Sonsuz Ark'ın Notu:
Aşağıda çevirisini yayınladığımız analiz, Princeton Üniversitesi Tarih ve Uluslararası İlişkiler profesörü, Uluslararası Yönetişim İnovasyon Merkezi kıdemli üyesi ve Alman ekonomik tarihi ve küreselleşme uzmanı Harold James'a aittir ve ABD'nin şu anki halini Geç Sovyet olarak tanımlanan ve dağılmak üzere olan Sovyetler Birliği'ne benzeterek, ABD'nin küresel rolündeki bozulmaya odaklanmaktadır. Harold James'in bugünkü kan gölüne dönmüş, dinsiz, ahlaksız ve katil dünyanın sorumlusu olan Küresel Satanist Çete'nin bir üyesi olarak yas tutmasının ve günah keçisi olarak ABD Başkanı Trump'ı suçlamasının en eğlendirici ve sevindirici tarafı ABD'nin gerçekten çökmekte olduğu ve Dolar'ın hegemonyasını kaybetmeye başladığı gerçeğinin itiraf edilmeye başlanmasıdır. Bu kan emici yapının yaşadığı derin üzüntünün dünyanın geri kalanı için 'iyi' olduğu düşünülürse, aşağıdaki analiz Türkiye'nin neden daha fazlasını yapmak zorunda olduğunu anlamasına yarayacaktır. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 15 Temmuz FETÖ-NATO-ABD-AB darbesinin durduruluşunun 4. yıl dönümünde, "TBMM, ülkemizdeki 83 milyon vatandaşımızla birlikte, bölgemizdeki ve dünyadaki yüz milyonlarca kardeşimizin de umut kapısıdır. Aldığımız her karar, sarf ettiğimiz her söz, sergilediğimiz her duruş, çarpan etkisiyle dalga dalga geniş bir coğrafyaya yayılmaktadır. Meclisiyle, Cumhurbaşkanlığıyla, diplomasisiyle, ordusuyla, altyapısıyla hem kendimiz hem tüm dostlarımız için çok daha güçlü ve kararlı şekilde yolumuza devam ediyoruz." şeklindeki söylemi de bu farkındalığa işaret etmektedir.
Seçkin Deniz, 17.07.2020
Late Soviet America
"Son yıllarındaki Sovyetler Birliği gibi, ABD de liderliğin yıkıcı başarısızlıklarından ve uzun süredir bastırılmış sosyoekonomik gerilimlerin kaynamaya başlamasından dolayı ayaklanıyor. Dünyanın geri kalanı için en önemli gelişme, ABD dolarının hegemonyasının nihayet sona ermesidir."
Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri'nde gece yarısı komedilerinde olduğu gibi kültürde de dikkat çeken siyasi şakalar için verimli bir zemindi. Popüler bir hikayeye göre, Kızıl Meydan'da eski Sovyet lideri Leonid Brejnev'in aptal olduğunu söyleyen genç bir adam, 25 yıl 6 aylık hapis cezasına çarptırılır; altı aylık ceza Yüksek Sovyet Başkanlığı'na hakaret ettiği, 25 yılda devlet sırlarını açığa çıkardığı için.
Trump yönetiminin eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton'un çıkardığı yeni kitaba karşı öfke dolu tepkisi de benzer bir senaryoyu hatırlatıyor. Kitap o kadar da tehlikeli değil çünkü Başkan'ın derinden beceriksiz ve “şaşırtıcı derecede bilgisiz” olduğunu ortaya koyduğu için Donald Trump'a hakaret ediyor. Şimdiye kadar belli olmamış olsa bile, artık şimdi bütün dünya ABD'nin herhangi bir stratejik yönelime veya tutarlı yönetim liderliğine sahip olmadığını biliyor.
Aslında, Amerika'nın şu anki 'annus horribilis (korkunç yıl)''in birçok yönü, sosyal ve politik çatışmanın yoğunlaşmasından başlayarak Sovyetler Birliği'nin son yıllarını hatırlatıyor. Sovyet vak'asında uzun süredir baskı altında olan etnik rekabetler ve rakip ulusal özlemler hızla ortaya çıktı ve tüm ülkeyi şiddet, ayrışma ve dağılmaya doğru itti. ABD'de Trump'ın ırkçılık, polis vahşeti ve eşitsizliğe karşı ülke çapında protesto gösterilerine verdiği yanıt, ülkedeki tarihi ırk ayrımını daha da ileriye taşımak oldu. Ve Sovyet imparatorluğunun çöküşü sırasında Lenin heykellerinin yıkılması gibi, Konfederasyon liderlerinin heykelleri hemen hemen her yerde yıkılıyor.
Bir diğer paralel kaygı ekonomi ile ilgilidir. Sovyetler Birliği, toplumun en iyi eğitimli insanlarını cezbeden, onları sık sık verimsiz ve yıkıcı görevlere sevk eden için büyük, karmaşık bir planlama ve kaynak tahsis aparatına sahipti. ABD'de Wall Street var. Şüphesiz, Wall Street Amerika'nın geniş finansal hizmetler sektörü Gosplan'a (Sovyet Devlet Planlama Komisyonu) eşdeğer değildir, ancak değer yaratmaktan ziyade sık sık değer elde ettiği için kaçınılmaz olarak kaynakların tahsisi hakkındaki tartışmaların bir parçası olacaktır.
Sovyet sistemi çökünceye kadar, çok azı bunun gerçekleşebileceğini düşünüyordu. Amerikan sisteminin durumunu değerlendirirken, ekonomistlerin tahminde çok iyi olmadığını hatırlamak önemlidir. Disiplin bütünüyle, analiz edilen şeyin altında yatan temel ilkelerin değişmeyeceği varsayımı üzerine çağdaş koşullardan elde edilen tahminlere dayanmaktadır. Bunun gerçekçi olmayan ve saçma bir varsayım olduğunu tam olarak bilen ekonomistler, genellikle prognozlarını gizemli dil ve jargonda giydirerek ortaçağ teologlarını taklit ederler. Ceteris paribus'u (“diğer şeyler eşittir”) tahmin etmek için Latince bilmek gerekmez .
Bu standart uygulama göz önüne alındığında, aslında gerçekleşen uzun vadeli karşı-sezgisel tahminlere çok dikkat etmeliyiz. 1960'ların sonlarında, ekonomist Robert A. Mundell üç tahminde bulundu: Sovyetler Birliği'nin dağılacağını, Avrupa'nın tek bir para birimi kabul edeceğini ve doların hâkim uluslararası para birimi statüsünü koruyacağını söyledi. Par-değer sisteminin (altın standart) kısa bir süre sonra çöktüğü ve doların değer kaybının tetiklendiği düşünüldüğünde, bunlar vahşi tahminlere benziyordu. Ancak Mundell her üç alanda da haklı çıktı.
Fakat doların uzun süredir devam eden hegemonyasını borçlu olduğu koşullar şimdi değişiyor. COVID-19 salgını küreselleşmenin daha dijital bir biçimini kullanıyor. İnsanların ve malların sınır ötesi hareketi azalırken, bilgi daha önce hiç olmadığı gibi akıyor ve giderek daha ağırlıksız bir ekonomide ilerliyor.
Dahası, son üç buçuk yıldır Trump yönetimi, doların siyasi amaçlar için silahlan olarak kullanılmasına karşı nihai bir tepkiyi davet ediyor. Mali ve ikincil yaptırımlar, Kuzey Kore gibi küçük, izole kötü aktörlere karşı yönlendirildiklerinde orijinal formlarında oldukça etkiliydi. Ancak bu yaptırımların İran, Rusya ve Çinli şirketlere karşı daha kapsamlı konuşlandırılmaları sonuç vermedi. Sadece Rusya ve Çin değil, aynı zamanda Avrupa hızla uluslararası ödemeler ve takaslar için alternatif mekanizmalar geliştirmek için adımlar attı.
Devlet dışı dijital ödeme sistemleri de özellikle devletin zayıf, güvensiz olduğu veya güvenilirliği olmayan yerlerde hızlı bir gelişme göstermektedir. Ödeme devrimi, Afrika veya bazı eski Sovyet cumhuriyetleri gibi fakir ülkelerde en hızlı şekilde gerçekleşecektir. Yeni dijital teknolojiler zaten bu toplumlara yoksulluk ve kurumsal az gelişmişlikten kurumsal karmaşıklığa ve inovasyon ve refah şansına geçmenin yollarını sunuyor.
Doların uzun süredir devam eden merkezil yapısı, derin ve likit güvenli varlıklar için ortaya çıkan küresel talebi yansıtıyordu. Ancak, alternatif güvenli varlıklar ortaya çıktığında, özellikle de bunlar devlet dışı sağlayıcılar tarafından desteklendiklerinde, bu koşul ortadan kalkacaktır. Daha da önemlisi, doların uluslararası finansal sistem üzerindeki uzun saltanatı, ABD'nin ekonomik olarak istikrarlı, finansal olarak güvenilir ve kültürel olarak açık kalmasına bağlıydı. İşlev bozuklukları ortaya çıktığına göre, dünyanın geri kalanı ABD sisteminin temel yetkinliğini ve devletin etkinliğini sorgulamaya başlayabilir.
COVID-19 krizi buna bir örnektir. Vak'aların ve ölümlerin sayısı ve virüsün etkinliği açısından ABD, diğer birçok ülkeye ve diğer tüm gelişmiş ülkelere göre zayıf bir performans sergilemiştir. Başkan Donald Trump yönetimindeki Amerika uluslararası bir utanç haline gelmiştir.
Bu koşullar altında, dolar bir zamanlar olduğu gibi uluslararası alanda satın alamayabilir ve liderlikte ve stratejide dramatik bir değişiklik olsa bile eski Sovyet rublesi gibi görünmeye başlayabilir. Sonuçta, Mikhail Gorbaçov Brejnev'in verdiği zararları hemen ortadan kaldıramadı; iktidara geldiğinde ve perestroika'yı açıkladığında, artık çok geçti. Kırılganlık uçbirim olmuştu.
Harold James, Princeton, 1 Temmuz 2020, Project Syndicate
(Harold James, Princeton Üniversitesi'nde Tarih ve Uluslararası İlişkiler profesörü ve Uluslararası Yönetişim İnovasyon Merkezi'nde kıdemli bir üyedir. Alman ekonomik tarihi ve küreselleşme uzmanıdır.)
Seçkin Deniz, 17.07.2020, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.