"Aşenda Festivali aslında köken olarak Bakire Meryem adına düzenlenen bir festival olmasına rağmen Müslüman Tigray’lar da bu festivali kutluyor. Her yıl Ağustos ayında iki hafta olarak düzenlenen festivalin en büyük göstergesi cadde ve sokaklara toplanmış rengârenk elbiseler giymiş genç kız ve kadınların şarkılar söylemesi ve Doğu Afrika’ya has dansları sergilemeleri."
İşte bu festivallerden biri de Aşenda (Ashenda) Festivali. Bu festivali yalnız Etiyopya’nın kuzeyinde ve Eritre’nin büyük bir bölümünde yaşayan Tigray Halkı kutluyor. Tigraylar, Etiyopya’nın kadim halklarından biri ve çoğunluğu Ortodoks Hıristiyan.
Etiyopya’yı farklı kılan yönlerden biri de her topluluğun bu tür festivallerine karşı bir saygınlığının olması. Son iki haftadır Addis Ababa şehri rengârenk giysiler giyinmiş kızların bulunduğu bir şehir haline geldi. Oysaki Addis Ababa’da daha çok Oramia ve Amhara topluluklarından insanlar yaşamasına rağmen kendilerini Tigraylı gibi hissetmekteler.
Tigraylar hem Etiyopya’da hem Eritre’de yaşıyor. Bu topluluğun her iki ülke için de önemli bir yeri var yöneticiler açısından. Çünkü yıllardır her iki ülke de bu topluluk tarafından yönetilmekte.
Tigrayler elit yönetici sınıf olarak bilinmelerine rağmen büyük bir bölümü yaşadıkları yerlerin kurak bir bölge olması nedeniyle ekonomik açıdan zayıflık içindeler. Bu yüzden elit yönetici sınıfı oluşturdukları gibi Addis Ababa’da ev hizmetleri de Tigraylar tarafından görülmekte.
Etiyopya’daki Tigrayların yüzde 90’ı Hristiyan iken Eritre’dekilerin çoğu Müslüman. Alfabe olarak Amharik alfabesini kullanıyorlar. Dil olarak oldukça farklı bir dil. Arapların yaşadığı bölgelere yakın oldukları halde Amharalar kadar Arap dili ve kültürünün etkisinde kalmamışlar.
Aşenda Festivali aslında köken olarak Bakire Meryem adına düzenlenen bir festival olmasına rağmen Müslüman Tigray’lar da bu festivali kutluyor. Her yıl Ağustos ayında iki hafta olarak düzenlenen festivalin en büyük göstergesi cadde ve sokaklara toplanmış rengârenk elbiseler giymiş genç kız ve kadınların şarkılar söylemesi ve Doğu Afrika’ya has dansları sergilemeleri. Aslında bu şarkı ve dans ritminin bir ritüel olduğunu da anlayabiliyorsunuz seyrederken, bazen de o ritüel içinde kaybolabiliyorsunuz da o şarkı ve dansların eşliğinde.
Etiyopya’nın ayrı bir takvimi var ve bu yıl onlar için 2008 yılı. Yılbaşı olarak ise 11 Eylül tarihini kutluyorlar. ABD’deki 11 Eylül olayı gerçekleştikten sonra yılbaşının bir gün öncesine veya sonrasına alınmasını yetkililer tartışmış fakat halktan gelen tepki üzerine vazgeçilmiş. Belki Oramia halkı bu tepkiyi gösterseydi dikkate alınmazdı fakat Tigray halkının tepki göstermesi yöneticilere geri adım attırmış. Çünkü bu Aşenda festivali aynı zamanda yılın son kutlaması olarak Kabul edilmiş halk arasında. Festival, yeni yılın başlayacağını bu yüzden halka hazırlıklar yapması gerektiğini de müjdeliyor aynı zamanda.
Aşenda, genç kızların festival boyunca eteklerine taktıkları uzun çimenlerden bitkilerden adını alıyor. Aşenda uzun saçaklı çimen anlamına geliyor Tigray dilinde. Fakat artık kızlar daha çok bu renk cümbüşünü giydikleri elbiselerde gösteriyorlar.
Geleneksel rengârenk kıyafetler giymiş genç kızların ellerinde, boyunlarında mücevherler görülüyor. Bu mücevherler değerli taşlardan değil basit bir biçimde yapılmış göze hitap eden renkli taş ve boncuklardan oluşuyor. Düzgün taranmış örgülü saçları ile geleneksel davullar eşliğinde şarkı söyleyip, dans eden genç kızlar, aynı zamanda da barış dilini sergiliyor. Bu barış dili zaten uzun yıllardır Etiyopya veya bizdeki adıyla Habeş halkını bir arada tutuyor.
Festival iki hafta sürüyor. Tigray köylerinden gelen kızlar 4-6 kişilik ekipler oluşturuyorlar. Önce kendi köylerinden başlayarak her evi dolaşıp, yaklaşık bir saat süren şarkı sözleriyle süslenmiş danslar sergiliyorlar. Şarkılar ve danslar bittikten sonra ev sahipleri onlara yemek, para veya şeker veriyor. Daha sonra köyün veya kasabanın en büyük evinin önünde bütün gruplar birleşiyor ve gece yarısına kadar süren gösterilerini sergiliyorlar. Şehirlerde ise evleri dolaşan genç kızlar meydanlarda toplanarak şarkı ve danslarına devam ediyorlar. Ertesi gün ise şehirde toplu halde tur atarak kendilerini izleyenlere şarkı söyleyip çiçekler veriyorlar.
Festivalin bitiminde ise tekrar genç kızlar toplu halde bir araya gelip şarkılarını söylemeyi sürdürüyor. Şarkı ve dansların bitiminde genç erkekler kızlarını seçiyor ve ellerini kızlara uzatıyor. Kızlar ellerini uzatırlarsa evlilik teklifinin kabul edildiği anlamına geliyor. Daha sonra kız ve erkek gençlerin aileleri bir araya gelip evlilik zamanını kararlaştırıyorlar. Genellikle topluluklar arasında evlenme yaygın bir gelenek olmamasına rağmen, bir Tigraylı genç kız Oramiyalı bir erkekle bu festival sonrası evlenebiliyor.
Bu festivali gördükten sonra insan düşünmüyor değil; kültürler ne kadar da toplumlar arası ilişkilerde yapıcı bir rol oynuyor. Keşke oligarşik siyaset hiç olmasaydı da topluluklar her zaman barış ve huzur içinde bir arada yaşayabilselerdi.
İbrahim Tığlı, 01.09.2016, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Afrika'dan
İbrahim Tığlı Yazıları
Takip et:@ibrahimtigli
Sonsuz Ark'ın Notu: İbrahim Tığlı Beyefendi'den yazılarının yayınlanması için onay alınmıştır. Seçkin Deniz, 23.06.2016
Yazının İlk Yayınlandığı Yer: Gerçek Hayat
http://www.gercekhayat.com.tr/yazarlar/asendanin-rengarenk-kizlari/