"Yeni bir ipek yolu inşa ediliyor. Yalnız bu yol zannedildiği gibi Çin’den Avrupa’ya uzanacak ve Türkiye’nin de içinden geçeceği bir yol değil. Yeni ipek yolu Çin’in Afrika ile Asya’yı buluşturacağı yeni bir yol ve bu yolda yalnız ticari kervanlar işlemeyecek aksine yeni dünya bu yol üzerinden kurulacak."
Çin, Kırgızistan, Kazakistan, Pakistan, Hindistan gibi Asya ülkelerini de kapsayacak bu yeni ipek yolu, Hindistan limanlarından Cibuti, Eritre, Tanzanya limanları ile Afrika’ya ulaşacak. Afrika’da hemen hemen her ülkeyi içine alacak bu yeni yol haritasında Tanzanya ile Orta Afrika’ya ulaşacak.
Başlangıçta proje içeresinde öncelikle doğu Afrika ülkeleri dahil olacak. Daha sonra Cezayir kanalıyla Kuzey Afrika ülkeleri ve Senegal kanalı ile de Batı Afrika ülkeleri. Güney koridoru ise Angola’dan başlayacak ve hem güney Afrika hem de orta Batı Afrika ülkeleri yeni ipek yolu içerisinde yer alacak.
Sadece kıta Afrika’sı değil Maritus, Seyşeller, Madagaskar, Komor adaları da yeni ipek yoluna dahil edilecek. Yeni ipek yolunda raylı sistem, deniz yolu ve kara yolu bulunacak. Bu yollar birbirleri ile entegre edilecek. Yaklaşık 5 trilyon dolarlık bir akış söz konusu olacak. Sadece Afrika’da 2030 kadar proje kapsamında 2 milyona yakın iş gücü istihdam edilecek.
Ağustos ayının son haftası Çin’de yapılan Çin-Afrika ortaklık zirvesine 6 Afrika ülkesi hariç diğer Afrika ülkeleri katıldı ve katılan temsilciler Çin Devlet Başkanının Afrika için olumsuzluk içeren konuşmasını ayakta alkışladılar. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping Afrika liderlerine hitap ettiği konuşmasında Afrika’yı satın almaktan bahsediyor, ilk satın alacakları ülkenin de Zambiya olacağını söylüyordu. Bu bir bakıma Afrikalılar için aşağılık bir ifade olsa da Afrikalılar 60 milyar doları duyduklarında alkışlamayı tercih ettiler.
Elli dört Afrika ülkesinin her birine 1 milyar dolar da verilse bu kıta için bulunmaz bir fırsat. Birçok Afrika ülkesinin hayal dahi edemeyeceği yatırımlar sayesinde istihdam sorunun çözülmesinde önemli adımlar atar. Uganda Devlet başkanı Yoweri Museveni, şimdiden bu yeni ipek yolu kurulmasına istekli Afrika liderlerinden. Museveni yaptığı konuşmada Çin’in ABD ve Avrupa ülkeleri gibi bir sömürgecilik geçmişi olmadığını, Beyaz adamların yaptığı gibi Afrika’da sömürgeler kurmadıklarını kazan-kaybet politikasından çok kazan-kazan politikasının ilişkilerde geçerli olduğunu söyledi.
Diğer bir konu da kalkınmakta olan Afrika ülkelerinin borç sorunu. Mozambik’in 2 milyar dolar sadece Rusya’ya dış borcu var. Kısa vadede bu borcu da kapatması zor görünmekte, Çin’den gelecek hazır paraya ihtiyaç duymakta. Mozambik borç batağından kurtulmak için denize düşerken yılana sarılmakta ve Çin’den gelecek sıcak paraya bel bağlamakta.
Diğer borç batağında olan ülkelerden biri de Angola. Petrol zengini Angola’nın 7 milyar dolar civarında bir dış borcu bulunuyor. Yaklaşık iki yıldır petrol fiyatlarında düşüş nedeniyle ekonomik kriz yaşıyor ve 10 yıl önce başlattığı yatırımlar bile durma noktasına geldi. Angola’nın Çin’e hem mali anlamda hem de yatırım alanında bağımlılığı sürüyor.
Kenya’daki durum ise daha içler acısı. Son iki buçuk yılda Kenya’nın dış borcu 9 milyar dolardan 25 milyar dolara çıktı. Eski İngiliz sömürgesi ülkenin her yıl gelirinin yaklaşık yüzde 72’si dış borcun faizlerinin ödenmesine gidiyor. Kenya’nın kısa vadede borçları kapatması zor görünüyor, borç açığını gidermek için Çin’in para yardımı teklifine sıcak bakması beklenmekte. Bu yüzden Mombassa limanı Çin’in tamamen kontrolüne girebilir ve tamamen işletilmesi bu ülkeye geçebilir. Çünkü Mombassa limanı sadece Kenya için değil Uganda, Burundi, Tanzanya Ruanda, Güney Sudan’a da önemli bir işleve sahip.
Çin Mombasa’dan bu adı geçen ülkelere uzanacak yeni entegre tren yolu hatları inşa ediyor. 2027’de tamamlanması beklenen bu yeni hat sistemi, İngiltere’den kalma tren yolunun ıslahı değil tamamen farklı bir güzergâhı önceliyor.
Çin’in yeni ipek yolu haritasında endüstriyel kalkınma önemli bir yer işgal ediyor. Afrika’da ekonomik ve ticari iş birliğinin sağlanacağı yeni alanlar oluşturulacak. Çin’in ihtiyaç duyduğu tarımsal üretimlere öncelik sağlanacak. Afrika Birliğiyle ilişikler daha da güçlendirilerek Afrika ülkelerinin finans kullanımı, Asya ve Çin bankalarından kredi, destek, yardım almaları kolaylaştırılacak. Sri Lanka’da bu amaca hizmet edecek yeni bir kredi bankası düşünülüyor.
Afrika’da Çin ve Afrika ürünlerinin satıldığı yeni serbest pazar yerleri oluşturulacak. Vergiler en asgari düzeyde karşılıklı düşürülecek. Afrika’daki ürünler Çin kanalıyla dünyaya Çin ürünleri de Afrika ülkelerine satılacak.
Bu yeni yol haritasında Afrika’nın doğal zenginliklerinden de faydalanılacak. Turizmi geliştirmek amacı yeni ipek yolu doğal park alanlarından geçecek. Böylelikle hem turizm canlanacak hem de doğal hayat korunmuş olacak. Oysaki Afrika’da en büyük kaçak vahşi hayvan avcıları Çinliler. Her yıl binlerce Fil ve gergedan katledilmekte ve Asya ülkelerinden Afrika’dan getirilen fildişi ve gergedan boynuzları serbest bir şekilde satılabilmekte.
Çin yeni ipek yolu ile Afrika’da en az 50 yıllık bir planlamanın adımını atıyor. Gelecek yıllarda Çin’in Afrika’daki varlığı daha fazla görünür hale gelecek. Ulaşımdan tarıma, sanayiden sağlık ve eğitime kadar Afrika’da birçok yatırımın temelini atıyor. İster buna “serbest kuşak ve yol girişimi” ister “yeni ipek yolu” diyelim, değişmeyecek şey Çin’in Afrika’daki gücünün daha da artacak olması. Afrika Birliğine yapılan bir milyon dolar yardımın hiçbir anlamı yok. Afrika’ya milyar dolarla geliyorsunuz ve yer işgal ediyorsunuz artık.
Etiyopya’da Afrika Birliğinin binası Çinliler tarafından yapılıyor, yine Afrika Birliğine ait birçok bina karşılıksız Çinli firmalar tarafından inşa ediliyor. Şu anda Çin veriyor gibi gözüküyor ama aslında kazanıyor. Bu yatırımlar beş yıldan sonra Çin’e gelir olarak akmaya başlayacak.
Çin Afrika üzerine iyi çalışıyor. Çin diplomatlarının hemen hemen hepsi bir Afrika dilini öğreniyor ve Afrika insanı ile birebir ilişki kuruyor. Eğer siz ilişkilerinizi hala İngilizce ve Fransızca üzerinden kurabilirseniz başarılı olursunuz, yoksa Afrika’da göstermiş olduğunuz küçük başarılarla yetinmiş olursunuz.
Yeni bir ipek yolu inşa ediliyor. Yalnız bu yol zannedildiği gibi Çin’den Avrupa’ya uzanacak ve Türkiye’nin de içinden geçeceği bir yol değil. Yeni ipek yolu Çin’in Afrika ile Asya’yı buluşturacağı yeni bir yol ve bu yolda yalnız ticari kervanlar işlemeyecek aksine yeni dünya bu yol üzerinden kurulacak.
İbrahim Tığlı, 20.09.2018, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Dış Bakış
İbrahim Tığlı Yazıları
Takip et:@ibrahimtigli
Sonsuz Ark'ın Notu: İbrahim Tığlı Beyefendi'den yazılarının yayınlanması için onay alınmıştır. Seçkin Deniz, 23.06.2016
Yazının İlk Yayınlandığı Yer: Gerçek Hayat
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.