"Sömürgecilerin inşa ettikleri dilin yerine yeni bir dil oluşturmanın yolu basın yayını kullanmaktan geçer. Gösteren değil gösterilen bir dünyada yaşıyoruz. Gösterilenin en büyük handikap sürekli sizi pasif dil kullanmaya ikna etmektedir. Gelin Afrika’da bir televizyon kuralım ve Afrikalıların sesini dünyaya duyuralım…"
İngiliz yayın kanalı BBC, geçen hafta pazartesi Kenya’nın başkenti Nairobi’de bir ofis açtı. Bu büro şimdiye kadar Afrika’da açılan en büyük yayın merkezi olup içinde yüzlerce kişinin çalıştığı Afrika’yı ikinci yayın merkezine dönüştürerek bir özellik gösteriyor.
BBC aynı zamanda İngiltere dışındaki en büyük merkezini buraya kuruyor. Bu Afrika’yı sözde önemseyen ama pratikte pek de bir şey yapmayan bizler için gereksiz görülebilir. Çünkü Afrika hala bizim zihnimizde fakirliğin, yoksunluğun, insani yardımların yapılması gerekli olan bir bölge. Yardım kuruluşlarımızın bile çoğunluğu yardım bağışları için Afrikalı çocukları, kadınları göstermiyor mu?
BBC’nin bu seçimi Afrika’da açılım için ideal bir başlangıç. İngiltere sömürgelerine basın yayınla geri dönüyor. Daha önceleri bu köşede zikretmeme rağmen basın yayının Afrika’da ne kadar önemli olduğunu anlamış değiliz. Basın yayınla yapacağınız etkiyi başka bir şeyle yapamazsınız. Basın yayının Afrika’daki gücü diğer bölgelere göre daha çarpıcıdır. İşte İngiltere bu gerçeği görüyor ve Afrika’daki sömürgeciliğinin merkezine BBC’nin dünyadaki ikinci büyük bürosunu açıyor.
BBC, 1922’de kuruldu ve kurulduktan 6 ay sonra aralarında Kenya’nın olduğu 8 Afrika ülkesine muhabir gönderdi. Şu anda BBC’nin temas etmediği Afrika ülkesi yok gibi. Frankofon ülkelerde dahi BBC’nin muhabirleri bulunmakta ve bu muhabirler yaptıkları haberleri anında dünyaya ulaştırıyorlar.
İngiliz yayın kuruluşu sadece görüntülü yayıncılık yapmıyor aynı zamanda radyo ve web yayıncılığı da yapıyor. Örneğin Etiyopya’da hem Oramice, hem Amharca hem de Tigrinya dilinde BBC yayın çalışmasını sürdürüyor.
BBC, Somali ve Swahili dilinde yayını ilk kez 1952’de başlatmış ve 1998’de de ilk resmi ofisini açmış. Nijer’ya, Güney Afrika, Gana BBC’nin en güçlü olduğu ülkeler. Nijerya’da BBC adına çalışan gazeteci sayısı Türkiye’de bir ulusal gazetede çalışandan daha fazla.
Burada amacımız BBC güzellemesi yapmak değil. Zaten adamlar yaptıkları işin farkında ve bir bilinçle hareket ediyorlar, bizim alkışlarımıza da gerek duymuyorlar. Sömürge sonrası devamlılıklarını sağlamak için her zaman olduğu gibi basının dilini iyi kullanıyorlar.
Sadece Afrika’da yayıncılık yapan BBC de değil. Amerika radyosu, Fransız AFP’si, Çin devlet televizyonu, El Cezire ve daha onlarca küresel yayın kuruluşu Afrika’nın kendileri için ne kadar önemli olduğunu görerek yayıncılık faaliyetlerini tüm hızıyla götürüyorlar. Tanzanya’nın Darusselam Şehrinde Çin haber ajansının binasını görünce şaşırmıştım. Bu büyük gösterişli binanın tüm Afrika’nın bürosu olduğunu düşünmüştüm ama yanılmışım. Çünkü bu okyanus kenarında kurulan bina sadece Tanzanya’dan yayın yapmak için kurulmuş.
Afrika’yı Avrupalıların sömürdüğü bir gerçek, ama bu edebiyatı bir kenara bırakalım artık. Eğer biz daha önce olduğumuz gibi Afrika’da sömürgeci olmayan bir zihniyetle var olmak istiyorsak ve Avrupalıların emperyalist tavırlarına göz yummak istemiyorsak, Afrika’da bulunmamız şart.
Afrika’da bulunmak yalnız su kuyusu açmak, kurban dağıtmakla olmaz. Bunlar da olacak fakat her şeyden önce Basın yayınla olmak zorundayız. Afrika’da yaptığımız güzellikleri dünyaya duyurmak zorundayız. Ancak bu insanlar yaptıklarımızı öğrenirlerse bir farkındalık oluşur ve kendilerini sömürgecilere karşı daha korunaklı hissederler.
Aslında biz ne yapmalıyız sorusu daha önemli. Basın yayın olarak Afrika’da olmak zorundayız. Eğer Afrika açılımımız varsa, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sürekli ifade ettiği gibi Afrika bizim için önemliyse, Afrika’da yayın faaliyetlerine başlamak zorundayız. Eğer bunu şimdi yapmazsak yarın geç kalmış olacağız. İran’ın 1990’larda başlattığı Basın yayın çalışmalarına bizim geç kalışımızı anlamak mümkün değil. Artık geçmişte yapamadıklarımızdan çok şimdi ve gelecekte yapacaklarımız önemli. Bir televizyon yayıncılığını en kısa sürede başlatmamız lazım. Afrika’nın merkezinde bir yayın kuruluşumuza ve çoğunluğu yerelden oluşacak bir basın yayın ordusuna ihtiyacımız var. Merkez olarak Kenya, Güney Afrika, Nijer’ya, Demokratik Kongo ya da Senegal seçilebilir. Birçok küresel yayıncılığın merkezi Afrika’da Lagos ve Johannesburg’tan yapılıyor. Yeniden Afrika’yı keşfetmeye gerek yok. Biz de bu ülkelerin birinde başlatabiliriz.
Afrika’daki en büyük rüyam TRT Afrika’yı görebilmek. Çünkü TRT Afrika’nın yapacağı çok şey olduğunu, yayıncılıkta önemli bir boşluğu dolduracağını düşünüyorum. TRT World Afrika’da son bir yıldır epey izlenme oranına ulaştı. Artık özellikle Müslümanlar el Cezire ve Press TV yerine TRT World kanalını izlemeye başladılar. Bu bizler için gerçekten haklı bir gurur. Yalnız TRT Afrika’yı neden kurmayalım? Afrika’ya Afrika’nın diliyle neden ulaşmayalım?
Bizim hayalimiz Afrika’da bir TV kanalı kurmak olsun. O TV kanalında Türkçe, İngilizce Fransızcanın yanı sıra özellikle Svahili, Somali, Hausa, Yoruba, Volof, Amharik, İgbo, Zulu dillerinde yayın yapabilsin.
Bizim bir hayalimiz olsun, Afrikalı çocuklar izledikleri çizgi filmlerde Batılıların çizdiği beyaz üstünlüğünü gösteren çizgi karakterler yerine kendilerini görsün.
Bizim bir hayalimiz olsun, İstanbul’dan seslendiğimizde Cape Town’da, Bangui, Abuja, Dakar, Hartum, Kinşasa, Harare’de yaşayanlar bizi duysun.
Unutmayalım, Afrika’da sömürgecilik dili basın yayın üzerinden kuruldu. Avrupalılar Afrikalılara dünyayı nasıl okumaları, kendilerini nasıl görmeleri gerektiğini yayınlarıyla dikte ettiler.
Sömürgecilerin inşa ettikleri dilin yerine yeni bir dil oluşturmanın yolu basın yayını kullanmaktan geçer. Gösteren değil gösterilen bir dünyada yaşıyoruz. Gösterilenin en büyük handikap sürekli sizi pasif dil kullanmaya ikna etmektedir. Gelin Afrika’da bir televizyon kuralım ve Afrikalıların sesini dünyaya duyuralım…
İbrahim Tığlı, 15.11.2018, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Dış Bakış
İbrahim Tığlı Yazıları
Takip et:@ibrahimtigli
Sonsuz Ark'ın Notu: İbrahim Tığlı Beyefendi'den yazılarının yayınlanması için onay alınmıştır. Seçkin Deniz, 23.06.2016
Yazının İlk Yayınlandığı Yer: Gerçek Hayat
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.