"İngiltere’de Daha Önce Yaşanan 14 Ölüm Vakasında “Rus İzinden” Şüpheleniliyor."
Случай Скрипаля: в 14 смертях в Великобритании заподозрили "русский след"
İngiltere’de çifte ajan Sergey Skripal ve kızı Yulia’nın zehirlenmesinden sonra ülkenin parlamentosunda Birleşik Krallık’ta daha önce yaşanan 14 tane gizemli ölüm vakasının yeniden araştırılması talep edildi. İçişleri bakanlığına gönderilen dilekçede bu ölümlerin “İngiltere polisi tarafından şüpheli olarak değerlendirilmemiş ama ABD istihbaratı tarafından Rusya’nın yöneticileriyle büyük ihtimalle ilişkili olduğunun tespit edildiği” belirtiliyor.
Gazetecilerin İki Senelik Araştırması
Parlamentodaki önergede büyük ihtimalle Buzzfeed’in geçen sene haziran ayında yayınlanan iki yıllık geniş çaplı bir araştırması kastediliyor.
Sözü geçen yayında gazete, Eylül 2003’ten Mayıs 2016 yılına kadar İngiltere’de yaşanan 15 kişinin ölümünü anlatıyor. Yazıda ABD istihbaratının tüm bu olaylarda Rus gizli servislerinin ya da mafya gruplarının parmağı olduğu konusunda şüphelendiğini söyleniyor. Makale, Rus oligark Boris Berezovskiy ve yardımcılarının yanı sıra eski FSB görevlisi Aleksandr Litvinenko’nun ve zehirlenmesinin ortaya çıkartılmasıyla bağlantılı insanların ölümlerinin araştırmasını içeriyor.
Litvinenko olayındaki Rus izi uzun zamandan beri biliniyor, bu konuyla alakalı kamuya açık bir soruşturma yapıldı. Fakat diğer 14 olayda, ölüm vakalarının şüpheli olmasına rağmen, ölümlerin intihar ya da kaza sonucu yaşandığı tespit edilmişti. Şimdi bu davalar tekrar gözden geçirilebilir.
Boris Berezovsky 2000’li yılların başından beri Vladimir Putin’in muhalifiydi ve 2003 yılından beri siyasi sığınmacı olarak İngiltere’de yaşıyordu. İşadamı Rusya’da dolandırıcılıktan gıyaben mahkûm edilmiş, ayrıca 2012 yılında ayaklanma çağrısı ve yetkililere itaatsizlik çağrılarında bulunduğu için başka bir dizi soruşturma açılmıştı.
2013 yılının Mart ayında Berezovsky banyoda asılmış halde bulundu. Birkaç gün sonra İngiliz polisi olayın intihar olduğunu söyledi. Ancak oligarkın ölümü hala tam olarak aydınlatılamadı.
Soruşturmayı yürüten savcı 2014 yılında olayın ne intihar, ne de planlı cinayet olduğunu söyleyebilmek için yeterli delil bulunmadığına dair açık bir karar verdi.
Berezovsky’nin Yedi Adamı
İngiliz işadamı Scot Young, Boris Berezovsky’ye yakınlığıyla biliniyordu ve Buzzfeed’e göre, ona parayı Birleşik Krallık’a aktarması konusunda yardım eden kişiydi. Aralık 2014 yılında Young, kız arkadaşı Londra’nın merkezinde bulunan dairesinin dördüncü katından düşerek hayatını kaybetmişti.
Polis vak'ayı intihar olarak değerlendirdi, ancak burada da ilginç olaylar söz konusuydu; gazete Young’un ölümü sırasında, bölgedeki tüm dış gözlem kameralarının başka tarafa baktığını belirtiyor.
Berezovsky’nin ve Young’un Cipriani restoranında düzenli olarak yemek yedikleri emlak satıcıları olan Robbie Curtis ve Paul Castle’nin bir dizi başarısız satış anlaşmasından sonra “Rus mafyasıyla bağlantılı gangsterler" ile sorun yaşadıkları bildirildi. Tüm paralarını kaybettikten sonra her iki iş adamı farklı zamanlarda metro treninin altına atladılar. Castle 2010 yılında, Curtis 2012 yılında öldü.
Castle’nin arkadaşları onun Rus mafyası tarafından intihar etmediği takdirde yavaş ve işkence çekerek öleceği konusunda tehditler aldığını söylediler. Tears for Fears müzik grubunun eski menajeri Johnny Elichaoff da sözde “Cipriani Kulübü"nün üyesiydi. 2014 yılında başarısız bir petrol anlaşmasından sonra Londra’daki bir alışveriş merkezinin çatısından atladı.
Gürcü işadamı Badri Patarkatsişvili, 1990’lı yıllarda Rusya’da faaliyet gösteriyordu ve Boris Berezovsky’nin yakın iş ortağıydı. 2000’li yıllarda, Rusya’da ona karşı dolandırıcılık davası açıldı ve gittiği Gürcistan’dan iadesi istendi. 2008 yılında 52 yaşındaki Patarkatsişvili, Londra’nın yakınındaki villasında kalp krizinden öldü. Buzzfeed’e göre bu ölüm, Patarkatsişvili’nin Scotland Yard’ı hayatının tehlike altında olduğu konusunda bilgilendirdikten iki ay sonra oldu.
Hukukçu Steven Curtis’in müşterileri arasında Boris Berezovsky ve Mikhail Hodorkovski vardı. Bunun haricinde Curtis, 2003 yılında Roman Abramoviç ile Boris Berezovsky arasında milyarderlerin ileride İngiltere’de davalık olacakları bir anlaşmada aracılık etmişti.
2004 yılının Mart ayında Steven Curtis’in özel helikopteri, İngiliz şehri Bournemouth’un havalimanının yakınlarında düştü. Bundan kısa süre önce avukat ölüm tehditleri almaya başlamıştı, helikopterin düşmesinden bir hafta önce de ailesine, önündeki haftalarda ona bir şey olursa, bunun kaza olmayacağını söyledi, diyor Buzzfeed. Başka bir hukukçu Stephen Moss da Berezovsky ve Abramoviç arasındaki anlaşmada yerini almıştı. Anlaşmadan kısa bir süre sonra 46 yaşında kalp krizinden öldü.
Litvinenko Davasının Etrafındaki Ölümler
The Times gazetesinin muhabiri Daniel McGrory, Aleksandr Litvinenko’nun ölümüyle ilgili çok şey yazdı ve NBC’nin bu konuyla alakalı belgeseli için görüşlerini paylaşmıştı. Belgeselin gösterime girmesinden beş gün önce 54 yaşındaki McGrory beyin kanamasından öldü. Bunlar 2007 yılında yaşanmıştı. Akrabaları ölümün doğal nedenlerden kaynaklandığını düşünüyor. Bunun yanında belgeselin yayınlanmasından kısa süre sonra kimliği belirlenemeyen kişiler belgeselin başka bir katılımcısı Amerikalı güvenlik uzmanı Paul Gioyal’a ateş açtılar. Gioyal ağır yaralandı, ama ölmedi.
Rusya’nın Uluslararası Denizcilik Örgütü Daimi Temsilcisi İgor Ponomarev, Litvinenko’nun 2006 yılında zehirlenmesinden iki gün önce Londra’da öldü. Ponomarev, FSB ile İtalyan politikacılar arasındaki bağlantıları araştıran güvenlik danışmanı Mario Scaramella ile görüşmeyi planlıyordu. O günlerde Scaramella, Litvinenko ile zehirlenmeden kısa süre önce görüşmüştü. İgor Ponomarev operada fenalaştı, görgü tanıklarına göre ölmeden önce yoğun susuzluktan şikâyet edip üç litre su içmişti. Makalede bunun talyum zehirlenmesinin belirtilerinden biri olduğu söyleniyor. Diplomatın naaşı derhal Rusya’ya götürüldüğünden otopsi İngiltere’de yapılamadı.
Radyasyon uzmanı Matthew Pancher, Aleksandr Litvinenko’nun ölüm nedenlerini tespit etmeyi başaran bilim adamlarından biriydi. 2015 yılının sonlarında Pancher, Rusya’nın “Mayak” atom firmasında radyasyonun etkilerini incelemek için bulunuyordu, döndüğünde ise derin bir depresyona girdi. Bilim adamının Mayıs 2016 yılında Litvinenko davasıyla ilgili yapılan kamu soruşturmasının tamamlanmasından birkaç ay sonra, Vladimir Putin’in zehirlenmeyle ilgisinin olabileceğine dair işaretlerde bulunduktan sonra ölü bulundu. Ellerinde, göğsünde ve karın kısmında iki tane bıçakla işlendiği tespit edilen çok sayıda yaralanma vardı. Soruşturma sonucunda olayın intihar olduğu açıklandı.
Yukos petrol şirketinin kurucu üyesi Yuriy Golubev İngiltere’ye eski ortakları Mihail Hodorkovski’nin ve Platon Lebedev’in mahkûmiyet kararları açıklandıktan sonra gitti. 2007 yılında, 64 yaşındaki Golubev Londra’daki dairesinde ölü bulundu. Olası ölüm nedenleri arasında kalp krizi gösteriliyordu.
Hukukçu Sergey Magnitsky’nin ifşa ettiği Rusya’nın bütçesinden zimmete para geçirme operasyonunun en önemli tanıklarından biri olan Rus finansör Aleksandr Perepeliçniy 2009 yılında Büyük Britanya’ya siyasi iltica hakkı elde etti. 2012 yılında 44 yaşındayken Londra’nın civarlarında bulunan evinin yakınlarında bir sabah koşusu sırasında öldü. İlk başta, polis ölüm sebebinin kalp krizi olduğunu söyledi, ancak daha sonra ek muayene sırasında Perepeliçniy’nin midesinde sadece Asya’da bulunan nadir zehirli bir bitkinin izleri bulundu. Bu madde ile zehirlenme belirtileri kalp aritmisinin belirtilerine benziyor.
MI6 ajanı Gareth Williams Rusya’nın organize suç şebekelerinin uluslararası kara para aklama yollarını araştırıyordu. Çıplak bedeni Ağustos 2010 yılında Londra’daki dairesinin banyosunda kapalı bir spor çantasında bulundu. Resmi versiyona göre bu bir kazaydı; Williams kendisi çantanın içine girip geri çıkamayıp oksijensizlikten ölmüştü.
Aynı zamanda sıcak ağustos günü dairesindeki ısıtma sistemi muhtemelen vücudun bozulma sürecini hızlandırmak için sonuna kadar açıktı. Torbanın fermuarında ve kilidinde Gareth Williams’ın ne parmak izleri, ne de DNA'sı bulunamadı, kilidin anahtarıysa çantanın içinde ajanın bedeninin altında bulunuyordu. O zaman olay yerinde bulunan eski bir polis müfettişi gazeteye bunun birisinin kanıtları gizleme çabasına benzediğini söylemişti.
İlya Koval, 09.03.2018, DW
Melek Öz, 11.03.2018, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Çeviri-Analiz, Çeviri
Melek Öz Yazıları
Takip et: @formel_
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.