Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız analiz, neocon Brookings Enstitüsü kıdemli uzmanı ve Dyson Uygulamalı Ekonomi ve Yönetim Okulu, Cornell Üniversitesi Ticaret Politikası Profesörü Eswar Prasad ve öğrencisi Ethan Wu'nun ortak çalışmasıdır ve Küresel Ekonomilerde yaşanan durgunluğa odaklanmaktadır. Satanist, vahşi neoliberal politikaların sonucu büyük ekonomilerde ortaya çıkan çöküşü yüzeysel ve genel ifadelerle değerlendiren ve geleneksel neoliberal bakışlarla hükümetleri suçlayarak kendince çözüm arayan, ancak yaşanan derin neoliberal tıkanmanın sebeplerini irdelemekte yetersiz kalan analizin sonuç cümlesi şudur: "Çok düşük veya negatif politika faiz oranlarına sürekli bağlı kalmak, finansal sistemleri daha savunmasız bırakmakta ve büyüme üzerinde çok az olumlu etki sağlamaktadır. Ve bu elverişsiz değişimler, hükümetler yapısal reformlar ve ihtiyatlı mali teşvik için daha geniş bir taahhütte bulunmadıkça devam edecektir. Politika yapıcılar bunu başaramazsa, senkronize ekonomik durgunluk devam edecek ve daha kötü sonuçlara yol açabilecektir." Türkiye, neoliberal politikaları felsefi olarak sorgulamasa bile, uygulamada karma ekonomik adımlar atarak küresel durgunlukla mücadele edebilmektedir. Ancak mevcut durumun uzun süremeyeceği gerçeği ortadadır ve neoliberal ekonomi denen ve şirketlerin sömürüsüne dayalı ekonomik sistemin çöküşünün kaçınılmazlaştığı bugünlerde Türkiye, dolarizasyondan çıkış sürecini hızlandırmalı ve azalan yerel paralarla ticaret tartışmalarını yeniden canlandırmalıdır. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 26 Kasım 2019'da yaptığı çağırı bu anlamda çok değerlidir: "Bırakın doları moları; paramıza, Türk Lirası'na dönelim. Türk Lirası artık kaybettirmiyor. Milliliğimizi, yerliliğimizi burada da gösterelim"
Seçkin Deniz, 01.12.2019
Can Synchronized Stagnation Be Stopped?
"Artan ekonomik durgunluk riski göz önüne alındığında, hükümetlerin yakında daha fazla yapısal reformlara paralel bir şekilde ideal olarak daha fazla teşvik sağlamaları gerekebilir. Ancak pek çok hükümetin bu tür bir yaklaşımı benimsemeye yönelik siyasi iradeden yoksun görünmesiyle para politikası, büyümeyi destekleme konusundaki ağır ve giderek sürdürülemez yükün üstünü örtmeye devam edecektir."
Küresel ekonomik yavaşlama senkronize bir durgunluğa dönüşüyor, bazı büyük ekonomiler yalnızca zayıf bir şekilde büyüyor ve diğerleri de neredeyse yok gibiler, hatta biraz daralıyorlar. En azından şimdilik yakın bir küresel durgunluktan korkmak için daha erken. Ancak politika yapıcılar temel reformlar için çok az iştahlı ve etkili makroekonomik teşvik için sınırlı alan var ve bu nedenle büyümeyi canlandırmanın yollarını kaybediyorlar.
Yavaşlamanın temel sebeplerini ayırt etmek zor değildir. Kalıcı ticaret gerilimleri, politik istikrarsızlıklar, jeopolitik riskler ve parasal teşvikin sınırlı etkisi hakkındaki endişeler, işletme ve tüketici hissiyatını yıpratmaya devam ederek yatırım ve verimlilik artışını engellemeye devam ediyor. Uluslararası ticaret akışları da doğrudan etkilenmiş durumda.
Dünya Ticaret Örgütü kısa bir süre önce 2019’da küresel ticaret büyüme tahminini % 2,6’dan % 1,2’ye düşürdü. Ayrıca, bu yılın ilk sekiz ayında neredeyse iki katına çıkan kuru ticari mallar için gönderi oranlarına dayanan ve geniş çapta izlenen bir ticaret ölçümü olan Baltık Kuru Yük Endeksi, ticari toparlanma umutlarını yok ederek yaklaşık % 30 oranında düştü.
Öte yandan, küresel belirsizlik ABD dolarını diğer birçok ana para birimine göre güçlü tuttu. Doların değer kazanması, ihracata veya yabancı sermayeye bağımlı olan ABD dışındaki ekonomiler üzerinde bir miktar baskı oluştursa da, açık para savaşı riskini artırdı.
Her şeye rağmen tüm göstergeler korkunç değil. İşgücü piyasaları, Almanya gibi anemik ekonomilerde bile büyük oranda sağlıklı durumda ve çoğu büyük ekonomide hanehalkı tüketimi güçlü kalıyor. Ayrıca, Eylül ayında büyümeye yönelik bir diğer olumsuz şok kaygısı uyandıran petrol fiyatlarındaki artış da gerilemiştir.
ABD ekonomisi bu ikilemi yansıtıyor. İşgücü piyasası performansı ve hanehalkı tüketimi hala nispeten güçlü, ancak hem imalat hem de hizmet sektörleri yavaşlıyor. Çin ve Avrupa Birliği de dahil olmak üzere büyük ticaret ortaklarıyla yapılan gerilimler ve Amerika Birleşik Devletleri-Meksika-Kanada Anlaşması ile ilgili belirsizlikler iş güvenini, kârları ve yatırımları etkiledi.
Almanya durgunluk ile flört etmeye devam etmesine rağmen hükümet mali teşviklerden kaçınırken , diğer Avrupa ekonomileri bir miktar durgunluk yaşıyorlar. Fransa, Hollanda ve İspanya, zayıflayan ticarete rağmen ılımlı bir büyüme ve güçlü bir istihdam yaşıyor. Ancak İtalya ekonomisi sabitleşiyor gibi görünüyor ve ülke siyasi belirsizlikle sarılmaya devam ediyor.
Japonya, zayıf küresel talep, satış vergisine yapılan zammın neden olduğu daralma etkileri ve inatla düşük enflasyon gibi birçok olumsuz etkiyle karşı karşıya. Finansal koşullar, reel ekonomi gibi, zayıf kalmaktadır. Ülkenin yapısal, demografik ve mali zorlukları ile birlikte, daha uzun süren ekonomik zayıflığı artıran iş ve tüketici duyarlılığı artmış durumdadır.
Brexit ile ilgili belirsizlikler Birleşik Krallık'a hâkim olmaya devam ediyor. AB'den düzensiz bir çıkış ve devam etmekte olan iç siyasi kargaşanın ürettiği korkular, ülkenin kısa vadeli ekonomik beklentileri hakkında iyimser olmak için çok az sebep bırakıyor. İngiltere'deki ekonomik faaliyet göstergelerinin çoğu ya sabittir ya da çok az bir büyüme göstermektedir.
Elbette, son zamanlarda petrol fiyatlarındaki düşüşle birlikte, gelişmiş ekonomilerdeki düşük faiz oranları, bazı gelişmekte olan piyasa ekonomilerine yardımcı olmuştur. Buna rağmen, zayıf küresel talep ve ticaretle ilgili belirsizlikler, iç politika kısıtlamalarına ek olarak, büyümelerine yönelik baskı oluşturmaya devam ediyor.
Örneğin, Çin ekonomisi açıkça yavaşlıyor, ancak ABD’yle sürmekte olan ticaret savaşından dolayı bazılarının korktuğu kadar değil. Ancak anlaşmazlığa karşı kalıcı bir çözüm yolu bulunup bulunmadığı açık değildir. Bu durum, Çin'in ticari duyarlılığını ve özel yatırım büyümesini azaltmaya devam ediyor. Renminbinin dolara karşı kademeli amortismanı şimdiye kadar düzenli olmasına rağmen büyüme üzerinde sadece mütevazı bir etki yapabilmiştir. Ve Çin hükümeti daha fazla mali ve parasal teşvik için yer açarken, politika yapıcılar harcamaları arttırmak ve daha uzun vadeli finansal riskleri ve diğer riskleri artırabilecek krediye erişimi kolaylaştırmak yerine büyümenin kademeli olarak daha sürdürülebilir bir düzeye düşmesine izin vermeye istekli görünüyorlar.
Bu arada Hindistan, kısmen zorlu kredi koşulları ve zayıf hane tüketimi nedeniyle, keskin bir ekonomik yavaşlama yaşıyor. Hükümet kısa süre önce kurumlar vergisini düşürdü ve doğrudan yabancı yatırımlara getirilen kısıtlamaları hafifletirken, Hindistan Merkez Bankası, faiz indirimleriyle önemli miktarda parasal teşvik uygulamaya koysu. Ancak hükümetin ekonomik reformlar için net bir vizyonu olmadan, bu önlemlerin özel yatırımları canlandırması pek mümkün değildir.
Aslında, ekonomik sıkıntı, gelişmekte olan birçok kilit piyasa ekonomisinde yaşanıyor. Ticaret, istihdam ve güven seviyeleri durgun kaldığından Brezilya, son aylarda durgunluğun eşiğine geldi. Benzer şekilde, Rusya ekonomisi de çoğu faaliyet ölçütüne göre sıfır ya da sıfıra yakın bir büyüme yaşıyor. Meksika’da da 2019’un ikinci çeyreğinde sıfır GSYH artışı kaydedildi. Her üç ülkede de olumlu bir ekonomik not, özel sektör kredisinin büyümesinin devam etmesidir.
Büyüyen durgunluk riski göz önüne alındığında Hükümetler kısa bir süre sonra, fazla makroekonomik teşvik sağlamak için çok az seçeneğe sahip olabilir. Makroekonomik teşviklerin etkili olabilmesi için, politika yapıcıların mali ve parasal önlemleri koordine etmesi ve uzun vadeli büyüme beklentilerini iyileştirmeyi amaçlayan daha geniş yapısal reformlar ile uyumlu hale getirmeleri gerekecektir. Ancak pek çok hükümetin bu tür bir yaklaşımı benimsemeye yönelik siyasi iradeden yoksun görünmesiyle para politikası, büyümeyi destekleme konusundaki ağır ve giderek sürdürülemez yükün üstünü örtmeye devam edecektir.
Çok düşük veya negatif politika faiz oranlarına sürekli bağlı kalmak, finansal sistemleri daha savunmasız bırakmakta ve büyüme üzerinde çok az olumlu etki sağlamaktadır. Ve bu elverişsiz değişimler, hükümetler yapısal reformlar ve ihtiyatlı mali teşvik için daha geniş bir taahhütte bulunmadıkça devam edecektir. Politika yapıcılar bunu başaramazsa, senkronize ekonomik durgunluk devam edecek ve daha kötü sonuçlara yol açabilecektir.
Eswar Prasad, Ethan Wu, Ithaca, 14 Ekim 2019, Project Syndicate
(Eswar Prasad, Dyson Uygulamalı Ekonomi ve Yönetim Okulu, Cornell Üniversitesi'nde Ticaret Politikası Profesörü ve Brookings Enstitüsü'nde kıdemli bir uzmandır. Para Kazanma: Renminbinin Yükselişi'nin yazarıdır. Ethan Wu, Cornell Üniversitesi'nde bir öğrencidir.)
Seçkin Deniz, 01.12.2019, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.