The fading light of liberal democracy
"Pluto-popülistlerin, seçmenleri ekonomik çıkarlarına aykırı davranmaya ikna etmek için kimlik sorunlarını kullanma stratejisi işe yarıyor."
"Bu yüzyılda ilk kez, 1 milyondan fazla nüfusa sahip ülkeler arasında, artık demokratik olmayan rejimlere göre daha az demokrasi var." Bu ağırbaşlı cümle, Oxford Üniversitesi tarihçisi Timothy Garton Ash tarafından "Liberalizmin Geleceği" üzerine yazılan bir denemede kaleme alındı. Gözlem, Stanford Üniversitesi'nden Larry Diamond'ın "demokratik durgunluk" olarak adlandırdığı şeyi yansıtıyor. Joe Biden'in ABD başkanı olarak seçilmesi bir rahatlama sağlıyor. Ancak bu hikaye henüz bitmedi.
Neler olduğunu anlamak için siyaseti ekonomiye bağlamak gerekir. Eşitsizlik konusunda uzman Branko Milanovic, bunu geçen yıl yayınlanan Capitalism Alone'da yaptı. Kapitalizmin zafer kazandığını savunuyordu. Haklı: Pazar ekonomisi gerçekten muzaffer. Ancak, kapitalist ekonomilerin önde gelen ekonomilerde iki ayrı siyasi sistemle ilerlediğini de ekliyor: ABD ve müttefiklerinin, Garton Ash ve Diamond'ın endişesi olan "liberal" modeli ve Çin'in "siyasi" modeli.
Bay Milanovic doğru bir şekilde liberal demokrasinin kendi başına iyi olduğunu ve barışçıl bir şekilde kendi kendini düzeltmeye izin verdiğini savunuyor. İnsanlar özgürlük istiyor ve ABD seçmenleri Donald Trump'tan vazgeçtiler. Çinliler aynı şeyi Başkan Xi Jinping'e yapamaz. "Politik kapitalizm" argümanı araçsaldır: işe yarar. Çin'in yükselişi gerçekten olağanüstü oldu. Birçoğu da bunu fark etti. Pew Araştırma Merkezi tarafından yapılan yakın tarihli bir anket gösteriyor ki, Japonlar ve Güney Koreliler aynı fikirde olmasa da, şu anda çok daha fazla Avrupalı, Çin'in ABD'nin sandığından çok lider ekonomi olduğunu düşünüyor.
Bay Milanovic’in ikilemi yararlı ama basit. Kapitalizmin üçüncü bir politik versiyonu mevcuttur: demagojik otoriter kapitalizm. Bu, bugünün Rusya'sında olduğu gibi çökmüş komünizmden veya Brezilya ya da Türkiye'de olduğu gibi zayıflamış demokrasiden kaynaklanabilir. Demagojik otoriter kapitalizm bir melezdir. Çin bürokratik otoriter kapitalizm sisteminde olduğu gibi, yönetici hukukun üstündedir ve demokratik olarak hesap verilemez; seçimler birer yalandır. Ancak iktidar kişiseldir, kurumsallaşmamıştır. Bu yozlaşmış gangster politikasıdır. Dalkavukların ve ahbapların kişisel sadakatine dayanır. Çoğunlukla çekirdek, en güvenilir olarak görülen aile üyelerinden oluşur. Bu, Trump'ın ABD'de kurmak istediği siyasi sistemdir.
Bu tür yöneticiler örümceği içeriden yiyen yaban arısı larvaları gibidir. Bir seçimi kazanmayı başarıyorlar ve ardından kurumsal ve siyasi siperleri belirsiz kişisel yönetime karşı aşındırıyorlar. Bay Trump, ilgili tüm özelliklere sahiptir: Gerçek, söylediği şeydir; adil bir seçim onun kazandığı bir seçimdir ve iyi bir yetkili sadık olandır. Otokrat olmak istiyor. Bu, onun yönetmek istediğini söylemekten farklıdır. Nero da yönetmekle pek ilgilenmiyordu. Ama kesinlikle zalim biriydi.
ABD'deki olaylar iki önemli şeyi gösterdi. Birincisi, mahkemeler de dahil olmak üzere temel Amerikan kurumları, seçimleri iptal etme çabalarına direndi. İkincisi, Cumhuriyetçi partinin büyük bir kısmı, seçimin hileli olduğu yalanını kışkırttı. Bu, son dört yılın bir başka gerçekliğinin altını çizdi: Cumhuriyetçi liderlik, liderlerine neredeyse son nefese kadar, mutlak itaat gösterdi.
Bu tesadüf değil. "Pluto-popülist"in politik ve ekonomik stratejisinin mantıksal sonucudur. Bay Trump, bağışçı sınıfın stratejik hedefinin doğal bir sonucudur; vergi indirimleri ve deregülasyon. Bu amaca ulaşmak için, nüfusun büyük bir bölümünü kültür ve kimliğe odaklanarak ekonomik çıkarlarına karşı oy kullanmaya ikna etmeleri gerekiyordu. Bu strateji işe yaradı ve çalışmaya devam edecek: Bay Trump gitmiş olabilir; Trumpizm gitmedi. Brexit'la ayrılan Britanya'da tamamen farklı modeller görülemez. Üniversite eğitimli solun, kendi kimlik politikası biçimlerine odaklanması, sağcı muadillerinin eline geçiyor.
Seçkin Deniz, 20.02.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.