"ABD Başkanı Donald Trump tarafından tam yetki verilen Roche şirketinin ürettiği en az 2 ilacın da Covid-19 tedavisi için ismi geçmekte. Dornase Alfa ve Actemra adlı ilaçlar henüz tartışma aşamasında olsa da Actemra adlı ilacın ağır Corona hastalarında denenmesinin ABD Gıda ve İlaç Dairesi FDA tarafından onaylandığı açıklandı."
Roche Holding AG (Basel, İsviçre), virüs SARS-CoV-2'nin kalitatif tespiti için tasarlanan Covid19’u da tespit edebilen testleri için ABD Gıda ve İlaç İdaresi'nin (FDA) Acil Kullanım Yetkisini (EUA) aldı. Böylece Roche, FDA acil durum kullanım yetkisini kazanan ilk ticari koronavirüs test üreticisi oldu.
Oysa Avrupa’da Roche o kadar da hevesli görünmüyordu. Hollanda'da koronavirüs testi için sınırlı kapasite nedeniyle ciddi eleştirilere maruz kaldı. Hollanda'daki laboratuvarların çoğu Roche test kitlerine ve makinelerine bağlıydı, ancak şirket olağanüstü siparişlerin sadece yüzde 30'unu tedarik edebilmekteydi.
Hollanda Ulusal Halk Sağlığı ve Çevre Enstitüsü'ne (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - RIVM) göre, şirket ayrıca testler için gerekli olan lizis tamponu adı verilen bir çözümün tarifini vermeyi reddetti. Yayınlanan bir Follow the Money (FTM) soruşturması, Roche'un bu tarifi sakladığını ortaya koydu.
Bu arada Roche, diğer ülkeler arasında Amerika Birleşik Devletleri ile test malzemelerinin teslimi için anlaşmalar yaptı ve Başkan Trump'ın övgüleriyle kısa sürede 1,4 milyon, muhtemelen daha sonra da 5 milyon olmak üzere test kapasitesini büyük ölçüde artırdı. FTM’ye göre “şirketin ürünlerini dünyanın dört bir yanındaki müşterileri arasında nasıl dağıttığı belirsiz”.
Donald Trump tarafından tam yetki verilen Roche şirketinin ürettiği en az 2 ilacın da Covid-19 tedavisi için ismi geçmekte. Dornase Alfa ve Actemra adlı ilaçlar henüz tartışma aşamasında olsa da Actemra adlı ilacın ağır Corona hastalarında denenmesinin ABD Gıda ve İlaç Dairesi FDA tarafından onaylandığı açıklandı.
Daha önce başka salgınlardaki test ve aşı uygulamaları konusunda da ismi sık duyulan Roche şirketinin hikayesi şöyle başlıyor:
1894'te Max Carl Traub (1855–1919) ile Fritz Hoffmann-La Roche, Traub & Co. adında bir şirket kurarak sınırlı sayıda farmasötik ve kimyasal ürün üretti. 1896'da Traub şirketten ayrıldı ve adı F. Hoffmann-La Roche & Co. olarak değişti. (Roche soyadı Hoffman’ın karısının kızlık soyadıdır) Fritz Hoffmann-La Roche, 1896 yılında kendi ismini taşıyan şirketini kurduğunda sadece bazı vitaminler ve türevleri üzerinde çalışmalar sürdürülüp üretim yapılmaktaydı. 1934 yılında şirket büyük miktarlarda yapay C vitamini üreten ilk kuruluş oldu ve bu ürününü Redoxon markasıyla piyasaya sürdü.
1957 senesinde Roche şirketinin benzodiapezin olarak bilinen yatıştırıcı ilaçları Valium ve Rohypnol isimleriyle markette yerini aldı. Bu gelişmenin hemen öncesinde 1956 yılında tüberküloz için daha etkili ilaçlar üretme niyetiyle isoniazid üzerinde yürütülen deneyler sırasında kazara ilk antidepresan olarak bilinen Iproniazid ortaya çıktı. Hastaların ruhsal anlamda olumlu geri dönüşleri olmasına rağmen 1960’ların başında zehirli yan etkileri sebebiyle ilaç piyasadan çekildi.
1920'de Fritz Hoffmann'ın ölümünden sonra, kuruluşundan bu yana kimyager olarak şirkette çalışan Dr. Emil Christoph Barrel, şirket yönetimini devraldı. Bu yeni aşamada Roche’un büyümesi bir kez daha savaş öncesi seviyelere ulaştı. Aralarında en dikkat çekici olan ilk sentetik ürünler (Allonal analjezik gibi) ve vitaminler. İkincisi, şirketin büyümesini sürdüren köşe taşı, Redoxon veya Benerva gibi yüksek profilli markalarla. II. Dünya Savaşı'nın eşiğinde, Roche 35 ülkede iştiraklere sahipti ve 1.800'den fazla çalışanı vardı.
Emil Christoph Barrel 1953'te öldü ve Dr. Albert Caflisch şirketin başına yerleştirildi. Caflisch, Roche’un dünyaya açılmasına devam etti ve grubun yan kuruluşlarının özerkliğini artırdı.
1965 yılında Dr. Caflisch, Yönetim Kurulu Başkanlığı görevine son verdi. Dr. Adolf Walter Jann. önderliğinde Roche kapsamlı bir çeşitlendirme programına girişti.
Temmuz 1976'da Roche'un Milano yakınlarındaki Seveso'daki kimyasal tesislerinden birinde meydana gelen patlama, nehre zehirli bir gaz sızdırdı, Kontaminasyonun gıda zincirine yayılmasını önlemek için 3.300 hayvan ve daha fazlası öldürüldü. 500 kişinin cilt lezyonu olduğu görüldü. O zamandan beri Hoffmann’ların Camargue'de yeraltında toksik kimyasallar depoladığı söylentisi nesillerdir bilinmektedir.
1978'de Fritz Gerber, şirketin başkanı olarak Dr. Jann'ın yerine geçti. Bu Roche için zor bir dönemin başlangıcıydı. Zorluğa ek olarak, 1976'da bir reaktörün patlaması gibi çeşitli skandallarla bir araya gelen sayısız patentin süresi dolmak üzere idi. Ama kanser ve HIV tedavisi için kullanılan ilaçlarla Roche, teşhis alanında önemli gelişmeler kaydetti ve şirketi küresel bir liderliğe götürdü.
Şirketin merkezi Basel'de bulunmaktadır, bunun yanı sıra diğer ülkelerde de birçok farmasötik ve diagnostik üretim merkezlerine sahiptir. ABD'de Tucson, AZ; Pleasanton, CA; Vacaville, California; Oceanside, California; Branchburg, NJ; Indianapolis, Indiana; Florence, South Carolina; ve Ponce, Puerto Rico; Birleşik Krallık'ta Welwyn Garden City ve Burgess Hill; İrlanda'da Clarecastle; Almanya'da Mannheim ve Penzberg; Kanada'da Mississauga ve Laval ; Çin'de Şanghay; Hindistan'da Mumbai & Haydarabad; Brezilya'da São Paulo ve Rio de Janeiro; İtalya'da Segrate ve Milano; Güney Afrika'da Johannesburg; Pakistan'da ise Karaçi, İslamabad ve Lahor.
Tüm ülkelerde toplamda 26 üretim merkezi bulunmaktadır. Genel müdürlüğü Basel, İsviçre'dedir. Şirket Roche Holding AG'ye aittir. 2005 yılı itibarıyla Roche Holding hisselerinin yarısı, kurucu Hoffmann ve Oeri ailelerinin mülkiyetindeydi, %33'ü ise İsviçre kökenli başka bir ilaç şirketi olan Novartis'e aitti. Şirketin 2005 yılı geliri 27 milyar $ mertebesinde gerçekleşti. Çalışan sayısı 2014'te 88.000 kişi civarındaydı.
Roche'un Basel'deki Dünya Ürün Müdürü Stanley Adams, Roche'un antitröst yasalarını çiğnediğini, rakipleriyle vitaminlerin fiyat sabitlemesini ve pazar paylaşımını gerçekleştirdiğini kanıtlayan Avrupa Ekonomik Topluluğu ile temasa geçmiş, Roche buna göre para cezasına çarptırılmış, ancak AET'nin bir parçası, şirketin ihbarcının Adams olduğunu keşfetmesine izin vermiştir. Yetkisiz ifşa - İsviçre yasalarına göre bir suç - nedeniyle tutuklanmış ve hapsedilmiştir. Karısı, onlarca yıl hapiste kalabileceğini öğrendikten sonra intihar etmiştir.
1999 yılında firma, ABD ve dünya çapında satılan vitaminlerin fiyatlarını yükseltmek ve sabitlemek için dünya çapında bir komploya katılma suçunu reddetti. Hoffmann-La Roche, ABD'ye 500 milyon dolar para cezası ödedi.
Firma kanuna aykırı faaliyetler nedeniyle çeşitli ülkelerde cezaya çarptırılmıştır. Ancak böylesi büyük şirketler için bu cezaların hiçbir caydırıcılığı yoktur. Roche yıllar içinde şirketini büyütmüş, Jecure ve Genentech gibi başka onlarca firmayı da satın almıştır.
Roche tarafından geliştirilen yirmi dokuz ilaç, antibiyotikler, antimalaryaller ve kanser ilaçları Dünya Sağlık Örgütü Temel İlaçlar Model Listelerine dahil edilmiştir.
Milyonlarca dolar bağış yaptıkları Dünya Sağlık Örgütü ve ABD Başkanı Trump’ın destek verdiği ve bu sayede zenginliğine zenginlik katacak olan ilaç devini destekleyenler bununla sınırlı değil.
Ercüment Ovalı’nın da reklamını yaptığı Dornase Alfa isimli ilaç ve Covid-19 ilişkisi ile ilgili daha önce Journal of Experimental Medicine dergisinde yayınlanan bir makale mevcut. İlaç Roche şirketinin. Peki bu dergi kimin? Rockefeller Enstitüsü’nün.
Size 27 Nisan 2009 Cumhuriyet Gazetesinden bir haberi hatırlatmak isterim. Şöyle:
Bu arada uluslararası borsalar, yatırımcıların domuz gribinin küresel bir salgına dönüşebileceği ve küresel ekonomik düzelmeyi olumsuz etkileyeceği endişeleri yüzünden geriledi. CMS Markets'den borsacı Matt Buckland, ''Hafta sonundaki ölümcül grip salgınıyla ilgili haberler finansal piyasaları sallıyor'' dedi.
“Domuz gribi yüzünden ilaç şirketlerinin hisseleri değer kazanırken, hava yolu şirketleri ile turizm şirketlerinin hisseleri ise düştü.”
“Tamiflu ilacını üreten İsveçli Roche'un hisseleri Avrupa'da yüzde 4, yine aynı ilacı üreten Japon Chugai Pharmaceutical şirketinin hisseleri de Tokyo'da yüzde 14,3 değer kazandı.”
Ve Roche’un resmi sitesinden bir alıntı:
“Roche Grubu Amerika’da bulunan Genenteck’in tamamına, Japonya’da bulunan Chugair Pharmaceutical şirketinin de çoğunluk hissesine sahiptir.”
2013’teki bir fiercebiotech makalesinde “Big Pharma(ilaç) balıkları, köpekbalıkları gibi davranırlar, endüstrinin gıda zincirinin üstünde kalmak için birleşme ve satın alma anlaşmalarında rakiplerini yutarlar ve bu sırada hedeflerinde herhangi bir zayıflık ararlar.” diyor.
Bu haber de 2006 yılında Biospace’teki bir röportajdan. Dönemin Roche CEO’su Abercrombie şöyle diyor:
"Küresel bir pandemi tehdidi çok gerçektir. Dünya hükümetleri, küresel sağlık otoriteleri ve çok uluslu şirketler ... bu potansiyel küresel halk sağlığı krizi için hazırlanmalıdır.”
Derya Beyaz, 22.04.2020, Sonsuz Ark, Çırak-Çevirmen Yazar, Araştırma-Analiz, Eleştiri, Dilin İşledikleri-Kalemin Yazdıkları
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark Manifestosu'na aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.