Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız, neocon-satanist ideolojiye sahip Foreign Policy'de yayınlanan analiz, İran asıllı, Johns Hopkins Üniversitesi İleri Uluslararası Araştırmalar Okulu yardımcı doçenti Narges Bajoghli'ye aittir ve İran'ın emperyalizme karşı direnişin bir simgesi olarak bölgede geniş bir tabana sahip olduğunu, Vekil-terörist savaşçı olarak kullanılan Afganlıların Amerikalıların zannettiği gibi para ile satın alınmadığını iddia ederek iddia ederek gerçeği çarpıtmaktadır... 2-3 Ocak 2020 gecesi ABD'nin füzesiyle Bağdat Havaalanı çıkışında öldürülen İranlı tümgeneral Kasım Süleymanî'nin organize ettiği şii paralı askerlerle ilgili (5 Ocak 2020'de) konuşan Afganistan milletvekili Belkıs Ruşen, ABD güçlerinin saldırısında öldürülen Kasım Süleymanî’nin bir cani olduğunu söylemiştir: “Afgan halkının temsilcisi olarak Karzai’nin Süleymani’nin ölümüne duyduğu üzüntüden ötürü utanç duyuyorum. Malumdur ki Kasım Süleymani Afganistan’da en çok cinayet işleyen şahıslardan birisidir. Süleymanî, en az 5 bin Afgan gencinin Suriye’de Fatimiyyun Tugayı ismindeki örgüt çatısı altında ölümüne sebep oldu. Bin iki yüz Afgan gencinden ise haber alınamıyor. İran, Afgan göçmenlerin inançlarını kötüye kullanarak bir lokma ekmek için Suriye’ye gönderiyor. Amerika kendi çıkarı için bölgede insan öldüren makineler çalıştırıyor. İşi bitince onları da öldürüyor. Amerika’nın menfaati bittiyse istediği yerde istediğini vurabilir. Örneğin Bin Ladin ve Molla Ömer’i vurdular. Cuma günü Kasım Süleymanî’yi de vurdular. Amerika’nın Bağdat halkının çıkarı için bunu yaptığını elbette düşünmüyoruz. ABD yaklaşık 10 yıldır Suriye ve Irak’ta sivilleri öldürenlere şimdiye kadar dokunmadı. İşleri bitince de öldürdüler. (Süleymanî) Sahip olduğu imkânlarla Hamaney’e en yakın isimdi, ölümünün Afganistan’a çok olumlu etkileri olacak. İran Afganistan’da çalışmaları için binlerce Süleymanî eğitmiş olabilir ama birinin Kasım Süleymani’nin yerini alması zaman alacak." İran’ın Afganistan’daki Hazaraları, Şii kutsal mekânları koruma bahanesiyle Kudüs Gücü vasıtasıyla Suriye’deki iç savaşa dâhil etmişti. Fatimiyyun Tugayı Afgan Hazaralardan oluşuyor, Suriye’de Hizbullah’tan sonra Esed rejimine destek veren en büyük milis grup. Devrim Muhafızları Ordusu komutanlarından Yekta Hüseyni, 2016 yılında yaptığı açıklamada Suriye’de Esed rejimine destek için savaşan Afganların sayısını 18 bin diye açıklamıştı. Bugün bu sayının 30 bine yaklaştığı tahmin edilmektedir. Analiz'in yazarı ABD-İran devrimi arasındaki ilginç bir bağa işaret etmektedir; İran'daki devrimci hükümetin ilk savunma bakanı, 1960'lı ve 1970'lerin sömürgecilik karşıtı hareketlere derinden katılan Berkeley Kaliforniya Üniversitesi tarafından eğitilmiş bir fizikçi olan Mustafa Çamran'ın, Küba ve Mısır'daki gerilla taktikleri konusunda eğitim aldığını söylüyor, aslında Narges Bajoghli Mustafa Çamran'ın kimden (CIA) eğitim aldığını zımnen söylüyor ve bir ABD Devrimi olan İran İslam Devrimi'nin bölgede ne yapmak istediğine kısmen işaret ediyor: "(Mustafa Çamran)1970'lerde Şiileri organize etmek için Lübnan'da çalıştı, 1970'lerin sömürgecilik karşıtı hareketlerine ait askeri taktikler IRGC'nin DNA'sına ve genişlemeyle İran'ın bölgede desteklediği milislerin DNA'sına inşa edildi." Nitekim, İran, Pers İmparatorluğu'nun en büyük hizmetkarı Kasım Süleymanî'nin öldürülmesi sonrası, ABD'ye karşı intikam naraları atsa da, ortağı Irak Başbakanı Abdulmehdi'ye haber vererek (Abdulmehdi de ABD'ye haber verdiğini, saldırıda Irak ve koalisyon güçleri tarafından herhangi bir kayıp olduğuna dair resmi bir durum bildirilmediğini"açıkladı) Irak'taki ABD üslerine saldırdığını iddia etmiş, 80 ABD askerinin öldüğünü iddia ettiği saldırı sonrası, sadece 5 günde (3-8 Ocak) ABD ile yaşadığı krizi unutmaya başlamıştır. ABD resmi yayın organı VOA'nın Hamaney'in sözcüsü gibi verdiği habere göre, Hamaney'in ifadesi ile bu saldırı "ABD'ye atılmış bir tokat"tı. İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif ise şöyle diyerek konunun unutulmasını isteyecekti: "Cevap vermemiz gerekiyordu, verdik. Şimdi her şey bitti. Gerilimi tırmandırmamaya çalışıyoruz. Umuyoruz ki Trump yönetimi yetkilileri almaları gereken dersi almışlardır." Kasım Süleymanî'nin öldürülüp öldürülmediği hakkındaki belirsizlikler sürerken, İran Velayeti, Suud hanedanı, Sisi, BAE, Esat gibi ABD'nin Ortadoğu ve İslam Dünyasındaki proxy'si (vekil savaşçısı) olmaya devam ediyor. Trump'ın 8 Ocak 2020'de yaptığı açıklama bunu teyit ediyor: "Dünkü saldırılardan hiçbir Amerikalı zarar görmedi, tüm askerlerimiz güvende. Caydırıcı kuvvetler ve önleyici sistemimiz başarılı bir şekilde devreye girdi. Hep birlikte çalışıp İran ile bir anlaşmaya varmalıyız. İran şiddeti destekledikçe barış gelemez. NATO, çok daha fazla Ortadoğu’daki süreçte yer almalı."
Seçkin Deniz, 08.01.2020
The Hidden Sources of Iranian Strength
"İran’ın temsilcileri (vekil savaşçılar-paralı askerler) ile bağları, Trump yönetiminin anladığından çok daha derin."
Geçenlerde ona Trump yönetiminin İran'a karşı yaptırımlarının belirtilen hedeflerinden ülkenin bölgedeki milisleri mali olarak destekleme yeteneğini kısıtlamak olduğunu söylediğimde, İran’ın İslam Devrim Muhafız Birlikleri’nin (IRGC) üst düzey bir üyesi olan Ali “Amerikalıların anlamadığı şey, bölgede desteklediğimiz grupların paralı askerlerimiz olmamasıdır” dedi. Şöyle devam etti: “Amerikalılar her şeyin parayla ilgili olduğunu düşünüyorlar. Bölgede sadakat satın aldığımızı düşünüyorlar, çünkü onlar bu şekilde sadakat satın alıyorlar.”
Bir Hizbullah destekçisi, 1 Ekim 2017'de Lübnan'ın başkent Beyrut'un güney banliyösünde İran'ın İslam Cumhuriyeti'nin geç kurucusu Ayetullah Humeyni'nin Ashura'yı işaret eden bir resmini gösteriyor. ANWAR AMRO / AFP / GETTY IMAGES
Araştırmam kültür üreticilerine odaklanmış olmasına rağmen, IRGC'nin ekonomik ve askeri kollarında benzer bir yabancı akışı gördüm. İran ve temsilcileri (vekilleri-proxileri) arasındaki bağış, fikir ve insan akışının, Başkan Donald Trump'ın ağır finansal yatırımlara dayanmayan bir kurum yelpazesi ve her taraftaki dostluklara dayanarak yürüttüğü yaptırımlar arasında kesinlikle devam edecek.
Tarihsel olarak, İran, Irak ve Levant arasındaki bağlantılar nesiller öncesine dayanıyor. Uzun süredir devam eden ticaret ve hac rotalarının yanı sıra birtakım dini seminerler, toplulukların ve tüm ailelerin sorunsuz bir şekilde seyahat ettiği, yaşadığı, dönüştürüldüğü ve kültürel ve sosyal bağlar oluşturduğu anlamına geliyordu. Ancak bu bağların varlığı siyasi olarak aktif gruplara dönüşmez. Politika yapıcılar ve halk bu bağların doğasını yanlış anlamış, onları Şiizm'in geleneksel, dini bir doktrin olarak bağladığı gibi açıklamıştır.
Bu yanlış anlama, Washington’un tüm İran ve Ortadoğu politikasının altını çizen temelde kusurlu bir çerçeveden kaynaklanmaktadır - İran'daki 1979 devrimini sürükleyen şeyin İslam siyaseti için fanatik bir arayış olduğuna inanmak. Fakat aslında bu grupları birbirine bağlayan şey, belirli teolojik doktrine bağlılık değildir; öyle olsaydı, İran'ın bazı Filistinli gruplarla veya Iraklı Kürt gruplarla yakın ilişkilerde bulunmaması, Suriye’de Beşar Esad'la veya Yemen’de Husilerle hiçbir bağı olmaması gerekirdi. Başka bir dünyaya ait dini yönetim arayışı yerine siyasi egemenlik arayışının İran'ın temsilcileriyle ilişkilerini nasıl canlandırdığını anlamak için öncelikle İslam Cumhuriyeti'ne yol açan devrim hakkındaki mevcut varsayımları açmak gerekir.
Devrimin sosyal tarihini inşa etmeyi amaçlayan yeni ortaya çıkan bir eğitim nesli araştırması İranlıları kitlesel devrimi desteklemeye motive eden şeyin emperyalizmin hedef ülkesi olmaktan kurtulma arzusu olduğunu gösteriyor. İran'ın önde gelen bir tarihçisi olan Ervand Abrahamian, 1979 devriminin 1953'te ABD tarafından yönetilen bir darbe ile yarım kalmış ulusal kurtuluş mücadelesinin bir devamı olarak görülmesi gerektiğini savundu.
CIA için bir ilk operasyon olarak, ABD, demokratik olarak seçilmiş Başbakan Muhammed Musaddık'ı görevden aldı, Şah Muhammed Rıza Pehlevi'yi eski gücüne ulaştırdı ve İran petrol sahalarının kontrolünü ele geçirdi. Yurtiçinde, 1953 ve 1979 arasındaki 26 yıllık aralığındaki Şah ne yaparsa yapsın, darbenin uzun gölgesi onun yönetiminin üzerindeydi. Gayri meşruiyet algısı, Amerikalılar ve İngilizlerle anlaşma yaptığı ve güç ve servet için ülkesinin ulusal bütünlüğünü sattığı fikrine bağlıydı.
Tarihçi Naghmeh Sohrabi'nin iddia ettiği gibi, İran'daki 1979 devrimi“sömürge sonrası dünyanın son büyük başarılı devrimlerinden biri olarak ve devrim sonrası şekliyle, küresel güney ahlakının soru ve endişelerini İslami bir biçimde ilk cevaplayanlardan biri olarak” anlaşılmalıdır. Ayetullah Ruhullah Humeyni, sıkıcı imam giysisi ve Tahrani aksanlı olmayan Farsçası ile, şahın zenginliğinin sembolik zıttıydı. Humeyni’nin 1970'lerin büyük petrol zenginliğine rağmen, uluslararası ve yerel aşağılanma karşısında İran'a adalet ve bütünlüğü geri getirme konusunda verdiği popülist mesaj, büyük ölçüde yoksul ve kırsal kalan bir nüfusta yankı buldu.
Aşağıdan gelen kitlesel bir halk devrimi, (diğer ülkelerde de var olan, ancak devrimci bir hareketle sonuçlanmayan) sadece ekonomik, kültürel veya politik eksiklikler yüzünden değil, devrimcilerin onu ulusun çıkarlarını gözetmeyen bir Amerikan kuklası olarak gördüğü için Şah’ı devirmişti. Devrimin temel meseleleri egemenlik ve dış güçlerden bağımsızlıktı.
Şimdi, bunun İran’ın vekilleriyle ilişkisi ile ne ilgisi var? Devrimden bu yana geçen 40 yıl içinde, İslam Cumhuriyeti, ister Lübnan, Irak isterse işgal altındaki Filistin topraklarında, yabancı işgaline karşı aktif olarak mücadele eden grupları destekledi. (Bu analiz, ABD, Avrupa ve İsrail'in yerel grupları ve daha sonra paralı askerleri Esad'ı devirmeye jeopolitik amaçlar için kullandıklarına inandığı Suriye'deki politikalarını da sürükledi.) Birisi, resmi açıklamalardan medya çıktılarına kadar bu grupların söylemine çok dikkat çektiğinde, egemenlik ve emperyalizme karşı mücadele üzerinde durulur. Elbette İslam'ın kültürel ve politik bir kimlik olarak sembolizmi de mevcut, ama itici güç değil.
İran-Irak Savaşı sırasında bir IRGC komutanı ve şu anda bir medya yapımcısı olan Hossein, “Amerikalılar şehit olmak için çıldıran Müslümanlar olduğumuzu ve Iraklılarla Lübnanlıların aynı delilik anlayışına sahip olduklarını düşünüyor” dedi. “Emperyalist tahakkümden uzak bir bölge ve kaynaklarımızı kontrol etme arayışı ile ilgili meşru politik endişelerimiz olduğunu düşünmek istemiyorlar.”
Hizbullah medya yapımcıları ile Lübnan'da yıllarca yaşayan ve çalışan İranlı sinemacı Mehdi, “Devrimci güçlere katıldım çünkü Dr. Çamran gibi olmak istedim. Lübnanlılar ve Filistinliler ve daha sonra İran için yaptıkları çoğumuzu etkiledi” diyerek, devrimci silahlı kuvvetlerin ilk stratejistlerinden biri ve devrimci hükümetin ilk savunma bakanı olan Mustafa Çamran'a atıfta bulundu.
1960'lı ve 1970'lerin sömürgecilik karşıtı hareketlere derinden katılan Berkeley Kaliforniya Üniversitesi tarafından eğitilmiş bir fizikçi olan Mustafa Çamran, Küba ve Mısır'daki gerilla taktikleri konusunda eğitim aldı ve 1970'lerde Şiileri organize etmek için Lübnan'da çalıştı. Mehdi ve Lübnanlı işbirlikçileri, genç nesillerine bu askeri lider hakkında bilgi vermek için Çamran hakkında filmler çekti ve büyük halk eğitim programları oluşturdular.
1970'lerin sömürgecilik karşıtı hareketlerine ait askeri taktikler IRGC'nin DNA'sına ve genişlemeyle İran'ın bölgede desteklediği milislerin DNA'sına inşa edildi. Bu asimetrik savaş taktikleri, İran-Irak Savaşı sırasında sekiz yıl boyunca savaşta test edildi. 1980'den 1988'e kadar IRGC, savaşmayı, askeri stratejiyi nasıl oluşturacağını ve Batı tarafından finanse edilen ve tedarik edilen üstün bir askeri güce nasıl dayanacağını öğrendi. O dönemin birçok anti-sömürgeci hareketi gibi İran devrimi de kurtuluşa değil, sonunda muhalif sesleri baskılayan kanlı bir iktidar mücadelesine yol açtı. Kuruluşundan bu yana geçen kırk yılda, İslam Cumhuriyeti ve IRGC, kolayca affedilmeyecek derin yaralara yol açan ağır politikalar uyguladılar.
Ancak, iç ve dış İran İslam Cumhuriyeti taraftarları arasında, İran sonrası devrimci hükümet meşru olmaya devam ediyor ve Irak ve Afganistan'daki ABD saldırganlığını önleyebilmesinin yanı sıra savaşmaya değer bir neden olarak görülüyor; çünkü IŞİD-DAEŞ' karşı savaştı, büyük ölçüde yenilgisine yol açtı; ve Hizbullah’a verdiği destek İsrail’in Lübnan’dan uzak durmasına yardımcı oldu.
Trump yönetimi iktidara geldiğinden beri, ABD dış politikası, onların dediklerini yapmayanlara zorbalık yapan güçlü kol siyasetine geri döndü. Ortadoğu'da Amerika Birleşik Devletlerinin peşine düştüğü sadece İran değil. Golan Tepeleri'nin yakın zamanda ilhak edilmesi ve Dick Cheney ile bağlantılı bir şirkete sondaj hakkı tanınmasının yanı sıra Benjamin Netanyahu'nun işgal altındaki Filistin topraklarındaki yayılmacı politikalarına verilen daha geniş destek, Amerika ve İsrail'in Orta Doğu'daki doğal kaynakları kontrol etme ve bunlardan yararlanma hakkına dair daha geniş tutkusu, bu grupların hiçbirinde, özellikle Hizbullah'ta değil, petrol sahaları üzerindeki kontrolünden endişe eden çeşitli Irak gruplarında da unutulmuyor. Destekçileri için İran’ın, boyun eğmesi konusunda pazarlık yapan ABD karşısındaki durumu yadsınamaz tarihi bir emsal oluyor.
Yurtiçinde, rejimdeki yaygın hayal kırıklığına rağmen, nükleer enerji arayışı onlarca yıldır İran'da ulusal bir hak olarak kullanıldı. Araştırmamda, IRGC'nin en az 2005'ten beri tüm kültürel ve medya programlarında nasıl milliyetçi bir mesaj geliştirdiğini gördüm.
Trump yönetiminin İran'a yönelik eylemleri göz önüne alındığında, -sözde Müslüman yasağından İran nükleer anlaşmasına IRGC'yi yabancı bir terör örgütü olarak adlandırmaya kadar - İslam Cumhuriyeti'nin IRGC altında zorunlu askerlik hizmetinde bulunan milyonlarca genç erkeği bu koşullar altında ulusal birliğe davet etmek için çok fazla çalışmasına gerek yoktur. Bunun yerine, en büyük sonuç, dış saldırgan karşısında muhalif sesleri daha da bastıracak militarize bir iç alan olacaktır.
Geçtiğimiz aylarda selin vurduğu İran’da İran, Irak, Afgan ve Lübnanlı sinemacıların neredeyse tümü IRGC ve bölgedeki çeşitli milis gruplarının çalışmaları hakkında haber programları ve belgeseller yaptılar. Bu medya çıktısı, doğal afetler ve Trump yönetimiyle karşı karşıya kaldığı için İran'la bölgede dayanışma ihtiyacı olarak tasarlandı.
Bölge genelinde, İran'la çatışan toplumlarda bile, bu gruplar Yemenlerin acılarını bile Suudilerin sürdürdüğü bir sorun olarak başarılı bir şekilde lanse etti. Arapça ve Kürtçe (çeşitli yerel lehçelerde) materyaller dağıtan bu grupların medya kollarının, bölgedeki büyük Suudi veya BAE medya operasyonları gibi bütçesi yoktur. Yine de, tıpkı sahadaki askeri taktikler gibi, bu gruplar da etkili bir asimetrik iletişim operasyonu yaptılar.
ABD'li yetkililer yaptırımların İran'ın bu grupları finanse etme yeteneğini kısıtlayacağını umut edebilir, ancak bu umutla saflıklarını iki alanda ortaya koyarlar: Birincisi, ABD için izini sürmesinin zor olduğu karmaşık bir havale sistemi sayesinde khumlar ve diğer aşar vergileri gibi yerli fon ağları aracılığıyla para bu gruplara akmaya devam edecek. Ve ikincisi, yabancı bir emperyal gücün etkisinden kurtulma arzusu, Orta Doğu'da nesiller boyunca öfkelenmiş popülasyonlar üreten bir nedendir. Para, böyle bir nedenin ana belirleyici faktörü değildir.
Narges Bajoghli 15 Mayıs 2019, Foreign Policy
Narges Bajoghli, Johns Hopkins Üniversitesi İleri Uluslararası Araştırmalar Okulu'nda yardımcı doçenttir.
Derya Beyaz, 08.01.2020, Sonsuz Ark, Çevirmen Yazar, Çeviri
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.