“Yumuşak güç” yetersiz kaldığında Avrupa Birliği, propaganda gücünün ona savaş ilan eden Rus propaganda gücünün yanında çok zayıf kaldığını fark etti.
Страшна ли Европе российская пропаганда
Öğrencilik yıllarımda akşamları radyonun parazitlerin sesleri arasından “Özgür Avrupa Radyosu”, “BBC”, “Amerika’nın Sesi” ve diğer “düşman seslerin” programlarından hiç olmazsa bir şey duymaya çalışırdık. Yönetim onlardan korkuyordu ve sinyal kesicilere büyük paralar harcıyordu. O zaman günün birinde tarafların yer değiştirebileceğini hayal etmek bile imkânsızdı.
Özgürlük fikirleri o derece cazip ve tartışmasızdı ki, parlak geleceğe sonsuz inanç ve “ileri avangarda” toplu itaate dayalı Sovyet milliyetçiliği bile onları yenecek güçte değildi. Cazip olan sadece düşünceler değil, aynı zamanda onların maddi yansımalarıydı; kot pantolon, sucuk, araba... Sahte ideoloji üzerinden inşa edilen sistemin yıkılmasında vatandaşların “demir perde” arkasından aldıkları bilgilerin rolü azımsanamazdı.
O zamanlardan beri dünya çok değişti. Artık sinyal kesiciler gereksiz, yüzsüz ve herhangi bir sorumluluk taşımayan internetse her türlü yalan bilginin çoğaltması için kullanılabilir. Yeni Rus kapitalizmi işlerinde az çok başarılı vatandaşlara iPhone'lara, yabancı otomobillere ve sıcak denizlere ulaşım yolunu açıp Batı’dakiyle hemen hemen aynı tüketim toplumu oluşturdu. Bunun yanında “ileri avangardın” yerini alan “ulusal lidere” sorgusuz sualsiz inanca ve toplu itaate dayalı milliyetçilik yerini korudu.
Bu iki olgunun birleşimi etrafındaki herkesin düşman haline geldiği uluslararası izolasyon şartlarında propaganda silahını kullanmaya olanak verdi.
Öğrenciliğim döneminde hiç kimse bunun geniş anlamda etkili olabileceğini ciddi olarak düşünmüyordu. Fakat “askeri eğitimlerde” bize düşman moralinin nasıl çökertilebileceğini anlatılırdı. Askeriyede bu sıradan bir uygulamadır; orada zafere götüren her yalan mubahtır.
Strazburg Avrupa Parlamentosu toplantısında Avrupa Komisyonu'nun güvenlikten sorumlu üyesi Julian King Rus makamlarının Batı'ya karşı başlatılan dezenformasyon kampanyasının hedeflerini gizlemediklerini kaydetti. Askeri çevrelerde meşru olan yanlış bilgilerin yayılması ve düzen bozucu propaganda Rusya’da ortak sivil politikaların bir parçası haline geldi. Ayrıca bu zamanlarda bilginin, askeri bir silah olduğunu söyledi.
“Anket verilerine göre birçok insan Rusya ve Kremlin tarafından yayılan yanlış bilgileri doğru olarak kabul ediyor ve maalesef bu dezenformasyon kampanyasının başarılı olabileceği sonucuna varabiliriz”, dedi King.
Oluşturulduğu günlerden beri en güçsüz dönemini yaşayan Avrupa Birliği, Orta ve Doğu Avrupa’yı ona itaat etmeye zorlayan en etkili silahına, “yumuşak güce” güvenerek olayların bu şekilde seyretmesine hazır değildi. Sosyalist blogun eski tutsaklarının Batı değerlerine inancı ekonomik krizin Batıdan gelen maddi desteği zayıflatır zayıflatmaz sarsılmaya başladı.
Kimi için Batı değerlerinin o kadar da cezbedici olmadığı ortaya çıktı. Üstelik sadece Orta ve Doğu Avrupa’da değil. Batı'da da soyutlanma, yabancı düşmanlığı, etatizm gibi geçmişin gerçeklerine geri dönüş aşikâr. Zihinlerinde, göçmen krizinin etkisi ekonomik krizden de yıkıcı oldu.
“Yumuşak güç” yetersiz kaldığında Avrupa Birliği, propaganda gücünün ona savaş ilan eden Rus propaganda gücünün yanında çok zayıf kaldığını fark etti.
Avrupa Birliği’nin iki sene önce oluşturulan Stratejik İletişim AB Operasyonel Çalışma Grubunun (East StratCom) 17 kadrolu çalışanına karşın Rusya’da propagandacılardan oluşan büyük bir ordu mevcut.
“Biz neredeyse savunmasız durumdayız”, dedi İspanyol vekil. “Bu demokrasi için bir tehdittir. Daha ciddi tepkiler göstermeliyiz.”
Avusturyalı Hıristiyan Demokrat Othmar Karas’a göre Rus propaganda araçları Avrupa Birliği içerisinde tarafları kutuplaştırmaya, demokratik tartışmaları zayıflatmaya ve Avrupa’daki kuşkuculuk akımını güçlendirmeye çalışıyorlar. “Kremlin sistematik olarak AB’ye karşı propagandalarında popülistleri, ultra sağcıları ya da ultra solcuları destekliyor. Elimizde böyle bir işbirliğinin kanıtları var”, dedi.
Tüm bunlara karşı önerilen fazla bir şey yok. Birincisi, Stratejik İletişim Operasyonel Çalışma Grubunun güçlendirilmesi ve genişletilmesi, bütçesinin artırılmasıdır. Bunun belirleyici rol oynaması ihtimali düşüktür. İkinci olarak, "AB'nin temel değerlerine saldıranlara" karşı konuşma özgürlüğünün ön plana çıkartılmasıdır. Sonrasındaysa, siyasi partilerin ve kitle iletişim araçlarının finansmanının şeffaflığıdır.
“AP milletvekilleri AB ülkelerinde Kremlin tarafından siyasi partilere verilen finansal desteğini ve toplumumuzda anti-demokratik ve Avrupa karşıtı güçleri destekleme vak'alarının araştırılmasını istiyorlar” söyledi söz konusu raporun arkasındaki isim, AP Letonya milletvekili Sandra Kalniete. “Biz Avrupa Birliği’nin şirketleri ve bankaları tarafından yapılan kara para aklama operasyonlarını daha dikkatli araştırmalıyız, Kremlin’in Avrupa’daki medyaya karışmasını engellemek için elimizden geleni yapmalıyız.”
Rusya'da devletin en etkili medya kuruluşlarını kontrol ettiği ve propaganda faaliyetlerini vergilerden toplanan parayla cömertçe ödediği sır değildir. Avrupa’da böyle bir uygulama söz konusu değil. Bu yüzden parlamenterlerin raporunda ve konuşmalarında yalan bilginin bolca yer aldığı sosyal ağlarla rekabet halindeki kaliteli medyayı destekleme teklifi net bir şekilde dillendirildi.
“Gerçeklere dayanan bir gazeteciliğe ihtiyaç var”, diyor Kalniete. “Facebook, tıklamalarla milyarlar kazanabilmek için editörünü bir robotla değiştirdi. Gazeteciliği desteklememiz gerekiyor, yoksa Kremlin’e ve sosyal medyadaki propaganda için özel eğitilmiş trollerine yenik düşerek yok olacak.”
Oturumda Rusya’ya destek için her zamanki gibi komünist görüşlü milletvekillerin yanı sıra ultra sağ milliyetçileri, popülistler, Avrupa Birliği’ni küçümseme ifadesi olarak Avrupa Parlamentosu salonundaki yerlerini milli bayraklarla işaretleyen Avrupa şüpheciliği akımının temsilcileri çıktılar.
Bunlar, Kremlin’in işbirliği politikalarının hedeflerindeki güçler. Onların tek bir amacı var: Avrupa Birliği’ni baltalamak; geriye, aralarında çatışan uluslar çağına atmaktır.
İspanyol komünist Javier Cousso Permuy, Rus propagandası ve siber müdahaleyle alakalı bütün konuşmaları “patetik paranoya” olarak nitelendirdi ve yapılan girişimlerin Avrupa Birliği’nin Rusya ile iyi komşuluk ilişkilerini sarsmaya yönelik olduğunu söyledi.
Konuşmalarında Rusya’yı Fransız Ulusal Cephesi'nden Steve Briouah ve Brexitin en aktif destekçilerinden biri olan YUKIP’ten Gerard Batten savundular. Avrupa’nın liberal değerlerini reddeden bu partiler mevcut krizden faydalanarak Strazburg’daki amfi tiyatroda etkilerini görünür bir şekilde arttırdılar ve AB Temsilciler Meclisi’nin yapısını ciddi bir şekilde değiştirmeyi umuyorlar.
“Rusya her türlü saldırılarının odağı oldu” dedi ülkesinde etkisi açısından üçüncü olan sağ popülist “Almanya için Alternatif” partisinin lideri Jörg Meuthen. “Burada Rusya’nın ultra sağcılara etkisinden çok konuşuldu ama bu ikiyüzlülüktür çünkü 2019'da Avrupa Parlamentosu seçimleri yapılacak ve biz kendi gerçeklerini ortaya koyacak yeni AP milletvekillerine kavuşacağız.”
Fakat daha önce marjinal sayılan partilerin güçlenmesi büyük ihtimalle Rus propagandasının neticesi değildir ve ona karşı bazı Avrupalı politikacıların tutumları gerçekten paranoyaya yakın görünüyor.
İtalyan solcuların temsilcisi Barbara Spinelli Rusya rejimini savunmadığını ama AB’nin siyasi hayatının bütün problemlerinin onun üzerine yıkılmasına da karşı olduğunu söyledi. Spinelli, Rusya'nın Batı’daki seçimlere müdahale etmesine yönelik birçok suçlamanın dayanıksız olduğunu söyledi.
Gerçekten de Avrupa seçmeni “Russia Today” programlarını izlediği için Brexit, “Almanya için Alternatif" ya da Marine Le Pen’e oy vermiyor. Bunun için kendi gerekçeleri var. Rus devlet propagandası verimli bir toprağa ekiliyor; hem sağ, hem de sol popülist güçleri destekleyerek onları Kremlin’e karşı düşmanca tavır takılan mevcut siyasi yapılanma karşısında müttefik olarak görüyor. Onlarsa Kırım’a gösteriş ziyaretleriyle, seçimlere gözlemciler göndermekle, yaptırımlara karşı yaptıkları açıklamalarla karşılık veriyorlar.
Aslında Kalniete’nin raporu Rus propagandasının Avrupa toplumu üzerindeki etkisini tamamen tanımladığını iddiasından uzak, ona olağanüstü güç atfetmiyor. Konuşmacıya göre bu sadece bir sorunu tanımlama ve kamuoyunun dikkatini onun üzerine çekme girişimidir. Ama kuşkusuz bundan sonra Brüksel, daha önce neredeyse hiç çalışmayan, kasıtlı yalan ve sahte haber olarak gördüğü her şeyi ortaya çıkaran mekanizmayı güçlendirecek.
Aleksandr Mineev, 18.01.2018, Novaya Gazeta
Melek Öz, 21.01.2018, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Çeviri-Analiz, Çeviri
Melek Öz Yazıları
Takip et: @formel_
Kaynak:
https://www.novayagazeta.ru/articles/2018/01/18/75177-strashna-li-evrope-rossiyskaya-propaganda
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.