Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız analiz Dünya Bankası eski Baş Ekonomisti, Cornell Üniversitesi' İktisat Profesörü Kaushik Basu'ya aittir, Küresel Sermaye'nin işçi haklarını sonuna dek sömürdüğü planlamalarla nüfus artış hızı düşürülen Bangladeş'teki kısmi ekonomik gelişmeyi değerlendirmekte ve küresel sömürü sistemine kadınları ve kızlarıyla birlikte hizmet eden Bangladeşte'ki bu düzenin sürmeyeceğinden endişelenmektedir. Profesör Kaushik Basu'nun şu cümlesi işçi haklarını güvence altına alan yasanın olmayışını övgüyle karşılayan ve işveren sömürüsünü meşrulaştırması ve nimet olarak değerlendirmesi açısından dehşet vericidir: "Bangladeş'in işçileri mesleki tehlikelerden korumak için daha güçlü bir düzenlemeye ihtiyaç duymasına rağmen, işgücü piyasası esnekliğini açıkça kısıtlayan bir yasanın olmaması, iş yaratma ve üretim başarısı için bir nimet olmuştur." Bangladeş'te 2016 yılında yapılan bir araştırma, başkent Dakka'nın gecekondu mahallelerinde yaşayan binlerce çocuğun haftada ortalama 64 saat çalıştırıldığını ortaya koymuştur. Merkezi Londra'da bulunan Overseas Development Enstitüsünün yaptığı araştırmada, ülkede binlerce çocuğun, önde gelen markalar için üretim yapan konfeksiyon firmalarında çalıştırıldığı tespit edilmiş, Dakka'daki gecekondu mahallelerindeki 2700 hane halkı üzerinde yapılan araştırmada, buradaki çocukların yüzde 8'inin 10 yaşına, yarısının ise 14 yaşına geldiğinde çalışmaya başladığı belirlenmiştir. Araştırmaya göre, gecekondu muhitlerinde yaşayan 6-14 yaşlarındaki çocuklardan yüzde 15'i tam zamanlı çalışmak için okula gitmiyor. Araştırmacılardan Maria Quattri yaptığı açıklamada, çocukların okula gitmek istediklerini ancak ülkedeki yoksulluğun aileleri çocuklarını çalıştırmaya ittiğini söylemiştir. Çin'den sonra dünyanın en büyük ikinci tekstil endüstrisine sahip ülkede, 14 yaşın altındaki çocukların çalıştırılması yasak ancak çoğu fabrika, kimlik bilgilerini istemeden çocukları çalıştırmaya devam ediyor. Profesör Kaushik Basu, çalıştığı kurumun ilkeleri gereği bu sömürü düzenine karşı çıkanları köktendinci olarak tanımlıyor ve köle çocuklar düzenini sürdürmesi için Bangladeş hükümetine kredi desteği verilmesine yönelik lobi yapıyor. Aşağılık bu lobi faaliyetini ibretle okunması gereken bir analiz olarak yayınlıyoruz.
Seçkin Deniz, 28.08.2018
Aşağıda çevirisini yayınladığımız analiz Dünya Bankası eski Baş Ekonomisti, Cornell Üniversitesi' İktisat Profesörü Kaushik Basu'ya aittir, Küresel Sermaye'nin işçi haklarını sonuna dek sömürdüğü planlamalarla nüfus artış hızı düşürülen Bangladeş'teki kısmi ekonomik gelişmeyi değerlendirmekte ve küresel sömürü sistemine kadınları ve kızlarıyla birlikte hizmet eden Bangladeşte'ki bu düzenin sürmeyeceğinden endişelenmektedir. Profesör Kaushik Basu'nun şu cümlesi işçi haklarını güvence altına alan yasanın olmayışını övgüyle karşılayan ve işveren sömürüsünü meşrulaştırması ve nimet olarak değerlendirmesi açısından dehşet vericidir: "Bangladeş'in işçileri mesleki tehlikelerden korumak için daha güçlü bir düzenlemeye ihtiyaç duymasına rağmen, işgücü piyasası esnekliğini açıkça kısıtlayan bir yasanın olmaması, iş yaratma ve üretim başarısı için bir nimet olmuştur." Bangladeş'te 2016 yılında yapılan bir araştırma, başkent Dakka'nın gecekondu mahallelerinde yaşayan binlerce çocuğun haftada ortalama 64 saat çalıştırıldığını ortaya koymuştur. Merkezi Londra'da bulunan Overseas Development Enstitüsünün yaptığı araştırmada, ülkede binlerce çocuğun, önde gelen markalar için üretim yapan konfeksiyon firmalarında çalıştırıldığı tespit edilmiş, Dakka'daki gecekondu mahallelerindeki 2700 hane halkı üzerinde yapılan araştırmada, buradaki çocukların yüzde 8'inin 10 yaşına, yarısının ise 14 yaşına geldiğinde çalışmaya başladığı belirlenmiştir. Araştırmaya göre, gecekondu muhitlerinde yaşayan 6-14 yaşlarındaki çocuklardan yüzde 15'i tam zamanlı çalışmak için okula gitmiyor. Araştırmacılardan Maria Quattri yaptığı açıklamada, çocukların okula gitmek istediklerini ancak ülkedeki yoksulluğun aileleri çocuklarını çalıştırmaya ittiğini söylemiştir. Çin'den sonra dünyanın en büyük ikinci tekstil endüstrisine sahip ülkede, 14 yaşın altındaki çocukların çalıştırılması yasak ancak çoğu fabrika, kimlik bilgilerini istemeden çocukları çalıştırmaya devam ediyor. Profesör Kaushik Basu, çalıştığı kurumun ilkeleri gereği bu sömürü düzenine karşı çıkanları köktendinci olarak tanımlıyor ve köle çocuklar düzenini sürdürmesi için Bangladeş hükümetine kredi desteği verilmesine yönelik lobi yapıyor. Aşağılık bu lobi faaliyetini ibretle okunması gereken bir analiz olarak yayınlıyoruz.
Seçkin Deniz, 28.08.2018
Why Is Bangladesh Booming?
"İlerici sosyal politikalar ve biraz da tarihi şanslar sonucunda Bangladeş, Güney Asya'nın en fakir ülkelerinden biri olmaktan çıkıp “kaplan” ekonomisine dönüştü. Fakat tarih boyunca dinamik ekonomileri raydan çıkarmış olan risk faktörlerinden kaçınabilir mi?"
Yine de bu yıl bir dönüm noktası olarak ortaya çıkacaktı. 2006'dan beri, Bangladeş'in yıllık GSYİH büyümesi, Pakistan'ı yılda yaklaşık 2,5 puan aştı. Ve bu yıl, büyüme oranının Hindistan’ı aşması muhtemeldir (ancak bu, esas olarak Hindistan’ın ekonomik yavaşlamasını da içermektedir)
Üstelik, Bangladeş'in nüfus artışı yılda % 1,1'lik bir artışla, Pakistan'ın% 2'lik oranının çok altındadır. Yani bu kişi başına düşen gelirin, Pakistan’dan yılda 3,3 puan daha hızlı arttığı anlamına geliyor. Dışkestirim yoluyla, satın alma gücü paritesi için bir düzeltme ile bile, 2020 yılında kişi başına düşen GSYİH bakımından Pakistan'ı geride bırakacak.
Bangladeş sessiz dönüşümünü neye borçludur? Tüm büyük ölçekli tarihsel fenomenlerde olduğu gibi, bu sorunun ipuçları dışında belirli cevaplar olmayabilir. Yine de, bana göre Bangladeş'in ekonomik dönüşümü, büyük ölçüde kadınların güçlenmesinden başlayan toplumsal değişimlerden kaynaklanıyor.
Hükümetin yakın tarihli çalışmaları ile birlikte hükümet dışı kuruluşlar Grameen Bank ve BRAC'ın çabaları sayesinde Bangladeş, kızları eğitmek ve kadınlara hem ev hem de kamusal alanda daha büyük bir yer açmak için önemli adımlar attı. Çocukların sağlık ve eğitimine yönelik çabalar sonucunda, Hintliler için 68 yıl ve Pakistanlılar için 66 yıl olan ortalama yaşam beklentisi Bangladeşliler için şu an 72'ye ulaşmıştır.
Bangladeş hükümeti ayrıca, ekonomik katılımda tabandan gelen girişimleri desteklemek için ihtiyacı olan krediyi de hak ediyor; bu durumun olumlu etkileri, Dünya Bankası tarafından yakın zamanda yayınlanan verilerde görülebilir. Güney Asya için ortalama % 27,8 olan orana karşı banka hesapları olan Bangladeşli yetişkinler 2017'de % 34,1'lik bir oranla dijital işlemler yaptı. Üstelik, Bangladeşli banka hesaplarının sadece % 10.4 olan (önceki yılda mevduat veya para çekme olmadığı anlamına gelen) “hareketsiz” hesapları, Hindistan banka hesaplarının % 48'ine karşılık geliyor.
Bangladeş'in ilerlemesi için bir başka kısmi açıklama, hazır giyim imalat sanayisinin başarısıdır. Bu başarının kendisi bir dizi faktör tarafından yönetiliyor. Dikkat çekici noktalardan biri, Bangladeş'teki başlıca hazır giyim firmalarının büyük oranda - özellikle de farklı iş yasalarına bağlı olarak - Hindistan'dakilerle karşılaştırıldığında büyük olmasıdır.
Bütün işgücü piyasaları düzenlemeye ihtiyaç duyar. Ancak, Hindistan'da, 1947 Endüstriyel Uyuşmazlık Yasası, firmalara işçilerle sözleşme yapma ve işgücünü genişletme kabiliyeti üzerinde ağır kısıtlamalar getirmekte, sonuçta iyiden daha fazla zarar vermektedir. Yasa, Ağustos 1947’de Hindistan’ın ve Pakistan’ın İngiliz emperyal yönetiminden bağımsızlığını kazanmasına birkaç ay kala yürürlüğe girdi; bu da her iki yeni ülkenin yasayı miras aldığı anlamına geliyor. Ancak Pakistan'ın sonradan Bangladeş olacak bölgesinde sendikalarla anlaşamayan askeri rejim, 1958'de o yasayı feshetti.
Böylelikle, bahse konu yasa olmadan doğmuş olan Bangladeş, imalat firmalarının ölçek ekonomisine ulaşmaları ve çok sayıda iş yaratmaları için daha iyi bir ortam sunmuştur. Ve Bangladeş'in işçileri mesleki tehlikelerden korumak için daha güçlü bir düzenlemeye ihtiyaç duymasına rağmen, işgücü piyasası esnekliğini açıkça kısıtlayan bir yasanın olmaması, iş yaratma ve üretim başarısı için bir nimet olmuştur.
Soru, Bangladeş'in güçlü ekonomik performansının nasıl sürdürülebileceğidir. Meseleler söz konusu olduğunda, ülkenin beklentileri mükemmel, ancak politika yapıcıların dikkate alması gereken riskler var.
Yeni başlayanlar için, bir ülke ekonomisi gelişmeye başladığında, yolsuzluk, kayırmacılık ve eşitsizlik artmaya eğilimlidir ve bu durum kontrolsüz bırakılırsa büyüme sürecini bile durdurabilir. Bangladeş de bir istisna değildir.
Ancak, Bangladeş'in ilerici sosyal reformlardaki ilk yatırımlarına karşı çıkan ortodoks grupların ve dini köktencilerin oluşturduğu daha da derin bir tehdit var. Bu yatırımların tersine çevrilmesi, ciddi ve uzun süreli bir ekonomik gerilemeye neden olacaktır. Bu sadece bir kaygı konusu değildir: canlı ekonomiler tarih boyunca birçok kez risklerle raydan çıkmıştır.
Örneğin, bin yıl önce Arap halifeleri, büyük ekonomik dinamizm bölgelerine hükmettiler; Şam ve Bağdat gibi şehirler, küresel kültür, araştırma ve yenilik merkeziydi. Bu altın çağ dini köktenciliğin kökleştiği ve yayılmaya başladığı zaman sona erdi. O zamandan beri, geçmişteki nostaljik gurur, günümüzde cesur yeni arayışların yerini almıştır.
Pakistan'ın tarihi de benzer bir hikaye anlatıyor. İlk yıllarda, Pakistan ekonomisi orta düzeyde iyi bir performans sergiledi ve kişi başına düşen gelir Hindistan'ın çok üzerinde gerçekleşti. Ve bu zaman zarfında Lahore gibi şehirlerin çok kültürlü sanat ve edebiyat merkezleri olması bir tesadüf değildi. Fakat sonra askeri rejimler, bireysel özgürlük üzerinde kısıtlamalar ve açıklığa karşı duvarlar inşa eden İslami köktendinci gruplar geldi. 2005 yılına kadar, Hindistan kişi başına düşen gelir bakımından Pakistan'ı geçti ve o zamandan beri önemli bir liderlik kazandı.
Fakat bu sorun herhangi bir dine ilişkin değil. Hindistan, birkaç yıl öncesine kadar % 8'in üzerinde olağanüstü bir oranda büyüyen, canlı ve laik bir demokrasiydi. Bugün, azınlıklara ve kadınlara karşı ayrımcılık yapan ve bilimsel araştırmaları ve yüksek öğretimi engellemek için çalışan Hindu köktendinci gruplar, kazanımlarını tehdit ediyor. Benzer şekilde, on beşinci ve on altıncı yüzyıllarda Portekiz'in küresel iktidarının heyecanı, Hıristiyan fanatizminin imparatorlukta politik gücünü artırmasıyla hızla geçti.
Bu örneklerin gösterdiği gibi, Bangladeş'in köktenciliğin getirdiği riskler konusunda uyanık olması gerekiyor. Başbakan Şeyh Hasina'nın bu riskleri ele alma konusundaki derin taahhüdü göz önüne alındığında, başarı için umutlanma sebebi var. Bu durumda, Bangladeş sadece yirmi yıl önce hayal bile edilemeyen bir yolda olacak: bir Asya başarı öyküsü olmaya doğru ilerleyecek.
Kaushik Basu, 23 Nisan 2018, New York, Project Syndicate
Dünya Bankası eski Baş Ekonomisti Kaushik Basu, Cornell Üniversitesi'nde İktisat Profesörü ve Brookings Enstitüsünde yerleşik olmayan Kıdemli Öğretim Üyesi'dir.
Not: Çeviri programları kullanılarak İngilizce'den çevrilmiştir.
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.