"Sanatın aradığı şey sadece üç beş çizgi oysa, üç beş çizgide dile gelen sorular. Bir acı yaşandığında neredeydin sen? Peki, başkalarını kendinden çok düşünmenin hikayelerinde yetişmemiş miydik biz…"
Bırak hayal kurmayı denirdi, bırak hikayeyi, bir öykü için günlerce çalışana; hala da deniliyor hoş. Bütün kitaplar yazılmış gibi gelse de bütün filmler çekilmedi, gençler bunun farkında. Geniş imkanları var sinemanın, eksik olanları tamamlamada büyük bir imkan. “Sinema yapmak istemek, doğrudan doğruya sinemaya boyun eğilen yere, yani seyirciye gitmek istemektir” diye tarif ediyor Marguerite Duras, Yeşil Gözler’de.
Başlangıcından itibaren pahalı yapım şartları nedeniyle kapitalistlerin niyetlerine bağımlı kaldı sinema yapma imkanı. Zor, ayrıcalıklı, kolay ulaşılamayan sinema artık bir açıdan herkesin elinde.
Çocuklar erken yaşlarda kamerayla tanışıyor. Kamera yeni bir muaşereti de tanımlıyor. İnsana bakışta mesafeler ve sınırlar yeniden belirleniyor. Bu alanda daha zorlayıcı bir döneme girdiğimiz muhakkak.
Büyük prodüksiyonlara bağımlı olmayan sinemayı ayrıcalıklı kılan, yüreği kavrayan senaryolar ve kendine has bir görme açısı.
Wallerstein’ın “belalı bir dönem” diye tanımladığı içinde bulunduğumuz “mevcut dünya sistemi ölürken yerine temelden farklı bir başka sistemin geçmeye çalıştığı” dönemi sinema nasıl görüyor? “Farklı” denilen temelde ne kadar farklılık gösterebilir acaba?
Birkaç yıldır çeşitli film yarışmalarında genç sinemacıların eserlerini izleme fırsatını buluyorum. Mesaj verme, dolu ve anlamlı film yapma kaygısının filmi sıkıcı bir karmaşaya dönüştürdüğü denemelerin ardından yaşanan gelişmeyi izlemek heyecan verici. Belgesel alanında çok daha başarılı yapımlar izliyordum ilk başta, kurmaca alanında ise dikkate değer sayılı film oluyordu.
Bu yıl Genç Öncüler tarafından düzenlenen 2. Kısa Film Yarışması’nda jüri üyesiydim, İhsan Kabil, Abdülhamit Güler, Dilek Karataş, Emre Konuk ve İsmail Kılıçarslan’la birlikte. Tema “Bireyselleşme ve Aile”ydi. Ön jüri elemesinin ardından 30 film geldi önümüze. Bugüne kadar jürisinde bulunduğum yarışmaların hiçbirinde olmadığı kadar zorlandım. Çalışarak başarı düzeyini yükselttiğini gördüğüm öğrencilerim de var yarışmacılar arasında.
Kurmacalar belgesellerden çok daha iyiydi bu kez. İlk beşe giren filmlere ilişkin notlarım şöyle:
Ercan Selim Öngöz’ün “Babaannemin Caz Tutkusu” isimli kurmacası, yaşlıların yalnızlığını klişelere başvurmadan ve umut ilkesi konusunda karamsarlığa düşürmeden, seyirciyi hikayeye çeken bir atmosferle de destekleyerek anlatma başarısını gösteriyor. Bahadır Kapır ve Ferhat Zengin’in ortak filmi “Mağrip”, ailenin modern dünyada yaşadığı dağılmayı, giderek nüfus içindeki oranları artan yaşlıları tehdit eden Alzheimer hastalığına duçar olmuş bir babanın ortada kalmışlığı üzerinden gerçekçi ve etkileyici bir dille anlatıyor. Fatih Aysöndü’nün kurmaca filmi “Hırsız”, elektronik araçların ve dijital teknolojinin zamanımız ve hayat tarzımız üzerinde kurduğu baskıyı ironik bir dille konu alıyor. Acaba hırsız gerçekte kim veya kimler? Bizleri adeta efsunlayarak “saatlerimizi çalarken” zamanımızı çarçur etmelerine göz yumduğumuz ekranlar bir tür zaman/ömür hırsızlığı yapıyor değil midir… Hasan Erdoğmuş’un belgeseli “İsterdim”, görme engelli yaşlı bir adamla ona göz kulak olan ablasının ıssız bir dağda ve bir hayli kıt imkanlarla verdikleri yaşama mücadelesinin belgeseli, etkileyici sahneler ve diyaloglarla bizi o dünyaya dahil ediyor. İletişimin bunca yaygın olduğu bir çağda muhtaç insanların kendi haline terk edilmişliğinin buruk soruları, gürültülü olduğu ölçüde steril hayat tarzımıza yönelik bir sorgulamanın kapılarını açıyor. Ramazan Aygürt’ün filmi Dara Hınarê (Nar Ağacı) çocukluğun ekranlar tarafından bastırılmaya direnen büyülü dünyasının renklerini ve seslerini masalın ısrarla eşlik etmeye çalıştığı bir aile atmosferiyle birlikte, kuşatıcı bir dille vermeyi başarıyor.
Çoğu kısa filmin sergilediği en büyük sorun, bir yazarın da yaşadığı karmaşa: Bir öyküye roman sığdırmak, bir kısa filme uzun metrajlı filmden öte, bir dizi sığdırmak…
Sanatın aradığı şey sadece üç beş çizgi oysa, üç beş çizgide dile gelen sorular. Bir acı yaşandığında neredeydin sen? Peki, başkalarını kendinden çok düşünmenin hikayelerinde yetişmemiş miydik biz…
“Belalı dönem”in bir başka özelliği bu: Siyasetin söz labirentleri bütün söylemleri kuşatıyor, farkı görünmez kılıyor. İmge yığınlarına boğuyor bu kuşatma bizi, kültür ve sanat alanında tüketici sıfatına mahkum ediyor.
Cihan Aktaş, 17.05.2017, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Perspektif Yazıları,
Sonsuz Ark'ın Notu: Cihan Aktaş Hanımefendi'den yazıları için yayın onayı alınmıştır. Seçkin Deniz, 09.05.2015
Yazının ilk yayınlandığı yer: Haberiyat
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.