After 2020, an Era of Global Harmony — or a New Dark Age?
"Bu çalkantılı yılın jeopolitik tarihi, Biden ve diğer liderlerin bundan sonra yapacakları tarafından belirlenecek."
Çoğu standarda göre 2020, dünyanın dört bir yanındaki toplumlarda ölümlerin ve yıkımların yaşandığı korkunç bir yıl oldu. Fakat gerçek zamanlı olarak inkar edilemez derecede zorlayıcı olan şey ise, bundan yarım asır sonra geriye dönüp baktıklarında tarihçilere 2020'nin nasıl görüneceğidir?
Herhangi bir tarihsel olayı nasıl gördüğümüzün, insanların daha sonra yaptıkları seçimlere önemli ölçüde bağlı olduğunu düşünürsek, bunu söylemek elbette zor. Örneğin, Amerika, savaş sonrası küresel düzeni şekillendirmek için durmaksızın uğraşmak yerine, bu çatışma sona erdikten sonra dünyadan geri çekilseydi II.Dünya Savaşı'nı çok daha farklı hatırlardık. Yine de 2020, 21. yüzyıl yayının izini sürmek için gelecekteki çabalarda büyük önem taşıyacaktır; belki de Amerikan önderliğindeki küresel düzenin çökmeye başladığı yıl, belki de ona yeni bir hayat veren yıl olarak.
Tarihçilerin bir gün 2020'yi yeni bir karanlık çağın başlangıcı olarak görebileceklerini hayal etmek kolaydır. Birkaç ay içinde dünya, yüzyılda bir kez meydana gelen stratejik şoklarla sarsıldı. Küresel bir salgın milyonlarca insanı öldürdü ve birçok kıtada toplumları dondurdu. Sınırlar kapandığında ve seyahatler neredeyse sona erdiğinde dünya yürek burkan bir küreselleşmeden geçti. Dünya Sağlık Örgütü ve G7 (Yedi Grup) gibi uluslararası kuruluşlar, teknokratik yeterlilik ve küresel işbirliği sunma konusunda yetersiz kaldı.
Jeopolitik cephede, dünyanın önde gelen otokrasisi Çin, Deng Xiaoping'in ileri sürdüğü gibi, yeteneklerini gizlemek ve zamanını beklemek için artık sebep kalmadığını gösteren çok cepheli bir saldırı başlattı. Dünyanın önde gelen demokrasisi (ABD) yoğun bir iç karışıklık yaşadı ve başkanının çekişmeli bir seçimden sonra ülkeyi yumuşak bir otokrasi gibi bir şeye sokma girişimine tanık oldu. Mevcut Dünya düzenleri biraz daha güçsüzleşti.
Üstelik 2020'yi bu kadar sarsıcı yapan şey, son derece travmatik bir on yılı takip etmesiydi. Demokrasi, Soğuk Savaş sonrası dönemin zirvelerinden uzaklaştı, ilerlemekten daha çok daha fazla yerde geriledi. Brexit ve yükselen popülizm, II.Dünya Savaşı sonrası dönemin tanımlayıcı çabalarından biri olan Avrupa entegrasyonunu tehdit etti. Dünya Ticaret Örgütü tıkandı, Çin’in ekonomik yükselişi daha kaygı verici hale geldi ve Amerika serbest ticaretin belirsiz bir savunucusu oldu; sonrasında küreselleşme şiddetli siyasi ve jeopolitik rüzgarlarla karşılaştı. Jeopolitik revizyonizm ve karışıklık, Avrasya'daki bölgesel düzenlere meydan okudu. ABD'de siyasi işlevsizlik bir yaşam biçimi haline geldi
Bu açıdan bakıldığında, 2020'nin verdiği şoklar mavi yıldırımlar değildi. Amerikan öncülüğündeki dünya düzenini yapılandıran kurumlar ve düzenlemeler içinde yayılan çürümeyi ortaya çıkaran krizlerdi. Öyleyse bir olasılık, bu yıl halihazırda baskı altında olan bir sistemin daha anarşik, liberal olmayan bir duruma doğru inmeye başladığı an olarak görülecektir.
Ancak 2020'nin daha umutlu bir gelecek için bir başlangıç tarihi olma ihtimali de var. Savaş sonrası düzenin güçlü yanlarından biri muazzam dayanıklılığı ve zorlukların genellikle yapıcı yeniliği tetiklediği gerçeğiydi.
Örneğin 1970'ler, Amerikan gücü ve serbest dünya ekonomisinin, petrol şoklarının göbeğinde, Bretton Woods finansal sisteminin sona ermesi ve jeopolitik aksaklıkların cezalandırılmasının ortasında, sık sık son zamanlar olarak görünüyordu. Buna rağmen krizler çöküşten daha çok canlanmaya yol açtı. ABD kısa süre sonra aşırı genişletilmiş Sovyetler Birliği'ne karşı yıkıcı bir jeopolitik karşı saldırı başlattı. Daha küresel bir sisteme geçişi kolaylaştırmak için yeni kurumlar (G7-Yedi Grup gibi) oluşturmak için kilit müttefiklerle işbirliği yaptı. Batı'daki ülkeler, yenilenen refahı genişleten piyasa yanlısı reformları benimsediler. Sonuç olarak, şimdi 1979'u - İran devrimini, Sovyetlerin Afganistan'ı işgalini ve yaşanan küresel durgunluğu içeren annus horribilis'i - Amerikan etkisi için yeni bir başlangıç olarak görüyoruz.
Belki 2020 başka bir yeniden doğuş anı olacak. Ne de olsa bu, Amerika’nın siyasi sisteminin sağın yarı otoriter popülizmi ile tehlikeli bir flörtün ardından kendisini düzelttiği ve aynı zamanda solun istikrarsızlaştırıcı popülizmini reddettiği yıldı. Amerikan müttefiklerinin önderliğindeki çabaları, can çekişmekte olan uluslararası örgütlerde reform yapmaya ve daha derin ve daha geniş demokratik işbirliği için yeni mekanizmalar (genişletilmiş bir G-7 gibi) oluşturmaya başladığını gördü.
Sadece Amerika'da değil, Avrupa'da ve diğer ileri demokrasilerde de Çin gücüne karşı yeni bir ihtiyatlı duruş ortaya çıktı: Trump dönemi, Çin'deki transatlantik bir kopuşla değil, Pekin'in oluşturduğu tehdide karşı nasıl daha yakın işbirliği yapılacağına dair yeni başlayan tartışmalarla sona erdi. Covid-19 aynı zamanda, demokratik ülkelerin üretimi yeniden sınırlandırmayı değil, sadece kritik tedarik zincirlerini potansiyel olarak düşman otokrasilerden uzaklaştırmayı amaçladığı, jeopolitik açıdan daha anlayışlı bir küreselleşme biçimine geçme çabalarını da hızlandırdı. Salgının ve otokratik iddiaların karanlığında, liberal yenilenmenin pırıltıları vardı.
Henüz dünyanın hangi yörüngeye gireceğini bilemiyoruz. Tarih her zaman olumsaldır: Dört eyalette yaklaşık 45.000 oyluk bir değişiklik, Donald Trump'ı yeniden seçer ve Amerikan demokrasisini ve dış politikasını, muhtemelen Başkan seçilen Joe Biden yönetiminden çok farklı bir yola sokar. Liderlik kritik olacaktır: Geleceğin hangi yöne döneceği, ABD ve diğer ülkelerdeki politika yapıcıların seçimlerinin kalitesine ve retoriğin gücüne bağlı olacaktır. Son olarak, tarih sahte şafak örnekleri ve yanlış çöküşler içerir. 1920'lerin sonlarında, Avrupa'nın sonunda bir kısır çatışma döneminden kurtulduğu ortaya çıktı, ancak Büyük Buhran onu bir başka kısır çatışmaya çevirdi.
İyi ya da kötü, 2020 yılına, kurulu düzen yoluyla şok dalgaları gönderen ve böylece dünyanın uzun vadeli eğrisini değiştiren bir tarihin menteşesi olarak bakacağız. Bu temeldeki krizler, uluslararası bir sistemi yıkıma veya yenilenmeye doğru itebilir, ancak kalıcı bir iz bırakmayı başaramazlar.
Bu sütun, yayın kurulu veya Bloomberg LP ve sahiplerinin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.
Hal Brands, 27 Aralık 2020, Bloomberg
(Hal Brands (d. 1983), Amerikalı bir tarihçidir. Johns Hopkins Üniversitesi İleri Uluslararası Çalışmalar Okulu'nda (SAIS) Henry A. Kissinger Seçkin Küresel İlişkiler Profesörü ve American Enterprise Institute'da Yerleşik Araştırmacıdır. Stanford Üniversitesi'nden mezun olmuş ve Yale Üniversitesi'nden tarih alanında doktora yapmıştır.)
Seçkin Deniz, 03.01.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.