"Kendine ait kavramları olmayan, kendine ait kavramları üzerinde çile çekmeyi göze almayan başka dünyaların bir figüranı olduğunu hiçbir dem fark etmeyecektir. Yeni bir dünya inşa etmek için çabaladığı sanısıyla gönenip duracaktır."
Zihinsel tembelliğin, duyarlılığı nakıs bilincin insanı –etten kemikten olan insan- kendine ait bir dünya oluşturmak için yola çıksa da bunu başaramayacaktır. Başardığını sanacak, bu sanıyla gönenip başarısızlığını hep ıskalayacaktır. Zira kendi dünyasına ait kavramları oluşturmaktan hep bir uzaktır. Hep bir uzak kalmıştır.
Uzun zamandan beri –belki asırlardır- Müslümanlar olarak kendi dünyamıza ait kavramlar oluşturmak yerine karşı olunan –Müslüman olmayı seçmekle birlikte daha baştan bir karşı duruş, bir onamalar zinciri oluşturduğunu söylemiştir kişi- dünyanın kavramlarıyla düşünür olduk.
Çözümlemeler yapıp, çözümler sunduk. Müslüman olmak, bir iddiaya sahip olmak, çağa, çağlara yanıt verdiğini kabul etmiş olmaktır. Çağın sorunlarına verilen yanıtlara baktığımızda karşı dünyanın kavramlarıyla verilen yanıtlar olduğunu gözlemlemek hiç de zor değil. Burada tek tek kullanılan kavramları vermeye kalksak kitaplık çapta bir yazı karşımıza çıkar. Bunun yerine bir tek örnekle de meramımızı anlatmak olası.
Örneğin günün Müslümanlarının literatüründe sık sık dünyaları tanımlarken kullandığımız ‘mahalle’ kavramını alalım. Müslümanca düşün dünyasında ‘mahalle’ kavramının anlamı nedir? Müslüman olmayan birinin ‘hidayet Allan’tandır’ düsturunca Müslüman olmakla elde ettiği yaşadığı şey nedir? ‘Ancak inananlar kardeştir!’ düsturunca hangi ‘mahalle’ kavramı bu hali açıklar?
Miri malı gibi başka dünyaya ait olan ‘mahalle’ kavramı size nasıl ‘ancak inananlar kardeştir’ düsturunun gereklerini verebilir? Çilesi çekilmemiş, işlevsel tanımı yapılmamış ve fakat Müslüman dünyaya ait ‘kardeşlik’ kavramında içkin olan ile başka dünyaya ait ‘mahalle’ –ki bu kavramın da çilesi çekilmemiş, işlevsel tanımı yapılmamıştır- kavramında içkin olanın aynı olduğu sayıltısıyla nasıl Müslümanca bir dünya inşa edilebilir?
'Mahalle' kavramıyla inşa edildiği sanılan dünya değil midir ki bize ‘dün dağdan geldi bugün bağdakini kovuyor’ yargısını verdiriyor. Verdirmiyor mu? Hiç kuşkusuz o yargı sık sık dile geliyor. Geldiğini gözlemlemek kolay, kafasını kuma sokmayan kolayca bu yargının dile getirildiğini görecektir.
Demek ki ‘mahalle’ kavramı bize ‘doğuştan olan’ ile ‘sonradan olan’ gibi bir ayrım vermekte, bir görünmez ayrımı dayatmaktadır. Yoksa derisinin rengi farklı olanları aynı safta buluşturan ‘kardeşlik’ kavramı da aynı hali mi dayatıyor diyeceğiz? Hayır! Bin defa hayır! Kendi dünyamıza ait kavramlar yerine başka dünyaya ait kavramlarla -bir papağan gibi tekrarlamaktan öte bir anlamı olmadığını ıskalamadan- düşündüğümüz, tavır aldığımız için böyle oluyor. Kardeşlik kavramının işlevsel tanımı yapılmış olsa, yapılıp özümsenmiş olsa ‘dereceleri Allah katındadır’ (Ali İmran, 163) düsturu varken nasıl bir Müslüman ‘(bizim mahalleye) dün dağdan geldi bağdakini kovuyor!’ yargısında nasıl bulunabilir?
Kendine ait kavramları olmayan, kendine ait kavramları üzerinde çile çekmeyi göze almayan başka dünyaların bir figüranı olduğunu hiçbir dem fark etmeyecektir. Yeni bir dünya inşa etmek için çabaladığı sanısıyla gönenip duracaktır.
Cemal Çalık, 04.02.2019, Konuk Yazar, Sonsuz Ark, Deneme, Sözcüklerin Düş Hâli
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.