"Grafik Kanon, işte tıpkı uygarlığın gelmiş olduğu noktada kendini sigaya çekmesi gibi, okuyan insanın okuduğu onca şeyin resimlere, grafiklere, illüstrasyonlara konu olmuş biçimleriyle yeniden tanışması ve daha farklı bir bağlamda yeniden hatırlaması imkânını sunuyor."
Yayın dünyasına kimi yayınlarıyla parmak ısırtacak kadar ciddi, kimileriyle az çok bir haylazlık, kimileriyle de evrensel anlamda insanı düşündürtecek bir dizgeyle, ciddi bir emeği, çabayı, seçimi ve altı çizilmesi gereken bir okur –yazar – yayıncı- eleştirmen demokratlığını da öne çıkararak oldukça hoş bir giriş yapan Kolektif Kitap’ın şimdilerde ikinci cildini yayınlamış olduğu ‘Grafik Kanon’u izler/okurken böyle düşünmeden edemiyor insan.
Bir yayın nasıl olur da hem bu kadar haylaz ve sevecen hem de bir o kadar bilgi verici, özendirici ve okunası bir nitelik kazanır diye bir soru soracak olursak, birinci cildiyle beraber Grafik Kanon’un ikinci cildine bakmak yeterli olacaktır.
Okumaya, evin, babanın, annenin, öğretmenin, ağabeyin, ablanın vs… çizmiş olduğu emredici bir dizge ile başlayan ve arada bu dizgeden kaçıp kurtulmak isteyen hemen her ciddi okurun okuma tarihinde yer alan bir duraktır çizgi romanlar, grafikler.
Muhakkak olmuştur; okuya dinleye geldiğimiz bazı hikâyeler biz ne kadar istemesek de zaman içinde uç boyutlara vararak şekillenip bizi farklı farklı mecralara sürükleyen okumalarımız sanki hep ilk gençliğimizdeki o anı diri tutmak istercesine bizimle birlikte yaşarlar. Zamana karşı direnerek bizimle birlikte olgunlaşıp yaşlanırlar. Kimini okumaya zaman kaybı olarak üzüldüğümüz ama tam da üzüldüğümüz yerde ‘öyle olmasaydı, böyle de olmazdı…’ diyerek reddedemeyeceğimiz bahaneler üretip maceramızın bir yerine sakladığımız çizgi romanlar vardır.
OKURKEN HATA YAPMAK KOLAY DEĞİLDİR
İnsanın okuma serüveninden yola çıkarak aslında okumakla kendi seçimini yapmak anlamında bir serbestiyi de düşünmeden edemediği anlardır bunlar. Belki bir vakit kaybı olmuştur, daha iyi okumalar yapacakken, dizgenin dışına çıkmak pahasına alabileceğimiz daha başka kitapların okunması gecikmiştir böylece ama olan da olmuş hatta belki iyi bile olmuştur diyebileceğimiz, o serbest alana kaçış anlarında okuduğumuz çizgi romanlardır bunlar. Tıpkı uygarlık tarihinde olduğu gibi, insanın kendi tarihinde de kendi izini sürerken aslında kendisiyle yüzleşip sürçtüğü ya da doğrulduğu yerleri görebileceği bir izlek açarlar çizgi romanlar. Bu izlek üzerinde duran okur işte o zaman anlar ki, okurken hata yapmak pek kolay değildir ve okunan her şey son tahlilde ve muhakkak iyi bir şey çıkarmıştır okuyan insanın önüne.
Grafik Kanon, işte tıpkı uygarlığın gelmiş olduğu noktada kendini sigaya çekmesi gibi, okuyan insanın okuduğu onca şeyin resimlere, grafiklere, illüstrasyonlara konu olmuş biçimleriyle yeniden tanışması ve daha farklı bir bağlamda yeniden hatırlaması imkânını sunuyor. Hem de edebiyat tarihinin bir başka biçimiyle nice büyük hikâyenin, anlatının, sözün çizgi roman dünyasından seslenen ve adı gibi bir kanondan ses veren toplu biçimiyle tanışarak elde ediyor bu imkânı. Öyle ki, onca yüksek edebi eserin kuvvetiyle, çizginin, illüstrasyonun birleştiği ve ortaya göz kamaştırıcı, şaşırtıcı bir başyapıtın çıktığı devasa bir antoloji bile diyebiliriz bu çalışmaya.
Şimdilik ikinci cildini de gördüğümüz ve üçüncü cildinde Türkiye’ye özel katkıların da yer alacağını haber aldığımız Grafik Kanon edebiyat, düşünce ve dünya tarihinden yüz doksan hikâyeyi yüz otuz çizerin çizgileri, resimleri, illüstrasyonlarıyla süslüyor.
YENİ KUŞAK OKURLARA YENİ BİR DÜNYA
Acar editör Russ Kick’in bir dünya edebiyat antolojisi olarak tasarladığı Grafik Kanon’un İlk cildi Gılgamış Destanı’yla başlıyor, Homeros’tan İlyada, Odysseia, Wergilius’tan Aeneis’, Doğu’dan 1001 Gece Masalları, Dante’den İlahi Komedya, Cervantes’ten Don Quijote, Mevlana’dan Yedi Öğüt’le devam ediyor.
İkinci cilt ise, daha çok yakın zamana, 19. yüzyılın büyük eserlerine yer veriyor. E.A.Poe’den, Nietzsche’ye, Tolstoy’dan meşhur Amerikalı özgürlükçü Thoreau’ya O.Wilde’den Cooledrige’ e, Dostoyevski’den E.Dickinson’ a kadar hem de oylumlu ve ciddi edebi katkılar sunarak üçüncü cilde doğru yönlendiriyor okuru.
Sözgelimi; oldukça şaşırtıcı bir biçimde, genel anlamda illüstrasyon diye tarif edemeyeceğimiz kadar başka bir biçimde çizilen Amerikan çizgi romanının merkezi dışında olgunlaşan Robert Crumb, Rick Geary gibi daha çok çizgi romanın underground akımından beslenerek gelen çizerlere yer verilmiş.
Bu anlamda başta Amerika olmak üzere Batı’da çizgi romanın duayenlerinden hatta auteur’ larından sayılan Kuper ve Eisner gibi hit isimlerden iktibaslar ve alıntılar yapılmış olması da çalışmaya başka bir değer katmış.
Öte yandan Rudahl, Gregory.. vs.gibi underground akımdan gelmekle birlikte zamanla akımın dışına taşan ve kendi çizgilerini daha başka biçimlere yönlendiren çizerlerle, bunlardan farklı biçimde egemen dizgenin içinde yer almamakla beraber belirgin bir muhalif tavır da takınmayan ve daha çok kendi alternatif tarzlarını öne çıkaran söz gelimi, bir Dunlavey, bir Arp, bir Duke hatta Farritor gibi alternatif çizgi romanlarıyla bilinen illüstratörlerin çalışmalarına da yer verilmiş.
Yeni kuşak okurlara daha önce çıkan benzerleri gibi, sadece bir blöfçü rehberi olmaktan çok, anlatılan hikâyenin ötesini de merak ettirerek ciddi okuma kanalları açacağına inandığımız bu seri için Kolektif Kitap’ı tebrik ediyoruz.
Şahin Torun, 06.08.2016, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Eleştiri, Kitap Notları, Kitapların Ruhu
Şahin Torun Yazıları
Takip et: @torunsahin
Sonsuz Ark'ın Notu: Şahin Torun Beyefendi'nin çalışmalarının yayınlanması için onayı alınmıştır. Seçkin Deniz, 18.06.2016
İlk yayınlandığı yer:
http://haber.star.com.tr/kitap/adi-ustunde-grafik-kanon/haber-762233
Kitabın Künyesi:
Grafik Kanon
Editör: Russ Kick
Kolektif Kitap