Supply chains critical to Taiwan’s security
Tayvan Boğazı'nda gerilim artıyor. Çin savaş uçakları, neredeyse her gün Tayvan'ın hava savunma tanımlama bölgesine giriyor. Dış politika uzmanlarından alınan yanıtlara dayanarak hazırlanan Dış İlişkiler Konseyi'nin (The Council on Foreign Relations-CFR) Önleyici Öncelikler Anketi, Tayvan'ı 'Seviye 1' (yüksek öncelikli) acil durum seviyesine yükseltti ve yakın tarihli bir rapora göre, "[ABD-Çin] rekabetini doğrudan çatışmaya dönüştürmek için en büyük potansiyele sahip konu Tayvan'dır.
Amerika Birleşik Devletleri'nin Tayvan Boğazı'nda barışı korumak için uzun vadeli bir stratejiye ihtiyacı var. ABD'nin Tayvan'a ve onun mikroelektronik tedarik zincirine olan bağımlılığı, stratejik netlikle ilişkili riskleri ortaya çıkarmadan caydırıcılığı artırıyor.
Çin'in gücü artıyor, ancak Tayvan'ın gücü de artıyor. Tayvan Yarı İletken Üretim Şirketi (TSMC) adlı bir şirket, fason yonga yapımında dünya pazar payının yüzde 50'sine sahip. 5G akıllı telefonlardan otonom araçlara ve yüksek performanslı bilgisayarlara kadar sözde Dördüncü Sanayi Devrimi'ni başlatacak teknolojiler, TSMC'nin ürettiği çiplere ihtiyaç duyacak.
Bu, ABD'yi, Tayvan'ın Çin kontrolü altına girmesi durumunda ne olacağı konusunda endişelenmesine neden oldu. TSMC, son teknoloji ürünü beş nanometre süreci için Arizona'da bir fabrikasyon tesisi kurmayı kabul ederek ABD'nin endişelerine yanıt verdi. Ancak 2024'te üretime başladığında, beş nanometre artık son teknoloji olmayacak. TSMC, bu yıl üretime başlaması beklenen üç nanometrelik bir süreç geliştirdi. Apple sıradaki ilk müşteri ve diğerleri bekliyor.
ABD şirketlerinin ve ABD ordusunun TSMC'ye nasıl bağlı olduğu düşünüldüğünde, ABD'nin mikroelektronik tedarik zincirlerinin güvenliği konusunda endişelenmesi doğaldır. Ya 5G telefonlara, bulut bilişim sunucularına ve otonom araçlara ve silahlara giren çipler, Çin'e zorla entegre edilmiş bir Tayvan tarafından üretilirse?
Bu senaryo endişe verici olsa da, Tayvan Boğazı'ndaki uzun vadeli ABD stratejisinin anahtarını da elinde tutuyor. ABD'nin Tayvan'a bağımlılığı stratejik bir sorumluluk değil; stratejik bir varlıktır.
Jeoekonomik eğilimler, Tayvan Boğazı'ndaki caydırıcılığı arttıracaktır. Bilindiği gibi, Amerika Birleşik Devletleri, bir Çin saldırısı durumunda Tayvan'ın savunmasına müdahale edip etmeyeceğini açıkça belirtmeyi reddeden 'stratejik belirsizliği' sürdürme konusunda uzun süredir devam eden bir politikaya sahip. Bu politikaya yönelik eleştiriler arttı, ancak stratejik netliğin kendi riskleri var: Tayvan'ın savunmasına kesin bir bağlılık, Pekin tarafından Tayvan'ın bağımsızlığına nihai ABD desteğinin bir işareti olarak yorumlanacak ve aynı zamanda gelecekteki Tayvan hükümetlerini kışkırtıcı politikalar benimsemeye teşvik edecek.
Pekin savaşa hevesli olmayabilir ama Pekin blöf yapmıyor. Jeoekonomik eğilimler, stratejik netlikle ilişkili riskleri ortaya koymadan Tayvan'ın savunmasına ABD'nin müdahale olasılığını artırarak caydırıcılığı arttıracaktır. Statükoyu değiştirmeden Pekin'e net bir sinyal göndereceklerdir.
Eleştirmenler, ABD müdahalesi olasılığını arttıran herhangi bir faktörün, stratejik netlik politikasının yaratacağı risklerin aynısını getireceğini iddia edebilir. Ancak Çin, ABD'nin TSMC'ye bağımlılığına bakar ve bunu ABD'nin sonunda Tayvan'ın bağımsızlığını destekleyeceğinin bir işareti olarak yorumlayabilir mi? Gelecekteki bir Tayvan hükümeti, ABD'nin TSMC'ye bağımlılığına bakar ve Birleşik Devletler'in bağımsızlığın sınırlarını zorlamak için ona güvence vereceği sonucuna varır mı? Amerika Birleşik Devletleri zaten TSMC'ye bağımlı ve bu senaryoların hiçbiri ortaya çıkmadı.
Jeoekonomik eğilimler, Amerika Birleşik Devletleri'nin yeni bir Tayvan politikası benimsemesini gerektirmez. Birleşik Devletler’in yeni bir stratejik duruş veya Tayvan’ın siyasi statüsü konusunda yeni bir pozisyon açıklamasına gerek yok. Amerika Birleşik Devletleri, onlarca yıldır sürdürdüğü tek Çin politikasını basitçe sürdürebilir ve piyasaların siyasi açıklamaların yapamayacağı işi yapmasına izin verebilir.
ABD politikasının zaten bu yönde ilerlediğine dair kanıtlar var. Portföysüz Tayvanlı Bakan John Deng, yakın zamanda nihai bir ABD-Tayvan serbest ticaret anlaşmasının geleceği konusunda iyimserliğini dile getirdi. Şubat ayının başlarında, Amerika Birleşik Devletleri ve Tayvan, Biden döneminin ilk ikili ekonomik diyaloglarını gerçekleştirdiler ve bu sırada iki taraf, otomotiv endüstrisi için yüksek kaliteli çip kıtlığının ortasında Tayvan'ın küresel tedarik zincirlerindeki rolünü tartıştılar. Bu gelişmeler, tek Çin politikasıyla tutarlıdır, çünkü ABD'nin yeni koşullara ve yeni fırsatlara uyum sağlamasına izin verecek kadar esnektir.
TSMC, Tayvan'daki tek büyük yarı iletken şirket değil. MediaTek, United Microelectronics Corporation ve diğer birçok firma, Tayvan'ın yarı iletken endüstrisinin merkezindeki yerini sağlamlaştırdı. Tayvan, diğer yüksek teknoloji endüstrilerinde de rekabetçidir: Google, Amazon ve Microsoft, Tayvan'a yatırım yapmayı planladığını duyurdu.
Tayvan Cumhurbaşkanı Tsai Ing-wen ikinci açılış konuşmasında 'küresel tedarik zincirlerinde merkezi bir rolü güvence altına almak ve Tayvan'ı yeni nesil teknolojilerin geliştirilmesi için önemli bir üs haline getirmek' için hükümetinin öncelikleri olarak altı temel stratejik endüstri belirledi. Bu endüstriler arasında bilgi teknolojisi ve dijital ekonomi, siber güvenlik, sağlık hizmetleri, yeşil ve yenilenebilir enerji, savunma sanayi üssü ve stratejik stoklar bulunmaktadır.
Tayvan Ulusal Kalkınma Konseyi, bu endüstrileri 2021–2024 Ulusal Kalkınma Planının merkezine yerleştirdi. Tayvan geleceğinin anahtarı olarak jeoekonomi üzerine oynuyor; Amerika Birleşik Devletleri de aynısını yapmalı.
James Lee, UC San Diego, 10 Mart 2021, East Asia Forum
(James Lee, San Diego'daki California Üniversitesi'nde Doktora Sonrası Araştırma Görevlisidir.)
Seçkin Deniz, 28.03.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.