Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
"Farklı dünyaları fark etmek büyük günah. Büyük yanılgı."
Dünyamızın biricikliğine inandırıldık. Ve böylece farklı olana kapadık gözlerimizi. Fark etmeyi unuttuk. Farklılığı genel bir unutuş mu bu, kendi dünyamızdaki farklı olanları da içeriyor mu bu unutuş? Hayır, kendi dünyamızdaki “şey”leri fark etmeyiş değil bu. Kendi dünyamızdan başka dünyaları fark etmeyi unuttuk.
Dünyamız, derken genel geçer algılamalarla tanımladığımız dünyadan, dünya görüşlerinden söz ediyorum. Fiziksel olan yeryüzünden, güneş sistemindeki gezegenlerden bir gezegen olan dünyamız kastediliyor değil. Farklı dünyaları fark etmekten, farklı dünyaların olabilirliğinin görülmezliğinden, görülemeyişinden söz ediyoruz. Farklı dünyaları fark etmek büyük günah. Büyük yanılgı.
Cezalandırılması gereken bir hâl. Tımarhanelere bu yüzden gereksinim duyuluyor, dense yeridir.
Gözle görülen, herkesçe görülen, herkesçe bilinebilir olanın dışında olan dünya yasak, böyle bir dünya sunumu yasak. Müteal olan dünya yasak. Yaygın eğitimle tüm insanlık buna mahkûm edildi. Bu anlayışın, bu egemenliğin -ki buna niceliğin egemenliği diyoruz- insanlığı getirdiği yer hiç de iç açıcı değil.
Gelin şöyle bir uslamlama yapalım; bir insansı canlı düşünelim. Bu canlıda lezzet duygusu, tat alma duyusunun yansıması olan lezzet duygusunun, dolayısıyla tat alma duyusunun olmadığı bir canlı. Şekillerin, gözle görünenlerin egemenliğinde biri olsun bu insansı varlık. Evreninde en gelişmiş cihazlar var. Karşısında lezzetli mi lezzetli bir elma yesek. Ve o canlıya “Harika.. çok lezzetli!” desek o canlı bunu nasıl anlayacak? Kendisinde bunu nasıl temellendirecek?
Bize bakacak, muhtemelen lezzetin yüzümüzde yansımasını görecek. Ve kendi kendine belki de şöyle diyecek; “İlginç. Elinde yuvarlak bir nesne var. Onu ısırdı yüzü şekilden şekle girdi. Ve zırvalamaya başladı. Görmediğim, büyük bir olasılıkla kendisinin de görmediği bir şeyden söz ediyor. Lezzet diyor. Ve fakat görünür değil. Herhangi bir şekle sahip değil.” Sonra da bize bir teklifte bulunsa dese ki; “Sizi beyin emarına soksam, orada elmayı yeseniz, neler olduğunu görsem, belki ne dediğinizi anlarım!” Siz de kabul etseniz. O cihaza girseniz. Elmayı yeseniz. Birtakım çizgiler, aşağı yukarı, yatık, dikey şekiller karşılayacak bizi. O canlı size başka bir yiyecek verse, diyelim armut, yine benzer şekli verecektir cihaz, eğer yediğiniz şey leziz ise. Peki o bizim lezzet dediğimizi şeyi şekillere bakarak anlayabilecek mi?
Anlamayacak ve burun kıvırıp, “Aptalca bir tepki! Bunda sevinecek ne var, bunda hoşlanacak, mutlu olacak ne var?” diye soracaktır. Kuşkusuz sevinme, mutluluk sözcüklerinin anlamı sizinkilerle örtüşüyorsa, o sözcüklerin anlamını biliyorsa. Ki, bilmiyor. Dolayısıyla sadece “Aptalca, anlamsızca bir tepki!” diyecektir. Bu canlıya lezzeti anlatamayacağız. Lezzeti o dünyadaki -şekillerin, grafiklerin, rakamların egemen olduğu- hiçbir kimseye anlatamayacağız. O dünyanın insanları bizi, tat alma duyusuna sahip bizi oyun oynamakla, kendilerini aldatmaya yönelik davranışlar sergilemekle suçlayacaklardır.
Kendi dünyalarının biricikliği onları böyle bir sava zorlayacaktır. Başka bir olasılık uslarına gelmeyecektir. Kendi egemenliklerine bir saldırı görecek ve bunun önünü almak için eylemlerde bulunacaklardır. Belki deli diye yaftalayıp sağaltım için dört duvar arasına kapatacaklardır. Olmadı bir bozguncu, bir sapkınlık mektebinin, meşrebinin, mezhebinin üyeleri olarak görüp cezai yaptırımlar ihdas edeceklerdir.
Bireysel yaşantıya ait olan, yaşayan kişiden başkasının deneyimleyemeceği bir yaşantının olabilirliğini anlamlandıramamakla malul bu anlayış müteal dünyanın olabilirliğini işte bu yolla kesmekte, öylesi bir savı dillendireni, dillendirenleri ya deli diye alay etmekte ya bozguncu diye suçlamakta. Böylece niceliğin egemenliğindeki dünyanın sürdürülmesini sağlamaktadır.
Cemal Çalık, 10.08.2020, Konuk Yazar, Sonsuz Ark, Deneme, Sözcüklerin Düş Hâli
Sonsuz Ark'tan
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.