Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız analiz, Roosevelt Enstitüsü Baş Ekonomisti, Columbia Üniversitesi Profesörü Nobel ödüllü Joseph E. Stiglitz'e aittir. Stiglitz ikinci dünya savaşından sonra siyonist/satanist/masonluğun Yeni Dünya Düzeni olarak tanımladığı darbeci, terörist, ahlaksızlık, kan dökücü, soygun ve sömürü düzeni olan Neoliberalizm'i başarısız, ölü ve gömülü olarak ilan etmektedir: "Neoliberal deney - zengin, işgücü ve ürün piyasalarının serbestleştirilmesi, finansallaşma ve küreselleşme üzerindeki vergileri düşürmek - olağanüstü bir başarısızlıktı. On yıllarca süren durgun ve hatta düşen gelirlerden sonra, neoliberalizm ölü ve gömülü olarak ilan edilmelidir." Stiglitz'in ölü Neoliberalizm'e alternatif olarak dört adımda sunduğu İlerici Kapitalizm, karşıt Kapitalist-Komünist ideolojiler gibi Neoliberalizm'in ürettiği bütün sorunlara karşı konumlanmaktadır: birincisi piyasalar, devlet ve sivil toplum arasındaki dengeyi yeniden sağlamak; ikincisi, ulusların servetinin” bilimsel araştırmanın ve büyük insan gruplarının ortak iyiliği için birlikte çalışmasına izin veren sosyal organizasyonun sonucu olduğunu kabul etmek; üçüncüsü, artan yoğunlaştırılmış pazar gücünü sorun olarak ele almak ve dördüncüsü, ekonomik iktidar ile politik etki arasındaki bağı koparmaktır." Bugün Türkiye, Erdoğan liderliğinde, batının bugün çözüm olarak gördüğü ve dört maddede İlerici Kapitalizm olarak tanımlamaya çalıştığı şeyi ve daha fazlasını başarmış olmanın avantajlarıyla çaresizlik içinde kıvranan Batı'ya karşı insanlığa umut olmaktadır. Daha doğrusu Erdoğan'ın 2002'den beri karşısına çıkan terör, yargı-emniyet darbesi ve 15 Temmuz 2016'da durdurduğumuz askeri darbe ve suikastler dahil bütün engellere rağmen Türkiye'de her alanda ürettiği sinerji Batı'nın küresel anlamda gizli ajandalarının deşifre olmasını sağlamış ve bütünüyle çöküşünü hızlandırmıştır. Analizin bu gerçeği netleştirdiğini düşünüyor ve istifadenize sunuyoruz.
Seçkin Deniz, 16.07.2019
After Neoliberalism
"Geçtiğimiz 40 yıl boyunca, ABD ve diğer gelişmiş ekonomiler, düşük vergiler, serbestleşme ve sosyal programları kesecek serbest piyasa gündeminin peşinde koştular. Artık bu yaklaşımın olağanüstü bir şekilde başarısız olduğuna dair hiçbir şüphe olamaz; sorulacak tek soru şudur; daha sonra onun yerine ne gelecek - ve ne - gelmeli?"
"Geçtiğimiz 40 yıl boyunca, ABD ve diğer gelişmiş ekonomiler, düşük vergiler, serbestleşme ve sosyal programları kesecek serbest piyasa gündeminin peşinde koştular. Artık bu yaklaşımın olağanüstü bir şekilde başarısız olduğuna dair hiçbir şüphe olamaz; sorulacak tek soru şudur; daha sonra onun yerine ne gelecek - ve ne - gelmeli?"
Ne tür bir ekonomik sistem insan refahı için en elverişli sistemdir? Bu soru şu anki dönemi tanımlamaya başladı, çünkü Amerika Birleşik Devletleri ve diğer gelişmiş ekonomilerdeki 40 yıllık neoliberalizmden sonra neyin işe yaramadığını biliyoruz.
Hayırsever kurumlar için, ilk önce liberal demokrasinin ortaya çıkmasıyla gündeme gelen temel hesap verebilirlik sorunu ortadan kalkmayacak. Modern toplumlar, kamusal alanda bağımsız özel ajandalara ne ölçüde izin vermeli ve savunucularının hükümetler ve halk çoğunlukları tarafından paylaşılmayan hedefleri gerçekleştirmelerine izin verilmeli midir?
Neoliberal deney - zengin, işgücü ve ürün piyasalarının serbestleştirilmesi, finansallaşma ve küreselleşme üzerindeki vergileri düşürmek - olağanüstü bir başarısızlıktı. Büyüme, II. Dünya Savaşı'ndan sonraki çeyrek asırdan daha düşüktür ve çoğu gelir ölçeğinin en üst seviyelerine ulaştı. On yıllarca süren durgun ve hatta düşen gelirlerden sonra, neoliberalizm ölü ve gömülü olarak ilan edilmelidir.
Başarılı olmak için yarışman en az üç ana siyasi alternatif var: aşırı sağ milliyetçilik, merkez sol reformizm ve ilerici sol (neoliberal başarısızlığı temsil eden merkez sağla birlikte). Yine de, ilerici sol dışında, bu alternatifler vadesi dolmuş (veya vadesi dolması gereken) ideolojilerin herhangi birini temsil ediyor.
Örneğin merkez sol, insan yüzü olan neoliberalizmi temsil ediyor. Amacı, eski ABD Başkanı Bill Clinton ve eski İngiliz Başbakanı Tony Blair'in politikalarını yirmi birinci yüzyıla taşımak, mevcut finansallaştırma ve küreselleşme tarzlarında sadece küçük revizyonlar yapmak. Öte yandan, milliyetçi sağ küreselleşmeyi reddetmekte, göçmenleri ve yabancıları günümüz sorunlarının tümünün sebebi olarak suçlamaktadır. Ancak Donald Trump’ın başkanlığının da gösterdiği gibi, en azından Amerikan varyasyonunda zengin, kuralsızlaştırma ve azalan sosyal programları kesmek ya da ortadan kaldırmak için vergi indirimi yapılmasına daha az bağlı değil.
Buna karşılık, üçüncü kamp, dört önceliğe dayanarak radikal olarak farklı bir ekonomik gündem öngören ilerici kapitalizm dediğim şeyi savunuyor. Birincisi, piyasalar, devlet ve sivil toplum arasındaki dengeyi yeniden sağlamak. Yavaş ekonomik büyüme, artan eşitsizlik, finansal istikrarsızlık ve çevresel bozulma, pazardan doğan sorunlardır ve bu nedenle kendi başına pazar tarafından bu sorunların üstesinden gelinemez ve yol alınamaz. Hükümetler, çevresel, sağlık, iş güvenliği ve diğer düzenlemeler yoluyla pazarları sınırlama ve şekillendirme görevine sahiptir. Temel araştırmalara, teknolojiye, eğitime ve seçmenlerin sağlığına aktif olarak yatırım yapmak gibi, piyasanın yapmadığını veya yapamadığını yapmak da hükümetin görevidir.
İkinci öncelik, “ulusların servetinin” bilimsel araştırmanın - etrafımızdaki dünyayı öğrenmenin - ve büyük insan gruplarının ortak iyiliği için birlikte çalışmasına izin veren sosyal organizasyonun sonucu olduğunu kabul etmektir. Piyasalar, sosyal işbirliğini kolaylaştırmada hala önemli bir rol oynamaktadır, ancak bu amaca ancak hukukun üstünlüğüne tabi ise ve demokratik kontrollere tabi ise hizmet ederler. Aksi takdirde, bireyler, gerçek ustalıkla zenginlik yaratmak yerine, rant arayışı yoluyla zenginlik elde ederek başkalarını sömürerek zengin olabilirler. Bugünün zenginleri, bulundukları yere ulaşmak için sömürü rotasını kullandılar. Bunlar, Trump’ın temelde varlık yaratma kaynaklarını yok ederken rant aramayı teşvik eden politikaları tarafından iyi bir şekilde karşılandı. İlerici kapitalizm, tam tersini yapmak istiyor.
Bu bizi üçüncü önceliğe getiriyor: artan yoğunlaştırılmış pazar gücünü sorun olarak ele almak. Bilgi avantajlarından yararlanarak, potansiyel rakipleri satın alarak ve giriş engelleri yaratarak, baskın firmalar herkesin zararına büyük ölçüde rant arayışına girebilirler. Kurumsal pazar gücündeki artış, işçilerin pazarlık gücündeki düşüşle birlikte, eşitsizliğin neden bu kadar yüksek olduğunu ve büyümenin neden bu kadar ılımlı olduğunu açıklamak için uzun bir yol kat ediyor. Hükümet neoliberalizmin öngördüğünden daha aktif bir rol üstlenmediği sürece, robotizasyon ve yapay zeka alanındaki gelişmeler nedeniyle bu sorunların daha da kötüye gideceği düşünülüyor.
İlerici gündemdeki dördüncü kilit madde, ekonomik iktidar ile politik etki arasındaki bağı koparmaktır. Ekonomik güç ve politik etki, özellikle ABD'de olduğu gibi, varlıklı bireylerin ve şirketlerin seçimlerde sınırsız olarak para harcayabilecekleri yerlerde karşılıklı olarak pekiştirici ve varlığını sürdürüyor. ABD, temelde demokratik olmayan bir “bir dolar, bir oy” sistemine daha da yaklaştığında, demokrasinin sahip olması için gerekli olan kontrol ve dengeler sistemi büyük olasılıkla işlemez: hiçbir şey zenginliğin gücünü kısıtlayamaz. Bu sadece ahlaki ve politik bir sorun değil: daha az eşitsizliğe sahip ekonomiler aslında daha iyi performans gösteriyor. Bu nedenle ilerici-kapitalist reformlar, paranın siyaset üzerindeki etkisini ve servet eşitsizliğini azaltarak başlamalıdır.
On yıllardır süren neoliberalizmden kaynaklanan hasarı tersine çevirebilecek sihirli bir kurşun yok. Ancak yukarıda altı çizilen konular üzerinde kapsamlı bir gündem kesinlikle oluşturulabilir. Bunların çoğu, reformcuların, özel sektörün yarattığı gibi, aşırı pazar gücü ve eşitsizlik gibi sorunlarla mücadelede kararlı olup olmadıklarına bağlı olacaktır.
Kapsamlı bir gündem eğitim, araştırma ve diğer gerçek zenginlik kaynaklarına odaklanmalıdır. Çevreyi korumalı ve iklim değişikliği ile ABD'deki Yeşil Yeni Anlaşmalar (The Green New Dealers) ve İngiltere'deki Yok Olma'ya İsyan Extinction Rebellion) gibi aynı titizlikle mücadele etmelidir. Ve hiçbir vatandaşın makul bir yaşamın temel gerekliliklerini sağlamak için kamu programları sağlamalıdır. Bunlara ekonomik güvenlik, işe erişim ve yaşayabileceği ücret, sağlık bakımı ve yeterli barınma, güvenli bir emeklilik ve çocuklarına yönelik kaliteli bir eğitim dahildir.
Bu gündem kesinlikle uygun fiyatlı; aslında, yasalaştırmamayı göze alamayız. Milliyetçiler ve neoliberaller tarafından sunulan alternatifler, daha fazla durgunluk, eşitsizlik, çevresel bozulma ve siyasi asrimini garanti ediyor ve potansiyel olarak hayal bile edilmeyen sonuçlara yol açıyor.
İlerici kapitalizm bir oksimoron değildir. Aksine, açıkça başarısızlığa uğramış bir ideolojinin en uygun ve canlı alternatifidir. Bu nedenle, mevcut ekonomik ve politik rahatsızlığımızdan kurtulmamız için en iyi şansı temsil ediyor.
Joseph E. Stiglitz, 30 Mayıs 2019, New York, Project Syndicate
(Ekonomi alanında Nobel ödüllü Joseph E. Stiglitz, Columbia Üniversitesi Profesörü ve Roosevelt Enstitüsü'nde Baş Ekonomistidir.)
Seçkin Deniz, 16.07.2019, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.