"Bobi bir star olarak mı kalacak yoksa ülkenin Museveni’den sonraki lideri mi olacak, zaman gösterecek. Onun yükselişi bir şarkı ile başladı, şarkılar devam mı edecek yoksa sona mı erecek onu da şarkılarından çok izleyeceği politik duruşun kazanımlarının sürüp sürmemesinden anlayacağız."
Orta Afrika ülkesi Uganda, 1986’dan beri Yoweri Museveni tarafından yönetiliyor. İdi Amin yönetimi askeri darbe ile devrilince başta İngiltere rahatlayarak, ülkenin tekrar İngiliz sistemine döneceğine inandı. Fakat öyle olmadı, askeri darbeler devam etti ve daha sonra da gerilla lideri Museveni kendini önce başbakan sonra devlet başkanı seçtirerek ülkenin vazgeçilmez tek lideri oldu.
Son otuz yılda yapılan seçimlerde Museveni’nin karşısına kim çıktıysa kaybeden taraf oldu. Muhalefet, Museveni’yi devirmek için bazen ABD’nin, İngiltere’nin himmetine bazen de Çin’in himayesine sarılsa da hep kaybeden taraf olmaya devam ettiler.
Yoweri Museveni Batı ülkeleri tarafından diktatör olarak görülüyor. Fakat bu algının arkasında uyguladığı baskı, muhalefet liderlerine karşı sert tutumu değil, ülkede homoseksüelliğe pirim vermemesi yatmakta. Yıllarca Museveni’nin uygulamalarına ses çıkarmayan ABD başkanları homoseksüellik gündem olduğunda Museveni’yi ambargo ile korkutmaya başladılar. Obama bile ülkenin tek sorunu sanki anti-gay yasalarının çıkarılmasıymış gibi Beyaz Saray’dan tehdit mesajları savurdu.
Bir ara 2016 seçimlerin de Museveni’nin devrileceğini düşünmüştüm. Albay lakaplı eski bir doktor olan Kizza Besigye Museveni’yi zorlamış, onun karşısında yüzde 34 oy almayı başarmıştı. ABD’nin desteğine rağmen Besigye kaybetti ve seçimlerden bir süre sonra da tutuklandı.
Şimdi Museveni’nin karşısına daha genç bir lider çıkmaya hazırlanıyor. Bu genç liderin aslında çok fazla siyasi bir geçmişi yok. Daha çok şarkıları ile bilinen Afrobeat starı Bobi Wine.
Afrobeat 1920’lerde Gana’da doğmuş bir müzik türü olup kısa bir sürede özellikle Kamerun ve Nijerya’da geniş bir dinleyici kitlesi edinmiş kendisine. Aslında Afrika insanı cazı sever. Bu müzik türü de bir bakıma funk ve cazın Batı Afrika esintileri ile buluşması diyebiliriz. Gana ve Nijerya’da müziğin yaygınlaşmasında politik etkenlerden çok sosyal yaşam şartları belirleyici olmuş, umutsuzluk boş vermişlik duyguları Afrobeat’le yansıtılmaya çalışılmıştır. Bu müzik türünü Afrika’da politik bir müziğe dönüştüren ise 1997’de hayatını kaybeden Nijeryalı şarkıcı ve aktivist Fela Ankulopa Kuti’dir. Kuti’nin saksafon çalışında bile sert bir siyasi duruşun olduğunu hissedersiniz. Yoruba etnik topluluğunun danslarını, dinsel anlayışını beat müziğinde buluşturmuştu Kuti.
Uganda’da her yıl nyenge nyenge adıyla 30 Afrika ülkesinden yüzlerce şarkıcının katılımıyla yapılan festival yasaklandı. Festivalin yasaklanma sebebi ise Bobi Wine’nin Afrobeat temalı festivale çağrılmış olması. Uganda yönetimi festivalin bir politik gösteriye dönüşmesinden endişe ederek festivali yasakladığını duyurdu. Bir bakıma Uganda Etik ve Bütünlük Bakanlığı’nın endişesini haklı çıkaracak nedenler de vardı. Çünkü 37 yaşındaki beat star son iki ayda ülke tarihinin en önemli siyasi figürlerinden biri olmaya başlamıştı. Temmuz’da düzenlediği bir gösteride kendisini dinlemeye gelenlere hem güzel bir söylev vermiş hem de bir müzik ziyafeti çekmişti. Silahlarla, darbe girişimleri ile yıkılmayan Museveni, Bobi Wine’nin şarkıları ile sonlanabilirdi.
Asıl adı Robert Kyagulanyi olan Bobi Wine’nin beat starlığı kadar muhalefet liderliğinde de başarılı olduğu gözüküyor. Aslında kendisi partisinin bir lideri olmamasına rağmen son iki ayda Kampala ve Arua şehirlerinde yaptığı konuşmalar ve müzik dinletilerinden sonra doğal bir muhalefet liderine dönüştü bile. Kampala’da muhalefetin düzenlediği gösteri de birden Bobi Wine’nin şarkıları eşliğinde bir protestoya dönüştü. Arua şehrinde de Bobi Wine konuşmasını bitirir bitirmez şarkı söylemeye başladı ve meydanda toplanan kalabalıklar yumruklarını sıkmış halde polise beat şarkıları söylediler.
Polisin gösteriye müdahalesi çok sert oldu ve Bobi Wine’ın da aralarında bulunduğu yüzlerce kişi tutuklandı. Ayrıca Bobi Wine’nin özel şoförü Yasin Kavuma da polis kurşunu ile hayatını kaybetti. Geçen hafta tutuklananlar mahkemeye getirildiklerinde Bobi’nin yüzünde ve ellerinde işkence izlerinin olduğu gözden kaçmadı. Bobi’nin mahkemedeki savunmasında mücadeleden vazgeçmeyeceğini, şarkılarını Museveni iktidarını devirmek için söyleyeceğini belirtmesi mahkemede bile kısa süren bir infiale yol açmıştı.
Artık Uganda’da cin şişeden çıkmış gözüküyor, seçimlere 3 sene kalmış olmasına rağmen Museveni’nin işi bu sefer zor gibi görünüyor. Bobi Wine’ı destekleyenler şehir banliyölerinde kırsal kesimlerde yaşayan yoksun ve yoksul insanlar. Uganda’nın yüzde 80’ini oluşturan bu topluluğun bir halk hareketine dönüşme ihtimali var. Çünkü evangelist liderin 34 yıllık iktidarı ne demokrasi getirdi ne de refah. Şimdi bu yoksun ve yoksul halk Bobi Wine’in şarkılarını söyleyerek içinde bulunduğu kaderden kurtulmak, ülke siyasetinde rol sahibi olmak istiyor.
Yaşlı kurt Museveni toy bir siyasetçi olan beat starına pabuç bırakacak biri değil. Zaten kendisi ile görüştüğünüzde size her zaman bir gerilla lideri olduğunu hatırlatıyor, silah kullanmanın her zaman işe yarayacağını söylüyor. Fakat bazen silah kullanmak ters teper ve beklenmedik sonu getirir.
Uganda gelecek seçimlerde elektronik seçim uygulamasına geçecek, böylelikle daha adil, şeffaf bir seçim olması bekleniyor. Eğer seçimler sağlıklı yapılırsa Museveni iktidarını kaybedebilir. Fakat seçimlerden önce beat starı muhalefetini şiddetlendirirse gidişi daha erken de olabilir.
Şimdilik Bobi Wine daha çok eleştirel üslubunu hit şarkılarla dile getiriyor ve ortaya koyduğu çaba bir süre daha devam edecek gibi görünüyor. İki ayda adından en fazla söz ettiren lider olduysa, uzun dönemde siyasette daha kalıcı olabileceği işaretlerini veriyor. Çünkü onu destekleyenler gençler ve kırsal kesimde yaşayan Ugandalılar. Henüz iktidara yönelik eleştirilerde, iktidar için çözüm yollarını açıklamıyor. Zaten Bobi’den çözüm odaklı bir politika izlemesini beklemek de erken olur.
Bobi bir star olarak mı kalacak yoksa ülkenin Museveni’den sonraki lideri mi olacak, zaman gösterecek. Onun yükselişi bir şarkı ile başladı, şarkılar devam mı edecek yoksa sona mı erecek onu da şarkılarından çok izleyeceği politik duruşun kazanımlarının sürüp sürmemesinden anlayacağız.
İbrahim Tığlı, 13.09.2018, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Dış Bakış
İbrahim Tığlı Yazıları
Takip et:@ibrahimtigli
Sonsuz Ark'ın Notu: İbrahim Tığlı Beyefendi'den yazılarının yayınlanması için onay alınmıştır. Seçkin Deniz, 23.06.2016
Yazının İlk Yayınlandığı Yer: Gerçek Hayat
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.