"ABD'de Trump ve derin devlet tartışmaları sürerken Washington Post, başka argümanları olmadığı için konuyu yine Erdoğan'a getirmiş."
Sonsuz Ark, 10.03.2017
What an actual ‘deep state’ looks like
"Gerçek bir “derin devlet” neye benzer"
"Gerçek bir “derin devlet” neye benzer"
Beyaz Saray’daki önemli kişiler kendilerini “derin devlet” ile bir savaşa hapsolmuş görüyor. Meslektaşlarımın ifade ettiğine göre “derin devlet” kavramını, medyanın yanı sıra “Obama yanlısı muhalifleri, federal bürokratları ve istihbaratçıları” tanımlamak için kullanıyorlar. Bir zamanlar aşırı sağcı Breitbart internet sitesini işleten Beyaz Saray baş stratejisti Stephen K. Bannon, haberlere göre Başkan Trump ile “derin devlet”in Trump’ın başkanlığını zayıflattığı görüşü hakkında enine boyuna konuştu.
Böyle bir paranoyanın sonuçlarının hafta sonu boyunca Trump’ın Twitter hesabında patlak verdiği görülebilir. Trump, (hiçbir kanıt sunmadan) selefini kendisinin telefonunu dinlemekle suçladı ve kendi yönetiminin “cadı avları"nın ve “McCartizm”in kurbanı olduğunu ifade etti. Pazartesi günü çıkan haberlere göre FBI Direktörü James B. Comey, Trump’ın isnat ettiği iddialara “inanamıyordu”.
Buna rağmen “derin devlet” ve ABD’deki uzamının değerlendirildiği kayda değer miktarda tartışma yapıldı ve pek çok makale yazıldı. Geçen ay ele alınan bu haberlere bakıldığında kavramı ayyuka çıkaranın yalnızca Bannon olmadığı görülüyor.
Amerikan solunun bazı gözlemcileri de ulusal güvenlik aygıtı, silah şirketleri ve şirket lobicilerinden oluşan bir ağı, ülkedeki siyasi hayat üzerinde tahakküm kuran ve her yere nüfuz etmiş bir tür gölge hükümetin temeli olarak görüyorlar.
Fakat yaygın olarak kullanılan bağlamda “derin devlet” çok daha somut. Kavram daha çok demokrasisi on yıllardır düzenli olarak ordu ve sivil bürokrasideki gizli gruplar tarafından kesintiye uğrayan Türkiye’nin çalkantılı siyaseti ile ilişkilendiriliyor. Bugün hala şüpheli derin devlet entrikaları, güç koridorlarında tasarlanan ve demokratik süreçlerle bertaraf edilen gizemli komplolar ulusal güvenlik politikalarını gölgeliyor.
Bu ülkelerde ordu, sadece güvenlik hizmetlerinin ana kolu olmaktan çok daha fazlası. İş dünyasını, medyayı, okulları ve diğer önemli toplumsal kurumları kontrol ediyor, ayrıca sivil yönetim ordunun elde ettiği çıkarları tehdit ettiğinde ordu harekete geçiyor.
Dış İlişkiler Konseyinden Steven Cook, “derin devlet”in Türkiye ve Mısır’da ülkelerin kendisi gibi ideolojik bir gündem tarafından yönlendirildiğine dikkati çekiyor. Türkiye vak'asına bakıldığında (ideoloji) modern cumhuriyetinin kurucularının laik-milliyetçi ideallerinin korunması. Bu ideoloji; Kürtlerin, solcuların ve İslamcıların sistematik şekilde baskıya maruz kalmasına ve bu grupların niyetleri ne zaman kabul görse periyodik darbeler yapılmasına yol açtı.
Cook, Mısır’da, “Derin devletin hedefi siyasi sistemin ordunun tahakkümünde devam etmesini garanti altına almaktır.” diye yazdı. 2011’de Arap baharının yarattığı ani ve büyük değişikliklerden sonra Mısır derin devleti, Müslüman Kardeşleri iktidara taşıyan demokratik seçimleri gergin biçimde izledi. Ardından onlara karşı harekete geçti.
Mısır derin devletinin dinî şiddetin ani artışı, futbol holiganlarının birbirini öldürmesi, haydutların şehrin sokaklarında adam yaralaması (gibi olaylarla) sonuçlanan kanun ve nizamın çöküşüne izin verip Mursi’nin iktidardan düşürülmesine neden olan kriz ve kaosu kısmen planlayıp düzenlediği yönünde yaygın bir inanç var. Bürokratlar, sunî elektrik kesintisi ve yakıt kıtlığı oluşmasını sağladı.
Brookings (Enstitüsünden) Bessma Momani, “Mursi iktidardan indirildikten bir gün sonra artık Mısır’daki yakıt kıtlığı sona ermişti, elektrik tedariki kesintisiz sağlandı ve trafik polisi bir anda işinin başına döndü.” diye yazdı.
Bu ülkelerle ABD arasında ciddi anlamda önemli bir ayrım var: Cook, “Amerikan vak'asında bürokratların bizatihi kendileri, korumaya çalıştıkları sistemi kontrol etmiyor ya da etmek istemiyor. Beyaz Saray’daki, Pentagon’daki, Dışişleri ve Adalet Bakanlıklarındaki, Kongre ve istihbarat zümresindeki insanlar basına bilgi sızdırıyor, çünkü yetkililere Rusya ile ilişkiler ve bir dizi çıkar çatışmasının açıklanmadığı ayrıca Amerikan demokrasisinin temel prensiplerini tehdit eden beyaz milliyetçilik ve faşizmin yumuşak biçimlerinin teşvik edildiği bir yönetimde başka çareleri yok.” dedi.
Yine de hiç kimse bunu “derin devlet”in bir parçası olarak tanımlayamaz. Türkiye’de bu kavrama genellikle iktidardaki yönetimlerine karşı yapılan komplolardan haklı olarak endişelenen siyasetçiler tarafından daima başvurulmuştur. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, siyasi kariyerini halkın tarih boyunca var olan derin devlete duyduğu öfkeyi bir silah haline getirerek inşa etti.
Erdoğan ve müttefikleri, ilk başta, 2000’lerin sonunda bir dizi düzmece dava ile orduyu etkisiz hale getirdi. Şimdi de geçen yaz bir grubun başarısız bir darbe girişimiyle kendisine karşı ayaklanmasından sonra Türkiye’deki bürokrasi, sivil toplum ve orduda eleştirmenlerin de facto diktatörlük tanımlamasını güçlendiren dehşet verici bir tasfiyeye girişti.
Washington Enstitüsü Yakın Doğu Politikaları alanında Türkiye uzmanı olan Soner Çağaptay, Atlantic dergisine verdiği mülakatta, "Derin devlet korkusu öyle bir geçer akçe haline geldi ki Erdoğan’ın (iktidardaki) hükümetine medya ve yargı dahil Türkiye’nin demokratik güçler ayrılığının belini bükmesine imkan tanıdı. Sanırım Erdoğan’ın gündemi derin devleti ortadan kaldırmak değil ele geçirmek.” dedi. (Sonsuz Ark'ın Notu: Soner Çağaptay, Türkiye-Erdoğan aleyhtarı tüm çalışmaların merkezinde yer almayı başarabilen neocon yaklaşımın ABD'de ikamet eden temsilcilerindendir.)
Türk uzmanlar, size komplo ve siyasi kutuplaşma ikliminde “derin devlet” tartışmalarının abartılarak ortaya konulduğunu söyleyecektir. Bu da halkı, sivil topluma karşı -yargıdan basına- şüphe duymaya ve popülist bir liderin gölgesine sığınmaya teşvik ediyor.
İşte Trump çağında Amerikan siyasetinin benzerlikleri tam da bu noktada aşırı gerçek olmaya başlıyor.
Washington Post – Ishaan Tharoor – 7 Mart 2017
Esra Öztürk, 10.03.2017, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Milenyum Efektleri, Çeviri
Esra Öztürk Yazıları
Takip et: @EsraOzturkIst
Orijinal Metin:
https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2017/03/07/what-an-actual-deep-state-looks-like/?utm_term=.741801fcc9d6
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.