"Devlet, sosyal medyayı vatandaşı eğitme, bilgilendirme zemini olarak görüp hizmet verdiği her alanda doğru bir sosyal medya stratejisi geliştirmelidir."
Sevda Dursun, Abdullah Çiftçi'ye sordu:,
1- Bir yangın, deprem, saldırı veya eylem olduğunda, kısacası kriz anlarında sosyal medya niçin revaçtadır?
Bilgi Çağı’nın online insanlarıyız. Türkiye’de yaklaşık 40 milyon civarında sosyal medya hesabı var ve bilgi kaynağı da artık sosyal medya. Sosyal medya, internet ile ortaya çıkan “yeni medya”dır. Geleneksel medyada birey, okuyan veya izleyendir. Sosyal medyada ise yazan, okuyan, izleyen ve cevap verendir. Sosyal medyada bilgi anında paylaşılır. Gazeteler günlük basılır, TV’lerin haber bültenleri ise yine saatlidir. Kriz anında en hızlı yazılı ve görsel bilgi akışı sosyal medyada olduğu için revaçtadır.
2- Kriz zamanlarında sosyal medyanın avantajlı ve dezavantajlı yönleri nelerdir?
Sosyal medyadaki kriz yangın gibidir. Ani bir rüzgarla büyüyebilir veya itfaiyenin anında müdahalesi ile söndürülebilir. Türkiye’de gündemi takip eden herkes, akıllı telefon üzerinden Facebook, Twitter, Instagram vs. gibi sosyal medya platformlarına sürekli bağlanarak anlık haberleri öğrenir. Haberi öğrenmek için akşamı ya da bir gün sonrasını beklemez. Kriz zamanlarında sosyal medya iyi yönetilirse avantajdır, kötü yönetilirse dezavantajdır.
İnsanlar sosyal medyada kutuplaşarak, kendi tarafı adına siyasal mesajlar paylaşıyor. Normal bir krizi kendi siyasal tarafının lehine olacak şekilde çarpıtıp sunabiliyor. Sosyal medyada, normal sosyal olayları suistimal etmek isteyen siyasal/ideolojik/terör grupları ve siber ajanlık faaliyetleri var. Bu nedenle normal bir kriz topluma çok farklı sunulabilir. Sahte ve gerçek, doğru ve yanlış her an yer değiştirebilir. İyi yönetilirse kriz aşılır, yönetilemezse kriz derinleşip kaotik bir ortam oluşabilir.
3- Bir krizi avantaja çevirmek için sosyal medyada neler yapmak gerekir?
Sosyal medyada krizi avantaja çevirmek için her mecrayı anlık takip edip, olaylara anında müdahale etmek gerekir. Şeffaf ve doğru bilgi anında paylaşılmalı. Sosyal medyadaki kimliksiz, ideolojik veya siber ajanlık faaliyetleri yapan hesapları ifşa etmek de önemli. Sosyal medyayı “dünyanın, ülkenin asayiş bilgi sistemi” gibi görebiliriz. Sosyal medya gündemini analiz eden programlarla, gündem anlık izlenebilir. Bir anahtar kelime etrafında atılan mesajlar, atan hesaplar anında tespit edilip önlem alınabilir.
4- Kriz anlarında Twitter veya Facebook’ta yalan yanlış haberler yayılabildiği için, bunları kullanmak ne kadar doğrudur?
Bilgi çağında sosyal medya ekmek, su gibi bireyin ihtiyacıdır. Her kullanıcının itibar ettiği hesaplar, gruplar ve arkadaşları vardır. Kullanıcılar, kaos ortamında güveneceği, inanacağı haber kaynağını bilirler. İsimsiz hesapların paylaşımlarına itibar etmemek gerekir.
5- Sosyal medyada iyi yönetilemeyen bir kriz, nelere sebep olabilir?
En başta kamu güvenliğini riske atabilir. Bunun örneğini Gezi Parkı olaylarında ve yakınlarda da Artvin Cerattepe olaylarında gördük. Polis normalde birkaç bin gösterici ile başa çıkabilir, ama sosyal medyada yüzbinlerin sokağa çıkma potansiyeli var. Ukrayna, Gürcistan Turuncu Devrimleri, sözde Arap Baharı olaylarında gördüğümüz gibi kitle isyanı ile kamu düzeni bozuluyor. Ülkenin hem itibarı, hem imajı ciddi zarar görüyor. Turizm, yatırım, yabancı sermaye, ticaret vs. açısından ciddi kayıplar olabiliyor. Sosyal medya sayesinde dünyanın, bir ülkenin, bir şehrin, bir ilçenin, bir evin ve bir bireyin gündeminin ne olduğu analiz edilebilir. Siber ajanlar bu gündemi takip edip, stres ve öfkeyi sosyal medya üzerinden kitlesel isyana dönüştürmek için çalışır. Bu nedenle toplumdaki kitlesel stres ve öfke nedenlerini, analiz edip sosyal medyada çözüme yönelik projeler uygulanmalıdır.
6- Sosyal medyanın denetlenemez oluşu krizi büyütür mü?
Evet, büyütür. Çünkü siber ajan hesapları, terör ve ideolojik siyasal gruplar krizin büyümesi, kaotik bir ortamın oluşması için planlı çalışmalar yapıyorlar. Bu hesapların ifşa edilmesi ve kanun karşısına çıkartılması önemli. Nasıl ki bir gazeteci devlete karşı suç işlerse cezalandırılıyor, sosyal medyada da ifade özgürlüğünü aşan, suç olan eylemler cezalandırılmalıdır. Sosyal medya platformları ile dünyanın birçok ülkesi problemli. Sosyal medya mutlaka denetlenebilmeli. Gelecekte “onaylanmış” hesaplar dışındaki hesaplar sosyal medya kullanıcısı olamayacak. Nedeni de, sosyal medya üzerinden artan bireysel terör “yalnız kurt” eylemleri ülkeleri buna zorlayacak.
7- Kriz anlarında Twitter veya Facebook’un engellenmesi doğru bir davranış mıdır?
Sosyal medyanın engellenmesi krizi azaltmaz, bilakis büyütür. Sosyal medyada kişiler kendi çevresinden ve kamu yetkililerinden doğru bilgiyi alabiliyor ama kapatılırsa fısıltı gazetesi etkin olur ve kaynağı belirsiz yalan, yanlış bilgi daha hızlı yayılır.
8- Bir kriz anında sosyal medyada sessiz kalmak mı, yoksa doğru bilgilendirme yapmak mı gerekir?
Kriz anında sessiz kalmak, krizin büyümesine vesile olur. Doğru bilgilendirme, şeffaflık, dürüstlük ve samimiyet daima işi çözer. Hata varsa özür dilemek kitleyi sakinleştirir.
9- Sosyal medyada çıkan bir kriz, geleneksel medyayla çözülebilir mi?
Sosyal medyada çıkan bir kriz geleneksel medya ile çözülmez. Çünkü haber kaynağı olarak kitle artık sosyal medyadan besleniyor. 15-20 yaş arası genç nesil, zaten geleneksel medya haberleri ile ilgilenmiyor. Sosyal medya bilgisi hızlı ve anlıktır. Genç nesil sabırsızdır, geleneksel medya haberi verene kadar haber tüketilmiş olur.
10-Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, ülke çapında çıkan krizleri hangi yönde etkiler?
Sosyal medyada vatandaş hegemonik medya patronlarından bağımsız kendi haber kaynağını oluşturuyor. Vatandaş sosyal medya hesapları ile kendini gazete patronu, yazar, muhabir, yorumcu hissediyor. Kullanıcı sosyal medyayı öğrendi ve temkinli. Bu nedenle ülke çapında kriz çıkartmak isteyenleri artık tanıyor.
Önemli olan kamu kurum/kuruluş yöneticilerinin sosyal medyayı anlaması ve muhtemel krizleri önceden görüp hazırlıklı olmasıdır. Kamu yöneticileri sosyal medyanın iletişim/teşkilatlanma gücünü anlar ve ona göre hareket ederse sosyal medyanın yaygınlaşması toplumu şuurlandırma, doğru bilgilendirme açısından faydalıdır. Vatandaş ile devlet ilişkisi sosyal medya ile koordine edilebilir.
Devlet, sosyal medyayı vatandaşı eğitme, bilgilendirme zemini olarak görüp hizmet verdiği her alanda doğru bir sosyal medya stratejisi geliştirmelidir.
Sevda Dursun, 20.07.2016, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Röportaj, Eleştiri
Sevda Dursun Yazıları
Takip et: @sevdadur
Sonsuz Ark'ın Notu: Sevda Dursun Hanımefendi'den çalışmalarının yayınlanması için onayı alınmıştır. Seçkin Deniz, 12.09.2015
İlk yayınlandığı yer: Gerçek Hayat:
http://www.gercekhayat.com.tr/soru-cevap/10-soruda-kriz-zamanlarinda-sosyal-medya/
İlk yayınlandığı yer: Gerçek Hayat:
http://www.gercekhayat.com.tr/soru-cevap/10-soruda-kriz-zamanlarinda-sosyal-medya/