Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız analiz, Paris Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü, IFRI (Fransız Uluslararası İlişkiler Enstitüsü) Kıdemli Araştırma Görevlisi Sophie Boisseau du Rocher'e aittir ve Coronavirus-Covid-19 salgını sonrası Çin'e komşu olan ülkelerin Çin ile ilişkilerini bozmamak için salgına yönelik verdikleri tepkilere odaklanmaktadır. Batılı analistlerin Çin'in komşuları ile ilişkilerine ve Çin'in Kuşak ve Yol Projesine bakışlarındaki paniğin uluslararası ilişkiler meraklıları için ilginç olmadığı aşikardır. Batı, küresel egemenliğini Çin'e kaptırmak üzere olduğunun farkındadır ve Covid-19 salgını dolayısıyla Çin'in avantajlarını kaybetmesini beklemektedir. Bu tür analizlerde açık bir şekilde vurgulanan ortak değişkenlerden biri Covid-19 salgınından önce de Çin ekonomisinde durgunluğun zaten var olmasıdır. Oysa Çin'deki durgunluğun asıl sebebi ABD Başkanı Trump'ın Çin'e uyguladığı ticari yaptırımlar ve yeni vergi tarifeleridir. Batı, Çin'e karşı direnişinde çok farklı tercihlerle ayrışmaktadır. ABD, Çin'e karşı Avrupa Birliği ile işbirliği yapmayı öncelerken, Avrupa Birliği Çin'e daha çok alan açarak çıkarları gereği ABD'yi yalnızlaştırmayı seçmektedir. Diğer değişken ise Covid-19'la mücadelede otoriter ve demokratik rejimler arasındaki kıyaslamadır. Türkiye olarak, satanist, liberal-neoliberal küresel sermayenin coğrafi merkezinin değiştiğini, Batı'dan Çin'e taşındığını, 2008'den beri çökmekte olan bütün küresel piyasaları darmadağınık ederek yeniden tanımlanabilir hale getirmesi açısından Covid-19 salgınının 'çok iyi bir sahte değişken' olarak tanımlandığını düşünmek anlamlı sonuçlara ulaşmamızı sağlayacaktır.
Seçkin Deniz, 18.04.2020
What COVID-19 Reveals About China-Southeast Asia Relations
"Koronavirüs krizinin yönetimi, hayatlarını tehlikeye atacak kadar bölgesel bir Çin'e bağlılık eğiliminin varlığını göstermiştir."
Wuhan'da Aralık 2019'da başlayan COVID-19 salgını, Güneydoğu Asya'ya zarar vermeyecek. Resmi istatistiklere göre, 7 Nisan itibariyle bölgede yaklaşık 15.000 COVID-19 vakası tespit edildi. Birçok insan virüsün gerçek yayılımının küçümsendiğine inanıyor.
Vaka sayıları tırmanmaya başlamadan önce bile, Çin’in gerçek ekonomik görünümü, bölgedeki ticaret, seyahat ve tedarik zincirlerini kesintiye uğratarak hızlı bir şekilde zayıflamıştı. Örneğin, Singapur ekonomisi bir önceki yıla göre 2020 yılının ilk çeyreğinde yüzde 2,2 daralırken, Malezya ekonomisinin 2020 yılında 2,4 milyon iş kaybı ile yüzde 2,9 oranında daralması bekleniyor. Bazı ülkeler Çin'le olan bağlantılarının derinliğine ve turizm endüstrisinin GSYH'larındaki ağırlığına bağlı olarak diğer ülkelerden daha ciddi şekilde etkilenebilse de, pandemik yayıldıkça bu etki şiddetli ve daha da yıkıcı olacaktır.
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi (ortada), Özel ASEAN-Çin Dışişleri Bakanlarının Vientiane-Laos'ta Yeni Coronavirus Pnömonisi toplantısı öncesinde Güneydoğu Asya Milletleri Birliği'nin (ASEAN) bazı dışişleri bakanlarıyla birlikte grup fotoğrafı için poz veriyor, 20 Şubat 2020.
İlginç bir şekilde, bu kriz Çin'in uygulamalarını ve standartlarını fiilen kabullenmeye veya en azından Çin'le aynı pozisyona doğru ilerleyen yeni bir diplomatik ve politik yakınlık ortaya çıkardı. Bir soru alarm zillerini çalıyor: İlk önce komşu Çin'i vuran bir virüsün bulaşma potansiyeli olmasına rağmen, Güneydoğu Asya ülkeleri kendilerini neden daha iyi korumadılar?
Bazı Güneydoğu Asya ülkelerinin krize tepki verme şekli, Pekin'in mantığını ve söylemini ne ölçüde içselleştirdiklerini ortaya çıkarabileceği için özellikle durumu izah ediyor. Başka bir deyişle, çoğu Güneydoğu Asya hükümeti Çin'in potansiyel tepkisini öngördüğü ve davranışlarını buna göre ayarladığı için, Çin'in artık açık bir baskı uygulamasına gerek yok. COVID-19 krizi bu eğilimi daha belirgin hale getirerek, sadece bu “ayrıcalıklı ilişkinin” içselleştirilmesini değil, aynı zamanda daha rahatsız edici - ama konuşulmayan - bir gerçeği de ortaya çıkardı: Güneydoğu Asya ülkeleri Çin'in yumuşak gücünü kabul etmiş ve buna bağımlı. Bu ton değişikliği, Çin'in proaktif diplomasisi için gerçekten iyi bir haber.
Güneydoğu Asya'nın COVID-19 Tepkilerini Sorgulamak
Çinli yetkililerin virüsün ciddiyetini hafife alıp almadığını veya ölümcül olup olmadığını açık bir soru olarak görüyoruz. Cevap ne olursa olsun, başka bir soru masada kalıyor: Uyarı işaretlerine rağmen, bölgesel devletler tehdidin kaynağını kabul etmek ve buna göre hareket etmek için neden bu kadar yavaş kaldı?
Bildirilen ilk enfeksiyon vakaları, Tayland (13 Ocak), Singapur (23 Ocak), Vietnam (23 Ocak) veya Malezya (25 Ocak), Wuhan'da yeni bir mola vermiş ya da son bulmuştu. Asya'nın bu bölgesinde boşluklara sahip olan sınırlar ve ulaşım bağlantısı göz önüne alındığında, Yeni Çin Yılı (Lunar New Year) nedeniyle büyük ölçekli hareketliliklerden önce virüsün yayılma hatlarını kesmek ve harekete geçmek için neden hiçbir tartışma veya resmi karar yoktu?
Wuhan'dan (örneğin Endonezya'ya Şubat ayının başına kadar) uçuşlar gerçekleştirildi. Bölgenin her yerinde,Surakarta üzerindenDavao'dan Mandalay'a kadar kutlamalar yapıldığı, gece pazarları ve yerel topluluklar ve turistler için Lion veya Dragon Dance performansları ile Metal Sıçan Yılı'nın kutlandığı doğrulandı. Oteller yılın bu özel zamanında Güneydoğu Asya'yı ziyaret eden binlerce Çinli turisti ağırlamaya hazırdı. Hubei eyaletinden günlük vakaların katlanarak artmasıyla ilgili endişe verici haber akışına rağmen işler her zamanki gibi yürüdü. Neden hiç kimse bu sağlık krizinin iç güvenlikleri üzerindeki yansımalarını kamuoyu önünde sorgulamadı?
Kimse eğlenceyi bozmaya ve genellikle kutlamalarla ilişkili tüketim artışını baltalamaya hiç ilgi duymadığı için mi? Büyük olasılıkla: Turistlerden elde edilen önemli gelirler diğer hedeflere göre daha öncelikliydi. Ancak, Çin liderleri protokoller, diplomatik mesajlaşma ve Çin'in prestiji ile övünen kelime dağarcığı yoluyla arka bahçeleri olarak gördükleri bir bölgede bazı örtük otoriter, ancak sofistike uygulama biçimleri ile ilgili aydınlatıcı bazı tamamlayıcı açıklamalar ve sosyal medyada Çin'e kötü davranmayı ve kızgınlığı kontrol etmeye yönelik tedbirler önerebilirler.
Güneydoğu Asya ve Çin Kuralları
İlk kural, özellikle kritik bir dönemle karşı karşıya olduğunda (bu durumda virüsle mücadele çabaları sırasında) Çin'i gücendirmemek veya rahatsız etmemek. Hiç kimse bu zihniyeti etkili bir şekilde 2 Şubat'ta Pekin'e yaptığı son derece sembolik ziyarette “dost kara günde beli olur” diyen Kamboçya başbakanı (Seçkin Deniz'in notu: Çin asıllı) Hun Sen'den daha iyi özetlemedi. Ve başka hiç kimse Çin liderliğine bu kadar açık bir şekilde destek vermese bile, Güneydoğu Asya liderlerinin çoğu, Başkan Xi Jingping'in sıkıntılarla başa çıkma yeteneğine yüksek saygılı ve övgü dolu ifadelerle iltifatlarda bulundu.
18 Ocak'ta Naypyidaw'da (Naypyidaw ya da Nay Pyi Taw Myanmar'ın başkenti) Xi'yi ağırlarken, Aung San Suu Kyi ( Nobel Barış Ödülü almış, Myanmar'ın ilk ve görevdeki Devlet Danışmanı, başbakana benzeyen bir pozisyon), misafirini hassas bir konuma sokmamak ve toplantıya gölge düşürmemek için yeni corona virüs konusunu kasıtlı olarak görmezden geldi. Ancak birkaç gün sonra Myanmar Devlet Başkanı U Win Myint, Xi'nin yetenekli liderliğini ve Çin'in ileri tıp teknolojisinin avantajlarını överek Xi Jinping'e bir destek mesajı gönderdi. 13 Şubat'ta Çin cumhurbaşkanı ile yaptığı telefon görüşmesinde, Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed, Xi'yi “büyük çabaları” için tebrik etti. Singapur Cumhurbaşkanı Halimah Yaacob, Xi’nin “belirleyici tedbirlerini” övüyor, Başbakan Lee Hsien Loong “Çin’in sağlam ve kararlı tepkisini” alkışlıyordu.
Elbette, Çin liderliği Ocak ayının sonundan itibaren virüsle mücadelede iyi bir iş çıkardı, ancak yalnızca bu çabalara odaklanmak, Çin'in başlangıçtaki beceriksizliğinden kaynaklanan sorumluluktan muaf olduğu anlamına gelmez, şüpheli önlemlerle ilgili tartışmaları susturur ve aynı zamanda Güneydoğu Asya'da sahte bir güvenlik duygusuna katkıda bulunmuş ve virüsün yayılımının ciddiyeti ile ilgili rasyonel kararların alınmasını geciktirmiş olabilir.
Alarmlara rağmen, Wuhan'ın kapatılmasından önce (ve hatta altı gün sonra), Güneydoğu Asya Devletleri, Hubei'den Çin'in geri kalanına da genişletilmek üzere ilk seyahat kısıtlamalarını uygulamaya soktu. Sadece Vietnam ve Singapur 2002-03 SARS salgını ile meydana gelen travmatik deneyimi hatırlayarak, kararlı bir eylem seçti, sadece Wuhan'dan gelen yolcular için değil, son 14 gün içinde Çin'e gelen tüm ziyaretçiler için girişi engelledi. Ayrıca Singapur, Hubei'ye seyahat geçmişi olan 2000 kişinin takibini yapmaya başladı.
İkinci kural misilleme korkusudur. “Çin arkadaşlarını tanıyacak” ifadesi Çin diplomasi zihniyetini özetleyebilir. Örneğin kriz sırasında Çin'e “dostça anlayış, destek ve yardım” teklif edenler muhtemelen özel avantajlar elde edecekler. Resmi beyanlardan açıkça görünen şey, Güneydoğu Asya'daki çoğu ülkeden, seyahat yasağı gibi önlemler almadan önce yatırım ve ekonomi üzerindeki “olumsuz etkiyi” dikkate alması istendiğidir. Çin'in Endonezya Büyükelçisi Xiao Qian: “bu durumda sakin olmamız gerekiyor. Aşırı tepki vermeyin ve yatırım ve ekonomi üzerinde olumsuz bir etkiye neden olmayın. ”
Potansiyel ekonomik baskıya bir yanıt olduğuna dair bazı kanıtlar Güneydoğu Asya yetkilileri tarafından tesadüfen verilmiştir. En açık kanıt Parlamento'daki bir tartışma sırasında Filipinler'de ortaya çıkacaktı. Sağlık bakanı Francisco Duque, Çinli turistlerin ülkeye girişinin engellenmesini reddetti çünkü “Çin ile diplomatik ilişkilerde olumsuz sonuçlar ve ciddi siyasi ve diplomatik yankılar olacağını" düşündü. Ayrıca, “Bunu yaparsak, ilgili ülke - bu durumda Çin - yeni koronavirüs vakalarını bildiren diğer tüm ülkeler için neden aynı şeyi yapmadığımızı sorgulayabilir. Bu çok zor.” dedi. Bu tür endişeler şüphesiz diğer hükümetler tarafından da paylaşıldı.
Çin'in Anlatısının Güneydoğu Asya'da Tanıtımı
Çin, krizin ilk patlak vermesini yanlış kullanarak Güneydoğu Asya için bir tehdit oluştursa da, bölgede Çin'e yönelik hiçbir suçlama ifade edilmedi. İlke olarak, asıl soru saçmalık olarak algılandı: “Kaplandan korkmadığımız halde kaplanın gübresinden neden korkalım?” diye sordu Hun Sen.
COVID-19 üzerinden Çin'in sorgulamasına bile izin verilmedi, çünkü birçok sosyal medya yayını, Çin temelli bir ayaklanma ve Çin topluluklarına karşı potansiyel ayrımcılıktan kaçınmak için sahte haber yasaları bahanesiyle sansürlendi. Peki, Çinli yetkililerin Wuhan'daki durumu anlatmaya çalışanları susturmak için kullandığı kavramlar “sahte haberler ve söylentiler” değil miydi?
Çin'de gördüğümüz aynı süreç Güneydoğu Asya'da da olabilir (çoğu Güneydoğu Asya ülkesinin bir pandemiye yanıt vermek için sınırlı sağlık yetenekleri olması hariç): sivil toplumların virüsle savaşmak için güçlü tavırlar almayan hükümetlere (diğer nedenlerin yanı sıra Çin'i rahatsız etmemek için) yönelik öfkeli tepkileri “hükümeti devirme ya da komplo ya da kışkırtma suçlamalarıyla baskıcı yöntemlerle cezalandırılmalarıyla sonuçlanabilir.
Başbakan Prayut Chan-o-cha'nın Tayland'da olağanüstü hal ilan etmesi ve ayrıca Filipinler'de Kongre 24 Mart'ta “Bayanihan'ı Bir Yasa Olarak İyileştirmek İçin” geçtikten sonra Başkan Rodrigo Duterte'ye önümüzdeki üç ay boyunca virüsü kontrol altına almak için geniş bir acil durum gücü vermesi bir endişe kaynağıdır. Kanunun 6 (6) Bölümü, hükümeti “neyin doğru ya da neyin yanlış olduğuna dair karar verici" yapmaktadır. - Çin'in tutumunun yakın bir kopyasıdır. Bu, Duterte'nin uyuşturucuyla savaşında işlenen binlerce cinayetten sonra da endişe verici bir eğilim.
Güneydoğu Asya hala Çin ile çelişebilir mi? Çin propagandasının desteklendiğini ve tanıtımının hiç şüphesiz kabul edildiğini veya sorulara izin verilmediğini gözlemlediğimizden, bu soru haklı görünmektedir. Hatta bazı ülkeler bu eşi görülmemiş krizde dezenfeksiyon araçlarıyla mücadelede Pekin'in yolunu takip etme konusunda güçlü bir bağlılık gösteriyor.
Hikayeyi Çin lehine yeniden yazmak, Çin'in pandemi ile mücadele etme şeklini övmek (dolaylı olarak otoriter rejimlerin halklarını dağınık demokrasilerden daha iyi savunduğunu, dağınık demokrasilerden daha iyi donanıma sahip olduğunu iddia etmek) ya da (eski Çin'in Güney Afrika Büyükelçisi Lin Songtian ve Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian'ın önerdiği gibi) Amerika Birleşik Devletlerini ve Batı dünyasını virüsü oluşturmak ve yaymakla suçlamak Çin'in propaganda mekanizmasının verimliliğini bilenlere aşinadır. Xinhua Haber Ajansı, bu küresel savaşta kamuoyu üzerinde daha az aktif değil: Xi'nin krizle ilgili istisnai davranışı için bir övgü olan “Salgınla Mücadele” kitabını tanıttı.
Bu propaganda makineleri uzun zamandır Çin kamuoyunu hedef alıyordu; artık daha geniş hedefleri var ve bazı iletişim rölelerine ihtiyaç duyuyorlar. Müttefiklerin “Çin'in gerçeğini” savunmasına verdiği destek bu nedenle takdir ediliyor.
Bazı ülkeler diğerlerinden daha cesurdu. Tayland Sağlık Bakanı Anutin Charnvirakul'un açıklamalarına göre Tayland, Tayland'ı enfekte ettikleri için “kirli Kafkas turistlerini” suçluyordu, çünkü “duş almıyorlar ve maske takmıyorlar”dı. Şubat ayı başlarında Pekin'i “kırılmaz dostluk ve karşılıklı güven” sergilemek için ziyaret eden Hun Sen, MS Westerdam yolcu gemisini Çin'e “sadık dost” sıfatıyla bir başka destek gösterisi olarak memnuniyetle karşıladı.
12 Mart'taki başkanlık konuşmasında Duterte, vatandaşlarına şöyle dedi: “Çin Devlet Başkanı Xi Jinping yardım etmeye hazırdı ve tek yapmamız gereken sormaktı. Çin hükümeti, insanlar, özellikle Cumhurbaşkanı Xi'ye, teselli edici sözler için teşekkür ederim.”
Fareed Zakaria ile 29 Mart'ta yaptığı röportajda, Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong, “COVID 19 salgınının yayılmasında Çin’i suçlamanın haksızlık olduğunu” söyledi ve ekledi: “Geleceğe bakmak ve telafi etmek en yapıcı tutum.” Elbette, tüm dünya işbirlikçi çözümler bekliyor ancak başarının koşulu gerçekliği “Çin yolu” na döndürmekse, pandemiye yapıcı bir küresel çözüm bulma zorluğuna katkıda bulunabilir.
Son olarak, 20 Şubat'taki Vientiane ASEAN-Çin bildirisi, dayanışma ve uzun süredir zor zamanlarda birbirlerine yardım etme geleneğinin altını çiziyor. ASEAN üye devletleri farklı tepkiler aldı ve en iyi ihtimalle ikili işbirliğini seçti; ASEAN kurumları, bürokrasiler karantinaya alındığından somut çıktı veya potansiyel uygulama olmadan toplantılar yaptı. Çin ile yapılan bir toplantı, 36. ASEAN Zirvesi ve ABD-ASEAN Özel Zirvesi'nin iptal edilmesinden yararlanan en yaygın toplantıydı. Çin, her düzeyde yardımı ve işbirliği mekanizmaları yoluyla en iyi uygulamaların paylaşılmasını vurgulayarak, ASEAN üye devletlerini gerçekte başardıklarından daha yakına getirmeyi başardı.
Oyun bitmedi, ancak koronavirüs krizinin gösterdiği şey, Güneydoğu Asya'nın Çin sistemine küçük, algılanamayan tuş vuruşlarıyla yaklaşması. Büyük resim, kendi risklerini öne çıkararak dev komşusunu yönetmeyi öğrenen bir bölgeyi gösteriyor.
Önemli bir soru henüz cevaplanmamıştır. Güneydoğu Asya'da yapılan pek çok röportaj, Çin'le ilişkilerde güven eksikliğine işaret ediyor. Bu kriz bu duyguyu dönüştürecek mi, derinleştirecek mi? Bir pozisyon almak için erken olsa bile, genişlik kesinlikle maksimum değere ulaşmadığı için sormaya değer bir sorudur. Gerçek test henüz gelmedi.
Sophie Boisseau du Rocher, 08 Nisan 2020, The Diplomat
(Sophie Boisseau du Rocher, Paris Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü, IFRI (Fransız Uluslararası İlişkiler Enstitüsü) Kıdemli Araştırma Görevlisidir.)
Seçkin Deniz, 18.04.2020, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
Not: Çeviri programları kullanılarak İngilizce'den çevrilmiştir.
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.