Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
The infrastructural power of platform capitalism
"İş gücü platformlarının olmadığı bir dünyaya geri dönemeyiz, bu yüzden onların özel dijital altyapısı bir kamu malı olarak yeniden oluşturulmalıdır."
İş Platformları- Labour Platforms-
Geçtiğimiz on yıl içinde kapitalizmin altyapılarını dönüştüren yeni bir dijital iş platformları ekosistemi ortaya çıktı. Platformların büyümesi, lojistik, gıda dağıtımı ve mobilite gibi kilit alanlardaki belirli platformların, ekonomilerin ve günlük yaşamların işleyişinde o kadar yaygın ve merkezi hale geldiği ikili bir hareketi temsil ediyor ki, bunlar yalnızca kurumsal devler değil, aynı zamanda altyapı da oluyorlar.
Bu yeni sistemde, platform iş modeli sadece üretimin nasıl organize edildiğine değil, aynı zamanda nasıl dağıtıldığına ve değerlendirildiğine de hakimdir. Bu süreçte, platformlar aynı zamanda diğer, daha geleneksel altyapıları kendi iş modellerini benimsemeye zorlamaya başlarlar, çünkü kâr olasılıkları ve marjları ile diğer sistemlerin verimliliği sorgulanır. Pandemi, diğer işgücü piyasası yapılarının alanı ve kapsamı daraldığı veya tecrit altında sürdürülmesi imkansız hale geldiği için, finanstan konaklamaya bir dizi sektörde işin hızlı bir şekilde platform haline getirilmesiyle özellikle bu süreci hızlandırdı.
Kısacası, platformlar artık dünya çapında işgücü piyasalarını şekillendiriyor ve geri dönüş yok.
Finansal Hinterlandlar- Financial Hinterlands-
Altyapısal rolüne rağmen, platform teknolojisi 'ne iyi ne de kötü' ne de Melvin Kranzberg'in dediği gibi 'tarafsız' değil. Teknolojiler, onları tasarlayanların önyargılarını, yanılgılarını ve stereotiplerini taşıyan kendi hinterlandlarıyla birlikte gelirler. Ayrıca, gömülü oldukları organizasyonların ve kurumların - politik ve ekonomik yapıların - mantığını ve onları yansıtır.
Yine de bu hinterlantların bazıları diğerlerinden daha az sorunlu olarak görülüyor. Platformların veri açlığı bilinirken, bu açlığın nereden kaynaklandığı bilinmemektedir. Algoritmaların fiyat belirleme, ücretlendirme ve komisyon oranları gibi ölçümleri ve süreçleri şekillendirme ve belirsizleştirmedeki rolü yaygın olarak kabul edilirken, bu platformları bu teknolojileri geliştirmek için destekleyen küresel finans akışı -Risk sermayesi, "Angel-Melek" yatırımları, ulusal emeklilik fonları, hedge fonları vb. dahil -daha azdır.
Finansal hinterlandlara yönelik bu dikkat ihmalinin önemli siyasi sonuçları vardır: dijital çalışma platformlarının altyapısal gücünü evcilleştirmek için gereken eleştirel düşünce ve sosyal eylem alanını kısıtlar. Sermaye akışlarına odaklanmak, bu platformları kuranlar, finanse edenler ve işletenler ile onlar için çalışanlar veya hizmetlerini tüketenler arasındaki güç dengesizliğini de vurgular.
Önerme 22- Proposition 22-
Çağdaş siyasi ve hukuki anlaşmazlıklar, kamuoyunu şekillendirmede platformların artan mali hakimiyetini ve bunun ardından düzenleme üzerindeki etkilerini vurgulamaktadır. Kaliforniya'daki Proposition 22 ile platformların yakın zamandaki başarısı, fon sağlayıcıların ve müşterilerin gözünde kendilerini kurarken, etki yaratmak ve düzenlemede kendilerine yer açmak için lobi yapma ve kampanyalardaki önemli rollerinin bir göstergesidir.
Prop 22, platform şirketlerini, geçen yıl eyalet meclisince kabul edilen ve platform çalışanlarını da kapsayacak şekilde genişleten bir çalışma yasası olan AB5'ten muaf tutan bir oy pusulası tedbiriydi. Bu önermeyi diğerlerinden ayıran şey, platformların kendi iddialarını yapmak için ne kadar harcadıkları ve olumlu bir sonuç elde etmek için kullandıkları yaygın pazarlama taktikleriydi.
Uber ve Lyft de dahil olmak üzere gig-ekonomi platformlarından oluşan bir koalisyon, kampanyalarını tanıtmak için 200 milyon dolardan fazla harcarken -Birleşik Devletler tarihinde bir oylamaya harcanan en büyük miktar-, işçi savunucuları ancak onda biri kadar arttırdı (20 milyon dolar tek başına önemli bir miktar olmamasına rağmen). Prop 22'nin geçtiği gün, Uber ve Lyft hisseleri sırasıyla yüzde 18 ve yüzde 22 artarak birleşik piyasa değerlerine 13 milyar dolar eklediler.
Sermayenin Çıkarları- Interests of Capital-
Platformlar, yönetim kurulu genelindeki düzenleyicilere, işçi hakları pahasına, iş stratejilerine uygun mevzuat geliştirmeleri için baskı yapmada etkili olmuştur. Etrafındaki kamusal söylemler mücbir sebep olarak sermayenin çıkarları tarafından şekillendiriliyorsa, platformları adil çalışmaya nasıl zorlayabiliriz?
Dünyanın dört bir yanındaki platform çalışmaları üzerine yaptığımız araştırmalar, emek ve sermaye arasındaki asimetrilerin her zaman aynı şekilde gerçekleşmediğini gösteriyor. Bazı durumlarda, platformlar Kaliforniya'da zorla çalışan işçilerin 'bağımsız yükleniciler' olarak açıkça yanlış sınıflandırılmasından başka stratejiler benimsiyor. Örneğin Almanya'da Uber, stratejisini uyarlamak ve özel taşımacılık aracıları ile taşeronluk anlaşması yapmak zorunda kaldı ve şoförleri işe aldı. Bu alt sözleşmeli istihdam düzenlemeleri, asgari ücretin altında kazanan birkaç sürücü ile işçiler için son derece istikrarsız olabilir ve diğerleri, bir kaza geçirmeleri halinde platform tarafından sigortalanacakları konusundaki belirsizlikleri ifade edebilirler.
Güney Afrika ve Hindistan'daki saha çalışmamız, bu bulguları tekrarlıyor ve platformların bölgesel bağlamlarla benzersiz şekillerde kesiştiğini, düzenleyici çerçevelerden ve işçilerin sendikalaşma çabalarından kaçındığını, bunlardan sıyrıldığını ve atlattığını ortaya koyuyor. Bu nedenle, bu sömürü mantığına iş hukuku alanının ötesinde meydan okumak çok önemlidir.
Kaldıraç Noktaları-Points of Leverage-
Platform çalışması için daha adil bir geleceğe doğru ilerlemek için birçok sosyal, politik ve düzenleyici kaldıraç noktası vardır. Platform kooperatif hareketi umut vaat ediyor, ancak platformları destekleyen mevcut finansman yapılarının işgücü haklarından ziyade piyasanın aksamasını ve sınırsız genişlemeyi desteklemesi göz önüne alındığında, işçinin sahip olduğu platformların pazar payı ve finansal kaynaklar açısından çokuluslu şirketleri geride bırakması pek olası değil.
Wayne Eyalet Üniversitesi Hukuk Profesörü Sanjukta Paul, platform-işçi hakları için açılacak bir antitröst davası olduğunu savunuyor. Amaç, koordinasyon haklarının 'daha küçük oyunculara ve baskın olanlardan uzakta' yeniden tahsis edilmesi, böylece 'bir belediyenin kamu yararını dikkate alarak uygulamayı işletmesi ve piyasayı alenen koordine etmesi' olacaktır.
Francesca Bria ve Evgeny Morozov, daha büyük resme bakarak, ekonomik süreçleri yönlendirmede ve yeniden yönlendirmede risk sermayesi destekli, tescilli platform teknolojisinin hakimiyetinin, bizi dijital altyapıyı bir kamu malı olarak yeniden düşünmeye ve yeniden oluşturmaya temelde teşvik ettiğini iddia ediyorlar.
Bununla birlikte, ulusal ve bölgesel düzeyde önemli bir devlet yatırımı ve katılımı olmaksızın, bu tür fikirler iyi niyetli soyutlamalar ve çabalar olarak kalırlar. Platformlar altyapısal hale geldikçe, giderek temelde demokratik olmayan yönetişim ve mülkiyet yapılarına meydan okuyacak kamusal hesap verme sorumluluğu olmadan daha fazla kamusal işlev görmeye başlarlar.
Finans piyasaları, iş hukuku sorumluluklarından başarıyla kaçan platformları ödüllendirirken, platform kapitalizminin yörüngelerini yeniden şekillendirmenin önemi her zamankinden daha fazladır. Eşleşen bir sosyal ve politik zorluk olmadan, dibe doğru bir yarışın tek seçenek olduğu bir iş geleceğinden kaçınmak imkansız olacaktır.
Bu yayın, Friedrich Ebert Stiftung tarafından desteklenen İş Dönüşümü serisinin bir parçasıdır.
Funda Ustek-Spilda, Fabian Ferrari Matt Cole, Pablo Aguera Reneses ve Mark Graham, 16 Aralık 2020, Social Europe
(Funda Ustek-Spilda, Oxford Üniversitesi, Oxford İnternet Enstitüsü, Fairwork Vakfı'nda doktora sonrası araştırmacı ve proje yöneticisidir. Pablo Aguera Reneses, vakıfta bir araştırma asistanı, iletişim ve sosyal yardım alanlarında çalışıyor ve iş ekonomisi üzerine araştırmalara katkıda bulunuyor. Fabian Ferrari, Oxford Üniversitesi'nde doktora öğrencisi ve Fairwork projesinde araştırmacıdır. Matthew Cole, proje üzerinde çalışan, farklı ülkelerde projenin çeşitli bölümlerine liderlik etmeye yardımcı olan ve platform ekonomisinde Fairwork ilkelerinin nasıl kurumsallaştırılacağına dair strateji oluşturan bir doktora sonrası araştırma görevlisidir. Mark Graham, Oxford İnternet Enstitüsü'nde internet coğrafyası profesörü ve Fairwork Vakfı'nın direktörüdür.)
Seçkin Deniz, 09.02.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.