Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız röportaj Atom Bilimcileri Bülteni editör yardımcısı Heather Wuest tarafından Amerikan Bilim Adamları Nükleer Bilgi Projesi Federasyonu Direktörü ve Bülten'in 1987'den beri yayımladığı dünya nükleer cephaneleri ile ilgili uzun zamandır yetkili Nükleer Not Defteri sütununun yazarı olan Hans Kristensen ile yapılmıştır ve Trump yönetiminin ABD’nin sahip olduğu toplam nükleer silah sayısını ve 2018’de sökülmüş olan nükleer savaş başlığı sayıları ile ilgili bilgilerin gizli olarak sınıflandırmasına yönelik teknik, diplomatik bir eleştiri içermektedir. ABD'nin 15 Temmuz FETÖ-NATO askeri darbesinin merkezi olan İncirlik'te, ne kadar nükleer silah tuttuğunu bilmek isteyen Türkiye'nin de bu tartışmalarla ilgilenmesi gerektiğini vurguluyoruz.
Seçkin Deniz, 03.08.2019
Aşağıda çevirisini yayınladığımız röportaj Atom Bilimcileri Bülteni editör yardımcısı Heather Wuest tarafından Amerikan Bilim Adamları Nükleer Bilgi Projesi Federasyonu Direktörü ve Bülten'in 1987'den beri yayımladığı dünya nükleer cephaneleri ile ilgili uzun zamandır yetkili Nükleer Not Defteri sütununun yazarı olan Hans Kristensen ile yapılmıştır ve Trump yönetiminin ABD’nin sahip olduğu toplam nükleer silah sayısını ve 2018’de sökülmüş olan nükleer savaş başlığı sayıları ile ilgili bilgilerin gizli olarak sınıflandırmasına yönelik teknik, diplomatik bir eleştiri içermektedir. ABD'nin 15 Temmuz FETÖ-NATO askeri darbesinin merkezi olan İncirlik'te, ne kadar nükleer silah tuttuğunu bilmek isteyen Türkiye'nin de bu tartışmalarla ilgilenmesi gerektiğini vurguluyoruz.
Seçkin Deniz, 03.08.2019
Decision to keep nuclear weapons data classified hurts US national security
Trump yönetiminin ABD’nin sahip olduğu toplam nükleer silah sayısını ve 2018’de sökülmüş olan nükleer savaş başlığı sayısını sınıflandırma kararı, son normlarda ani bir değişime işaret ediyor. 2010'dan beri her yıl ABD nükleer stok ve silahsızlanma istatistiklerini nükleer diplomasi ve açıklığı teşvik etme çabasının bir parçası olarak sınıflandırmayı (gizliliği kaldırmamayı) seçti. Ancak bu yıl Amerikan Bilim Adamları Federasyonu Pentagon’dan Nuclear Notebook-Nükleer Not Defteri’ndeki çalışmalarını (dünya nükleer stok ve silahsızlanma bilgileri topluluğu) incelemelerini isteyince, yönetim gizliliği kaldırmamayı tercih etti.
Amerikan Bilim Adamları Nükleer Bilgi Projesi Federasyonu Direktörü ve Bülten'in 1987'den beri yayımladığı dünya nükleer cephaneleri ile ilgili uzun zamandır yetkili Nükleer Not Defteri sütununun yazarı olan Hans Kristensen, özellikle sınıflandırmadaki gerileme hakkında yazan bir isim. Mermi ve hizmet dışı bırakılan istatistiklerin gizliliğinin kaldırılmaması kararının, “diğer nükleer silaha sahip devletler üzerinde nükleer silah stoklarının büyüklüğü konusunda daha şeffaf olmaları için herhangi bir baskı yaratmadığını” ve “nükleer politikanın gereksiz hale getirilmesi ve tersine çevrilmesi” anlamına geldiğini söyledi. Bu sınıflandırma kararı, Trump yönetiminin Rusya ve Çin ile silah kontrolü konulu müzakereleri hızlandırmak istediğini söylediği bir zamanda geldi. ABD'li diplomatlar için resmi istatistiklerle desteklenmeleri halinde daha kolay olacak bir müzakere.
Kristensen ile yaptığım kısa bir görüşmede, Nükleer Defter'in geleceğini ve Amerikan Bilim Adamları Federasyonu' (The Federation of American Scientists)nun sınıflandırma için baskı yapmaya devam edip etmeyeceğini sordum. Kristensen, Hükümetin bir bilgi talebini basitçe reddetmesinin açık ve dürüst bir nükleer tartışmanın birçok yönünü nasıl etkileyebileceğini açıkça belirtti.
Hans Kristensen, Amerikan Bilim İnsanları Nükleer Bilgi Projesi Federasyonu direktörüdür.
Heather Wuest: Siz, bu istatistikleri halka açıkladıktan sonra hükümetin neden normları değiştirdiğini düşünüyorsunuz?
Hans Kristensen: Bu bir sürprizdi. Obama yönetimi nükleer istatistikleri 2010 yılında ilk kez sınıflandırmayı seçtiğinde, bu bilgilerin gizli tutulması kararının sadece otomatik olarak kamuya açıklanmayacağı, her yıl gözden geçirileceği anlaşıldı. Nükleer istatistikler iki şekilde sınıflandırılabilir; bir görevli çıkıp halka rakamları verebilir veya bu durumda Amerikan Bilim Adamları Federasyonu, sınıfının kaldırılması için bir talepte bulunabilir. Ancak, tasnif etme kararı yedi yıl üst üste oldu. Birleşik Devletler hükümetinin bu sayıları halka açık hale getirmesi normal hale geldi.
HW: Hükümet 2018 sınıfındaki sınıflandırma talebini reddetti. Planlarınız var mı veya tekrar sormak için bir protokol var mı? Eğer öyleyse, ekibiniz tekrar sormayı planlıyor mu?
HK: Tekrar sorabiliriz ve bu bilgilerin ne sebeple olursa olsun sınıflandırılmamış olarak belirleme hedefini sürdürmeye devam edeceğiz.
Birleşik Devletler'in en uygun şeffaflık biçimi olduğuna inandığımız şeye geri dönmesi önemlidir. Bu bilgiyi gizli tutma kararı kafa karıştırıcıdır. Bu bilgiyi kamuya açıklamak kötü veya askeri öneme sahip bir şey değildir. Ancak, stok bilgisinin gizli kalması kararının hem ABD'de hem de yurtdışında kamuoyu algıları üzerinde önemli bir etkisi vardır. ABD nükleer diplomasisi için bu numarayı yeniden sınıflandırma uygulaması paha biçilmezdi. Birleşik Devletlere, diğer nükleer silaha sahip devletlerin sahip olmadığı olumlu bir şeffaflık ve güvenilirlik düzeyi kazandırır.
ABD’nin, ülkeleri aynı şeyi yapmaya teşvik etmek için bu bilgiyi yayınlamayı seçtiğine dair genellikle duyumlara dayalı bayatlamış bir karşılık var; bu nedenle ABD artık istatistikleri sınıflandırmamalı.
HW: Anladığım kadarıyla Fransa ve Birleşik Krallık, stok bilgilerini temizliyorlardı.
HK: Evet, hepsi bu, ama onlar bizim rakiplerimiz değil. İngiliz ve Fransız istatistiklerini çok yakından biliyoruz ve ABD hükümeti de bunları biliyor. Umut, ABD’nin nükleer silah istatsitiklerini ilan etmesinin Rusya ve Çin’de de benzer şeffaflığa ilham vermesiydi, ancak bu daha zorlu bir satış. Dünyada nükleer şeffaflığı artırmak, yalnızca uzun vadeli bir amaçtır. Dünyayı nükleer silah verileri konusunda şeffaf olmanın güvenli ve avantajlı olduğuna ikna etmek ve bunu yaparlarsa daha savunmasız olmayacaklarına ikna etmek istiyoruz.
Nükleer şeffaflık çok şey başarır; diğer ülkelerdeki korku tacirlerini, söylentileri, en kötü durum senaryolarını, varsayımları ve güvensizliği ortadan kaldırır. Son yedi ila sekiz yıl boyunca nükleer diplomasiye katılan ABD'li yetkililerden topladığımız tepkilere bakıldığında da bir dizi diplomatik fayda var. Nükleer istatistiklerin gizli tutulması kararı ile yetkililer de şaşırıyor, çünkü açıkça ABD'nin avantajlarını ve iyi niyetleri azaltıyor. Şeffaflık, diplomatlara hareket edebilecekleri ve manevra yapacakları, geri dönebilecekleri yerleri ve nükleer güvenlik, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi konularında diğer ülkeleri sıkıştırmak için kullanabilecekleri istatistikleri verir.
İstatistiklerin gizli tutulması kararı, gelecek yıl gerçekleşecek olan Nükleer Yayılmayı Önleme Anlaşması İnceleme Konferansı ile iki kat daha garip bir halin ortaya çıkmasına neden olacak. Bu toplantıda, ABD diplomatları antlaşma ve müzakere rejimini her şeyin yolunda olduğuna ikna etmeye çalışacaklar. Ancak konuşacak yeni bir nükleer müzakereleri yok, eyleme geçilebilecek anlaşmalar yok ve şimdi nükleer şeffaflıktan mahrum kalıyorlar. Şeffaflık eksikliği, ABD’li diplomatların uluslararası bir forumda -siyasi iyi niyete dayanan bir forum- nükleer silahları çoğaltmaya yol açmayan normları güçlendirmek için mümkün olduğu kadar çok ülkeyi ikna etmesini zorlaştıracak.
HW: Nükleer Defter, nükleer stok sayısının ne olduğunu, ne anlama geldiğini ve ne kadar sökülmenin gerçekleştiğini anlatıyor. Diplomasinin ötesinde bu tür gerçeklerden haberdar olmak neden önemlidir?
HK: Bu tür olgusal bilgilerden yararlanan birçok toplum katmanı var. Hükümet içinde bile, farklı şubeler farklı güvenlik seviyelerine sahiptir. Sadece hükümetin kendi istatistikleri olduğu için, bu sayıların bir iç tartışmada geniş ölçüde kullanılabileceği anlamına gelmez. Nükleer istatistikler halka açık bir bilgi olduğunda, yetkililere dışarı çıkıp bu konuda konuşmaları için yetki verir. Devlet görevlileri ile görüşmeler yaptım [resmi] istatistiklere sahiplerdi, [ancak] Nuclear Notebook numaralarını referans verdiler, böylece gizliliklerini sorgulamayacak bir şekilde konuşabileceklerdi.
Daha önce de belirtildiği gibi, şeffaflık sadece hükümet veya diplomatik birlikler için değil, birçok fayda sağlar; şeffaflık ayrıca nükleer tartışmayı büyük ölçüde bilgilendirir. Bu tahminleri yayınladığımız zaman, diğer ülkelerdeki kişilere kendi ülkelerine ait ulusal bilgileri (örneğin, Çin veya Rusya'da) araştırmalarına izin verilmemesi konusunun müzakerelerin-konuşmaların bir parçası olmalarını sağlar. Bu istatistiklerde, aydınları, alimleri, gazetecileri, neyin güvenlik sorunları hakkında başlarını belaya sokmayacak bir kaynağa atıfta bulunacakları neyin var? Bu, kamuoyunda tartışmaya fayda sağlayanların, nükleer silahların dünyanın neresinde olduğu, durumları, eğilimleri, her şeyin daha iyi ya da daha kötüye gitmesi konusundaki sohbete daha fazla dahil edilmesini sağlar. Bunlar önemli konuşmalar, ortadan kalkmayacak olan konuşmalar.
Nükleer sistemler hakkındaki gerçek bilgilere ulaşmaya hazır olma, aşağıdaki gibi temel soruları yanıtlar: Bu sistem nedir? Bu ne işe yarıyor? Kaç tane var? Bunu daha önce de yaptık mı? Verim nedir? Nerede saklanıyorlar? İnsanlar, önemli tartışmalar yapabilmek, bir anlayış geliştirmek ve neler olup bittiğini yazmak için tüm bu bilgilere erişmelidir.
Nükleer güvenlik meseleleri hakkındaki hazır gerçek bilgiye erişim, daha geniş bir sosyal anlamda demokrasinin rolü için de önemlidir. Nükleer silahlar doğası gereği demokratik değildir. Çok büyük, güçlü, önemli, sonuçları çok uçsuz, özel gözetim ve istisnalar dışında toplumun diğer bölgelerinde aldığımız demokratik süreçler ve özel kurallar yaratıyorlar. İnsanların bu istatistikleri bilmesi ve anlaması gerekiyor çünkü insanları sorumlu tutabilecek durumdayız.
Nükleer silahlar bu tür gizli bir alanda yaşarlar. Gizlilik garanti edilmekle birlikte sıklıkla da abartılmaktadır. 2018 nükleer sayısının sınıflandırılmamasını seçmek nükleer meselelerin çok fazla abartıldığının gizliliğinin bir örneği. Bu karar ABD’nin çıkarlarına zarar verdi ve hükümet yetkilileri, yedi yıl önceki sınıflandırmaların zarar gördüğü hiçbir ulusal güvenlik için referans göstermedi. Bu durumda, kitabı sevmedikleri için kapattılar ve bu temelde demokratik değil. Bu yüzden ekibim ve ben bunu isteklerle, konuşmalar, yasalar ve gerekirse Kongre üyeleri aracılığıyla zorlamaya çalışacağız.
(Editörün notu: Bu röportaj netleştirmek için yoğunlaştırılmış ve düzenlenmiştir.)
Heather Wuest, 11 Haziran 2019, The Bulletin
(Heather Wuest, Atom Bilimcileri Bülteni editör yardımcısıdır.)
Seçkin Deniz, 03.08.2019, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.