Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız "Batı’nın ekonomik sömürüsü ve ahlaki kibri Doğu-Orta Avrupa'da sağcı popülizmi körüklüyor." spotuyla verilen analiz, Friedrich-Ebert-Stiftung'un Macar ofisinde çalışan, 2012'den bu yana vakfın Doğu-Orta Avrupa'daki toplumsal cinsiyet programından sorumlu elemanı olan Eszter Kováts ve Prag/FES araştırmacısı, Çek Çalışma ve Sosyal İlişkiler Bakanı dış danışmanı Katerina Smejkalova'nın ortak çalışmasıdır. Liberalizmin birer teknik elemanı olarak çalışan Macar ve Çek bu iki kadın uzman, Batı Avrupa'nın Doğu Avrupa'ya bakışını net bir şekilde fotoğraflamaya çalışırken çok çarpıcı sonuçlara ulaşıyorlar: "“Avrupalı yanlıları” ve “Euroscepticler” arasındaki ikilik yanlıştır ve yanıltıcıdır. Aksine, fay hattı, maddi ve sembolik olarak geride bırakılmış müreffeh merkezler ve çevre bölgeler arasında, avro bölgesinin kazananlar ve kaybedenleri ile tek pazar arasında uzanmaktadır. Bu, tamamen ahlaki ve dolayısıyla kendi kendini yok eden bir yanıtla karşılanan milliyetçiliğe ve parçalanmaya yol açıyor: tutkulu konuşmalarla, AB'yi reddedilmesine rağmen kurtarılması gereken ahlaki ve değere dayalı bir proje olarak sunmak gibi işe yaramayan bir girişim var. Bu da ekonomik boyut ve iktidar bileşenlerinin bu değerleri ve ahlaki değerleri yansıtmadaki başarısızlığı ile körükleniyor. Bunun yakında bitmesi gerekiyor; Aksi takdirde AB dağılır." Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne bütüncül bakışının Balkan politikalarıyla değiştiği, İngiltere'nin kararlı bir şekilde Ekim'de tamamlanacak olan Birlik'ten çıkış süreci(Brexit), ABD'nin askeri üslerini Almanya'dan Polonya'ya taşıma kararı, Rusya'nın Almanya ve Fransa ile geliştirdiği sıkı ilişkiler ve Çin'in Avrupa Birliği'ni oluşturan ülkelerle ayrı ayrı yaptığı anlaşmalar (16+1) dikkate alınırsa, Avrupa Birliği, Türkiye olarak bize üzerinde çokça çalışmamız gereken bir laboratuvar objesi olarak çok cazip fırsatlar sunmaktadır. Diğer taraftan ABD, Almanya ve İngiltere ile birlikte Türkiye ve Rusya'ya karşı İntermarium projesini geliştirirken Türkiye'nin çok karmaşık ve çok kapsamlı stratejik analizler yapması ve kararlar alarak güçlü adımlar atması gerekmektedir. Bunun için Suriye sorunun bir an önce çözülmesi şarttır.
Seçkin Deniz, 20.08.2019
Aşağıda çevirisini yayınladığımız "Batı’nın ekonomik sömürüsü ve ahlaki kibri Doğu-Orta Avrupa'da sağcı popülizmi körüklüyor." spotuyla verilen analiz, Friedrich-Ebert-Stiftung'un Macar ofisinde çalışan, 2012'den bu yana vakfın Doğu-Orta Avrupa'daki toplumsal cinsiyet programından sorumlu elemanı olan Eszter Kováts ve Prag/FES araştırmacısı, Çek Çalışma ve Sosyal İlişkiler Bakanı dış danışmanı Katerina Smejkalova'nın ortak çalışmasıdır. Liberalizmin birer teknik elemanı olarak çalışan Macar ve Çek bu iki kadın uzman, Batı Avrupa'nın Doğu Avrupa'ya bakışını net bir şekilde fotoğraflamaya çalışırken çok çarpıcı sonuçlara ulaşıyorlar: "“Avrupalı yanlıları” ve “Euroscepticler” arasındaki ikilik yanlıştır ve yanıltıcıdır. Aksine, fay hattı, maddi ve sembolik olarak geride bırakılmış müreffeh merkezler ve çevre bölgeler arasında, avro bölgesinin kazananlar ve kaybedenleri ile tek pazar arasında uzanmaktadır. Bu, tamamen ahlaki ve dolayısıyla kendi kendini yok eden bir yanıtla karşılanan milliyetçiliğe ve parçalanmaya yol açıyor: tutkulu konuşmalarla, AB'yi reddedilmesine rağmen kurtarılması gereken ahlaki ve değere dayalı bir proje olarak sunmak gibi işe yaramayan bir girişim var. Bu da ekonomik boyut ve iktidar bileşenlerinin bu değerleri ve ahlaki değerleri yansıtmadaki başarısızlığı ile körükleniyor. Bunun yakında bitmesi gerekiyor; Aksi takdirde AB dağılır." Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne bütüncül bakışının Balkan politikalarıyla değiştiği, İngiltere'nin kararlı bir şekilde Ekim'de tamamlanacak olan Birlik'ten çıkış süreci(Brexit), ABD'nin askeri üslerini Almanya'dan Polonya'ya taşıma kararı, Rusya'nın Almanya ve Fransa ile geliştirdiği sıkı ilişkiler ve Çin'in Avrupa Birliği'ni oluşturan ülkelerle ayrı ayrı yaptığı anlaşmalar (16+1) dikkate alınırsa, Avrupa Birliği, Türkiye olarak bize üzerinde çokça çalışmamız gereken bir laboratuvar objesi olarak çok cazip fırsatlar sunmaktadır. Diğer taraftan ABD, Almanya ve İngiltere ile birlikte Türkiye ve Rusya'ya karşı İntermarium projesini geliştirirken Türkiye'nin çok karmaşık ve çok kapsamlı stratejik analizler yapması ve kararlar alarak güçlü adımlar atması gerekmektedir. Bunun için Suriye sorunun bir an önce çözülmesi şarttır.
Seçkin Deniz, 20.08.2019
The EU’s east-west divide
"Batı’nın ekonomik sömürüsü ve ahlaki kibri Doğu-Orta Avrupa'da sağcı popülizmi körüklüyor."
“Şimdi Avrupa fikri için savaşmalıyız ya da Avrupa'nın popülizm dalgalarıyla yok olduğunu görmeye hazırlanmalıyız.” Bu, Mayıs 2019’da yapılan Avrupa seçimlerinden önce verilmiş, Ocak ayının sonunda 30 tanınmış ve saygın entelektüel tarafından yayınlanan bir manifestodan alıntılanan bir mesajdı. Milan Kundera, Adam Michnik, Ágnes Heller ve Salman Rushdie gibi imza sahipleri “Avrupa için mücadele” ve “… popülistlere karşı” çağrısında bulundular. Avrupa Parlamentosu seçimlerinden önce net bir sinyal göndermek istediler ve Avrupa'nın karanlık zamanlarını hatırladılar. “Avrupa ile popülistler” arasında her yerde var olan ikileme atıfta bulundular.
Ancak, soyut Avrupa değerlerini tekrarlamak ve Holokost'un balyoz argümanını kullanmak, birçok insanın gündelik endişeleri ve mücadeleleri için birbirinden uzak ve yabancı olarak karşımıza çıkıyor. Son birkaç yıl, bunun genellikle daha büyük bir bölünme yarattığını göstermiştir.
Popülizmin büyümesinin sebebini anlamakla gerçekten ilgileniyorsak, Petra Köpping'in toplayan Almanya'da piyasaya sürülen ve büyük beğeni ile okunan kitabı 'Integriert doch erst mal un!' ('Bizi ilk önce birleştirin!'), bazı ilginç görüşler sunuyor. Yazarların tutumlarının ve liberallerin sloganlarının (Avrupalı yanlıları ve Euroscepticler, “ilericiler ve popülistler”) neden iyi bir sonuç almak bir yana, daha fazla zarar verdiğini anlamamıza yardımcı olur. Bunun yerine, popülizmin büyümesinin talep yönüyle gerçekten ilgileniyorsak, bunun temel sebeplerini kavrayabiliriz.
Köpping, Almanya'nın doğusundaki sağcı popülist Alternative für Deutschland'ın (AfD) yükselişini açıklamaya çalışıyor. AfD'nin, batı Almanya ile karşılaştırıldığında doğudaki artan popülaritesinin, Berlin Duvarı'nın yıkılmasından sonraki dönemin haksızlıklarına atfedilebileceğini iddia ediyor. Bunların, hala tabu olduğunu söylüyor.
Varlık transferi
Birçok devlet teşebbüsünün ve gayrimenkulün batı Almanlara özelleştirilmesiyle doğudan batıya muazzam bir servet transferi gerektiren “Treuhand” denilen politika, o zamanlar Batı Almanya’da siyasi olarak düşünülemeyecek militan bir neoliberal kapitalizmin ortaya çıkması, tüm yaşam ve çalışma ortamlarının bir günden diğerine değişmesi, insanların yaşam öykülerinin ve kimliklerini sistemin başarısızlığı yoluyla devalüe etmesi, “Ossis”in (doğuluların) olgunlaşmamış veya geri kalmış gibi sık muamele görmesi; bunların hepsi iz bıraktı. Dahası, iyimser değişim ruhu, 1989’un barışçıl devriminin dinamizmi, umutlar ve dinamizm radikal bir şekilde bastırıldı.
Bunu inkar eden veya ciddiye almayan herkes ateşe benzin döküyor. Ve sağ bundan nasıl faydalanacağını bilir. 'Sahte bir kültürel yeniden değerleme', batıya ve AB de dahil olmak üzere 'batıdan ithalat' olarak kabul edilen her şeye ahlaki bir üstünlük duygusu sunuyor. Bunun politik sermayeye nasıl dönüştürüleceğini bilen sadece AfD değil: Macaristan'da, bir hükümet koalisyonu dokuz yıldır iktidarda ve sosyal desteğinin çoğunu bu kaynaktan alıyor; Çek Cumhuriyeti'nde Euroscepticism en güçlü haliyle yaşıyor; Slovakya'da, zayıf çoğunlukla seçilen liberal bir kadın başkan, hızla büyüyen bir sağla karşı karşıya.
Niçin? Çünkü Almanya'da olanlar, Avrupa Birliği ile ilgili olarak Doğu-Orta Avrupa için de geçerliydi. Yine “Avrupa'nın bir parçası” olma arzusu vardı, ancak yalnızca batı tarafından belirlenen kuralları izleyerek katılmak mümkündü. Demokrasi, eşitliği de içeren bir paketin parçası olarak geldi. İlerleme yolunun reçetesi bir derece kibir ile sunuldu; Doğu Avrupalılar şimdiye kadar geriye kalmış gibi.
Elitlerin kendilerini kolonileştirmesi
Bu tutum, Doğu Avrupa’nın liberal, varlıklı ve eğitimli seçkinleri tarafından kendi nüfusunun geniş kesimlerinin algılarından kopmuş ve tecrübe edilmemiş bir biçimde benimsendi.
Köpping’in amacı sadece batıyı kınamak değil; Doğu-Alman seçkinlerince üstlenilen sorumluluğu eleştirmekten çekinmiyor. Doğu-Orta Avrupa'da, batı her zaman referans noktasıydı. Amaç yakalamaktı. Ekonomik dönüşümün ve serbest piyasalara entegrasyonun bedelinin zorunlu bir 'medeniyet kötülüğü' olduğu göz ardı edildi.
Alexander Kiossev bu süreci kendiliğinden kolonileşme olarak tanımlamaktadır. Gerçekten sömürgeleştirilmiş olan ülkelere saygısızlık yapmıyor, ancak bu metaforla, Avrupa’nın doğu dünyasında olanları, hiçbir zaman sömürgeleştirilmediğini ancak tarihsel olarak aşağılık hissi yaşadıklarını anlatıyor.
Köpping'in kitapta sıkça alıntı yaptığı başka bir Bulgar siyaset bilimcisi Ivan Krastev, bunu tam olarak sağın bölgedeki popülerliğinin temel nedeni olarak tanımlamaktadır. Stephen Holmes ile birlikte yazılan bir makalede, güncel gelişmelerin 'politik psikolojisini' anlatıyor: kopyalamayı bitirdik, artık batı tarafından yargılanmak istemiyoruz; Batı beklentilerinden kasten uzaklaşarak kışkırtıcı kendi gururlu yolumuza gidiyoruz.
Köpping’in kitabı, yeniden birleşme sonrası dönemin başarı öyküsü olarak tam bir reddiye sunmuyor. Aksine, daha gerçekçi bir resim çizmek istiyor. Ve Batı'nın yeniden birleşmenin gerçekleştiği yoldan kâr ettiğini kabul etmek, bu resmin bir parçası olarak ortaya çıkıyor.
Dengesizlik farkı
Doğu-Orta Avrupa ve Doğu Almanya'da, geçiş sürecinden kimin yararlandığı sorusu çok benzer. Batı Avrupa’daki siyasal sınıflar arasında, doğunun yeterince uzun süredir emzirildiği ve şimdi sadece “şükran eksikliği” gösterdiğine dair hâkim bir his var. Ancak batı ekonomilerinin bu düşük ücretli ve düşük vergili bölgeden elde ettikleri kârlar, Thomas Piketty'nin Visegrád Four ile ilgili açıkça ve inandırıcı bir şekilde gösterdiği gibi, vergi mükellefleri tarafından bedeli defalarca ödenen yapısal yardımı aşıyor. Bu dengesizlik, Doğu-Orta Avrupa'da kesinlikle görülmüştür.
Tabii ki, Doğu-Orta Avrupa'da yabancı sermaye yatırımları var, ancak kârların çoğu tekrar kullanılıyor. Emlak fiyatları batı seviyelerine yükseliyor. Birçok yerde, mal ve hizmet fiyatları neredeyse Batı-Avrupa seviyelerine ulaştı çünkü yerli ürünler büyük devlerle zorlukla rekabet edebiliyor. Başka bir deyişle, malların, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımı, Avrupa tek pazarında gerçekten çok iyi çalışıyor gibi görünüyor.
Ancak aynı zamanda, emeğin serbest dolaşımının ücretler ve fiyatlar bakımından bir tazminat görevi göreceği teorisi büyük ölçüde başarısız olmuştur. En başından beri bir kuruntuydu, çünkü insanlar mallar kadar hareketli değillerdi. Ve gerçekleştiği yerde, yalnızca milliyetçiliğin yükselmesine ve Doğu Avrupa karşıtı duygulara yol açan (Büyük Britanya'da olduğu gibi) çöplük olarak algılanıyordu.
Birçoğu hayal kırıklığına uğradı
Bölgedeki birçok ülke için iyi görünen, ekonomik büyüme veya düşük nispi yoksulluk oranları gibi normal makroekonomik göstergeler, insanların yaşam kalitesi hakkında çok az şey söylüyor. Çek Cumhuriyeti ve Macaristan'daki asgari ücretin satın alma gücü, Almanya'dakinin sadece yarısı kadardır. “Ücretler düşük ama aynı zamanda fiyatlar da” argümanı geçerli değil. Her ne kadar Doğu-Orta Avrupa’daki nüfusun büyük bölümünün yaşamları 1989’dan bu yana iyileşmiş olsa da, güvencesiz ve anlaşılır bir şekilde çoğu hayal kırıklığına uğramış durumda.
Sadece farklı jeopolitik bağlamlarda çoğaltılması gereken tek bir “batı Avrupa” modeli mevcut değil. Devam eden inanç bir yanılsama olarak ortaya çıktı: “İlerlemeciler” denilen şey bu eşitsizlikten yararlanırsa ilerleme olamaz. Çevremizdeydik ve orada kaldık, gerçekten maddi olarak batıyı yakalayamıyoruz ve batı tarafından eşit muamele görmüyoruz. Doğu-Orta Avrupalılar, “ikinci sınıf vatandaşlar” olarak kalmaya devam ediyor. Köpping, bu durumu Doğu Almanya ile ilgili olarak gözlemliyor. Hayal kırıklığına uğramış umutlar ve eşitsizlik, popülizmin, milliyetçiliğin ve otoriter düşüncenin yükselişinde ideal üreme zeminini oluşturur.
Mevcut eşitsizliklerin bir başka iyi örneği de bakım işindeki krizdir. Doğu Avrupa ülkelerinin çoğu zaman geride kaldığı görülüyor, çünkü kadın istihdamı batıya göre daha düşük. Ancak Batılı kadınlar arasında daha yüksek istihdam oranlarının, özgürleşme düzeylerinin, bakım hizmetlerine daha fazla erkek katılımı veya daha kapsamlı bir sosyal altyapı ile ilgisi yoktur.
Aksine, bu geri kalmışlık batı ve doğudaki kadınlar arasındaki eşitsizlik nedeniyle var. Çocuklara yönelik bakım işlerinde dış kaynak kullanma imkânına sahip olanlar, engelliler ve yaşlılar, kazançlı bir iş bulabilmektedir. Bu arada, Avrupa’nın doğu çevresinden kadınlar, bakım işini yapmak için topluca batıya gidiyorlar; Romanya’dan İtalya’ya, Macaristan ve Slovakya’dan Avusturya, Almanya ve İngiltere’ye kadar.
Harika dönüşümler
Köpping'in kitabı, insanların bu büyük dönüşüm dönemini nasıl yaşadıklarını ve zamanımız için ne anlama geldiğini etkileyici bir ayrıntıyla tarif etmeyi başarıyor. Fakat psikoloji, yapılara ve güç dengesizliklerine bakma konusunda kendi sınırlarını taşıyor. Empati, yapısal analizin yerine geçemez ve tek başına yeniden değerlendirme ve uzlaşma, kalıcı güç dengesizliklerini çözemez.
Bir şey açık: bu sorunun doğru bir çözümü yoktur. Avrupa’daki eşitsizliklerle mücadele etmekten daha fazla ulusal gururla ilgileniliyor. Aksine: Macar egemenliğini her zaman bir düşmana veya diğerine karşı savunacağını iddia eden Viktor Orbán, Audi, BMW ve Mercedes ile 'ortak egemenliği' uyguluyor.
Dolayısıyla popülistlere karşı mücadelede ahlak ve soyut değerler yerine iktidar hakkında bir tartışmaya ihtiyacımız var: piyasanın siyaset üzerindeki gücü, doğunun batısı, çevre bölgelerin merkezleri. Bu çatışma aynı zamanda doğu-orta Avrupa devletlerinde de yaşanıyor ve onları parçalara ayırıyor: batıya yetişen ve eşit olduklarını hissedenler varlıklı, liberal merkezlerine sahipler. Burada da, geride bırakılan ve ‘Avrupa değerleri’nin, medeni tutumların ve dünyaya kozmopolit açıklığın henüz içselleştirilmediği çevre bölgeleri hakkında küçümseyen bir yaklaşım buluyoruz.
“Avrupalı yanlıları” ve “Euroscepticler” arasındaki ikilik yanlıştır ve yanıltıcıdır. Aksine, fay hattı, maddi ve sembolik olarak geride bırakılmış müreffeh merkezler ve çevre bölgeler arasında, avro bölgesinin kazananlar ve kaybedenleri ile tek pazar arasında uzanmaktadır. Bu, tamamen ahlaki ve dolayısıyla kendi kendini yok eden bir yanıtla karşılanan milliyetçiliğe ve parçalanmaya yol açıyor: tutkulu konuşmalarla, AB'yi reddedilmesine rağmen kurtarılması gereken ahlaki ve değere dayalı bir proje olarak sunmak gibi işe yaramayan bir girişim var. Bu da ekonomik boyut ve iktidar bileşenlerinin bu değerleri ve ahlaki değerleri yansıtmadaki başarısızlığı ile körükleniyor.
Bunun yakında bitmesi gerekiyor; Aksi takdirde AB dağılır. Öncelikle, bu eşitsizlikler hakkında konuşma cesaretine ihtiyacımız var. Milliyetçiliğe ve Eurosepticism'e karşı koyabilmek için, doğu ve batıdaki sosyal demokratlar, ahlaki olmak yerine, bu güç dinamiklerini yeniden devreye sokan bir dil bulmalıdır. O zaman somut, cesur siyasi çözümler bulmak için birlikte çalışabiliriz.
Bu makale ilk olarak Uluslararası Politika ve Toplum'da yayınlandı
Eszter Kovats ve Katerina Smejkalova ,8 Temmuz 2019, Social Europe
(Eszter Kováts, ELTE Üniversitesi Budapeşte'de siyaset bilimi doktorası hazırlıyor. Friedrich-Ebert-Stiftung'un Macar ofisinde çalışıyor. 2012'den bu yana vakfın Doğu-Orta Avrupa'daki toplumsal cinsiyet programından sorumlu. Katerina Smejkalova, Prag'daki FES'te araştırmacı. Ayrıca Çek çalışma ve sosyal ilişkiler bakanı dışişleri danışmanıdır.)
Seçkin Deniz, 20.08.2019, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.