Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
End the ‘Forever War’ Cliché
"Afganistan'daki savaşın yavaşlaması gerekiyordu. Ancak Washington yanlış ders alıyor."
Geçen hafta Başkan Joe Biden, iki uzun ve sinir bozucu on yıldan sonra ABD kuvvetlerinin Afganistan'dan çekildiğini duyurdu. Bunu izleyen övgü ve suçlamaların ortasında, "bitmeyen savaşları bitirmek" -ve "sonsuza dek savaşları sona erdirmek" varyantı- sözü, uzmanlar arasında tekrarlanıyordu.
Afganistan'dan 11 Eylül'e kadar planlanan geri çekilme, dış politika camiasında bir soru sorulmasına neden oluyor: Şimdi ne olacak? "Sonsuz savaşları sona erdirmek" soldaki ve sağdaki analistler için düzgün ve etkili bir siyasi slogan haline geldi, ancak Afganistan'dan sonra ABD dış politikası için gerçekte ne anlama geliyor?
Bu, Başkan'ın çekilme kararını tartışmak değildir. Bir zamanlar ABD'nin -Irak'ın işgalinin aksine-Afganistan'da karşılaştığı savaş “iyi savaş” olarak kabul edildiğinde, görev kaymaları, ilgi kaymaları, olağanüstü yolsuzluklar, ikili anlaşmalar yapan ortaklar, etkisiz ortaklar ve son yirmi yıldır çatışmadan çoğunlukla habersiz kalan bir Amerikan halkı acı çekti. Afganistan'dan çekilme risksiz değildir. Herhangi bir objektif gözlemci, Taliban'ın yeniden dirilişi ve bunun Afgan halkı ve karşı aşırılıkçılık çabaları için ne anlama geldiği konusunda endişelenmelidir. Yine de Amerikalılar, Afganistan'ı düzeltemeyeceklerini defalarca kanıtladılar. Bunu bilen Biden, gerçekten sonsuz gibi görünen savaşı bitirmeye karar verdi.
Ancak son yıllarda, "sonsuz savaşlar" terimi Afganistan'ın çok ötesine uzandı ve - genel olarak "sınırlayıcılar" olarak bilinen- bir grup analist ve politika yapıcı tarafından Orta Doğu'daki bir dizi ABD çabasını tanımlamak için kullanılıyor. Örnek olarak Suriye'yi ele alalım. 2014'te o zamanki Başkan Barack Obama, Musul'u ele geçirdikten sonra İIŞİD-DAEŞ ile savaşmak için Irak'a güç gönderdi. IŞİD- DAEŞ karşıtı kampanya, ABD güçlerinin Suriye'ye konuşlandırılmasını içeriyordu; burası IŞİD'in kendi kendine ilan ettiği halifeliğin başkenti Rakka'da kurduğu yerdi. Bu askerlerden bazıları IŞİD'in kalıntıları üzerindeki baskıyı sürdürmek, İran'a göz kulak olmak ve Rusya'ya karşı bir miktar kozunu korumak için hala orada kalıyor. ABD, Esad rejiminin düşüşünü destekliyor ancak doğrudan askeri harekat yoluyla değil. Bu hedefler tartışılabilir, ancak Suriye'yi sonsuza dek sürecek bir savaş olarak tanımlamak adil midir?
Benzer şekilde Yemen de bitmeyen bir savaş mı? Bu, misyonunu birkaç ay içinde tamamlayacağını düşünerek Yemen'e aptalca vals yapan Suudi Arabistan için uygun olabilir. Bununla birlikte, Birleşik Devletler için sonsuza dek sürecek bir savaş gibi görünmüyor. Amerika Birleşik Devletleri, Biden yönetiminin, çatışmada kullanılabilecek ve kalıcı hale gelebilecek silah satışlarında bir duraklama ile kendisini Riyad'ın aptallığından uzaklaştırma sürecinde görünüyor. Peki ya II.Dünya Savaşı? Ne de olsa Amerika Birleşik Devletleri'nin, Soğuk Savaş'ın yanı sıra bu çatışmanın mirası olan Avrupa ve Asya'da konuşlanmış kuvvetleri var. Gereksiz yere kabalık etmek istemem ama tanımlar önemlidir ve bize "sonsuz savaşları" neyin oluşturduğuna dair benzersiz ve yararlı bir şeyler söyleyen titiz bir tanım olmadan, bu slogan halen devam eden herhangi bir askeri göreve uygulanabilir.
"Sonsuz" ve "sonsuza kadar" çağrısı, bu çatışmaların zamansal bir yönü olduğunu gösterir. Öyleyse, bir savaş ne zaman sonsuza dek sürecek bir savaşa dönüşür? Beş yıl sonra mı? On yıl? Yoksa bunun yerine terim, savaşın uzunluğuna bakılmaksızın hedeflerine ulaşmada başarısız olan bir askeri müdahaleye mi atıfta bulunuyor? Bir savaş "sonsuza" gelmeden önce, bunun ne olduğunu bilseydik gerçekleşebilirdi. Sonsuza dek sürecek bir savaşın tasarımına uyan herhangi bir yer varsa, orası da Amerika Birleşik Devletleri'nin Ekim 2001'den bu yana gösterebileceği çok az şeyle savaştığı Afganistan'dır. Aynı zamanda, o ülkedeki Amerikan deneyimi, dünyanın diğer yerlerindeki ABD askeri varlığından büyük ölçüde farklıdır ve bu, Afganistan’ın bir karşılaştırma olarak yararlılığını azaltıyor. Başka bir deyişle, belki Afganistan sonsuza dek süren tek savaş olarak benzersizdir.
“Sonsuza kadar” ya da “sonsuz” bir savaşın iyi bir tanımı olmadığından, bu savaşları bitirmek, Ortadoğu'dan çıkma arzusunu paylaşan hem ilericiler hem de muhafazakarlar için bir arama kartı ve her şeyi kapsayan bir ifade haline geldi. Amerika’nın bölgedeki başarısızlığa ve boşa harcanan kaynaklara ilişkin son kayıtları göz önüne alındığında, gerekçelerini anlamak kolaydır. Bununla birlikte, geri çekilmenin temyizi daha geneldir. Amerikalılar, seleflerinin aşırı hırslı dış politikalarını açıkça eleştiren iki Başkan seçti ve yeni Başkan, Orta Doğu'nun önemini azaltma konusunda eşit derecede net davrandı. Elbette Obama, Donald Trump ve Biden, seleflerinin bölgesel politikalarını kınadıkları için tek başına ve hatta esasen seçilmedi. Yine de, Orta Doğu'daki ABD politikasına yönelik sarsıcı eleştirileri, başkanlık kampanyalarının altında yatan (ve başarılı olan) mantığın bir parçasıydı.
Belki Obama, Trump ve sonsuz savaşları sona erdirmenin diğer savunucuları haklıdır veya belki de değildir; her iki durumda da insanlar Ortadoğu'ya en iyi yaklaşımı tamamen yanlış yoldan, hatta geriye doğru olarak belirlemeye çalışıyorlar. Kişinin tercih ettiği sonuçla başlamak analiz değil, savunuculuktur. Amerika Birleşik Devletleri'nin bölgede izlediği politikalar, neyin önemli olduğuna ve hedeflerine ulaşmak için elinde bulundurduğu kaynakların anlaşılmasına dayanmalıdır. Bir süredir Amerika’nın Orta Doğu’daki hedefleri enerji kaynaklarının serbest akışını güvence altına almayı; İsrail güvenliğinin sağlanmasını; terörle mücadele ve nükleer silahların yayılmasını önleme tedbirlerini teşvik etmeyi ve diğer hedeflerin sağlanması için ABD hakimiyetini sürdürmeyi içeriyordu. Şimdi, bu hedeflerin Amerika Birleşik Devletleri için önemli kalıp kalmayacağını ve eğer öyleyse, bunları en iyi nasıl başaracağımızı belirlemenin zamanıdır.
Savaşları sonsuza dek sona erdirmenin savunucuları, dış politika camiasının varsayımlarına meydan okuyan değerli bir hizmet yaptılar. Amerikan gücünün sınırları vardır ve her sorunun Amerikan çözümü yoktur. Yine de savaşları sonsuza dek bitirmeyi hedeflemek çok yumuşak, çok temiz. Rota düzeltmelerine veya Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortadoğu'da bir kez daha yapıcı bir aktör olabileceği veya olabileceği ihtimaline izin vermiyor. ABD'nin bölgeye yaklaşımında gerekli görülen şey kısıtlama olabilir, ancak bu kısıtlamanın "savaşları sonsuza dek sona erdirme" mantrasıyla birleşmesi çok sınırlayıcı. Trilyonlarca dolar harcadıktan, canlar kaybolduktan, insanlar sakatlandıktan, siyaset çarpıtıldıktan sonra, Amerikalıların Orta Doğu'da dikkatli olmaları gerekiyor, ancak bu şık bir slogana bağlanmak anlamına gelmiyor. Riskler çok büyük.
Steven A. Cook, 22 Nisan 2021, Foreign Policy
(Steven A. Cook, Council on Foreign Relations'ta (CFR) Orta Doğu ve Afrika çalışmaları Eni Enrico Mattei'nin kıdemli üyesidir. Son kitabı False Dawn: Protest, Democracy, and Violence in the New Middle East.)
Seçkin Deniz, 09.05.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.