nefsin içinde olduğunu anlatabilir..
...fakat bir şekilde, onun zihinsel işletim sistemiyle kurduğu ilişki bizi şaşırtacaktır...
...eğer; nefsin zihinle kurduğu ilişkinin türünü, vicdanın zihinle kurduğu ilişkinin türüyle eşlersek bu sorunun çözümünü sağlamış olabiliriz...
...ancak vicdanın yeri nerede olursa olsun, onun çoğunlukla irâdeden bağımsız duran davranışlar sergilediğini de gözleriz...
...o evrensel gerçek adına, bizi/irâdemizi sürekli sorgular...
...vicdan, kişinin evrensel doğruluk endeksidir...
...o, bilhassa olaylar anında ve sonraki dinginlik anlarında kendini hissettirir...
...ama biz ne yazık ki; evrensel gerçekten, vicdanın tanımına, onun ne olduğuna dair bilgileri alırken yetersiz kalıyoruz...
...bu da doğru tesbitlere, vicdana karşı çıkan iblis yüzünden (bilhassa iblisin kışkırttığı nefsimiz yüzünden) ulaşamadığımızı gösteriyor...
...vicdan'ı tanımak, insanı kışkırtan güçleri anlamayı kolaylaştırır...
...anlamak, ayrışmayı değil farkında olmayı ve evrenle bütünleşmeyi mümkün kılar...
...kaçışın olmadığını öğretir...
...haksızlıkların tümüne karşı olmayı gerektirir...
...haksızlıkların bir parçası olmaktan korur ve nihayetinde nefse karşı irâdeyi güçlendirir...
...zaten, hayatın anlam kurgusu buradadır...
...vicdanınız ne kadar yaratıldığı hâline yakınsa o kadar iyi, ne kadar uzaksa o kadar kötü olursunuz...
seçkin deniz
pürüzsüz patikalar
Seçkin Deniz Yazıları