Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Vaccinate the World! The Best Investment Ever.
Kısa bir test sorusuyla başlayalım: Aklınıza gelen en yüksek getirisi olan yatırım nedir? Özel sermaye mi? Risk fonu mu?
İşte çok daha yüksek getirisi olan bir şey: Fakir ülkelerdeki insanları koronavirüse karşı aşılamak için küresel bir kampanya.
Şimdiye kadar Amerika Birleşik Devletleri ve diğer 7 "önde gelen" ülke (G7 ülkeleri), pandemi ile küresel olarak mücadelede gerçekten liderlik göstermediler. Amerikan aşı milliyetçiliği hem aşıları hem de onları yapmak için kullanılan hammaddeleri, yurt dışında gereksiz ölümlere yol açacak ve aynı zamanda kendi iyileşmemizi baltalayacak şekilde istiflediğimiz anlamına gelir.
MIT ekonomisti ve ekonomi alanında Nobel ödüllü Esther Duflo, bu konuda “G7'nin büyük bir ahlaki başarısızlığı” yorumunu yapıyor. “Kendi sorunlarımıza o kadar odaklandık ki ötesini göremiyoruz.”
MIT'de ekonomi alanında Nobel ödüllü eşi ve iş arkadaşı Abhijit Banerjee ise, yoksul ülkelerde ortaya çıkan varyantlardan kaynaklanacak risklere işaret ederek, “Bu sadece büyük bir ihmal değil, (sonuçlarının) bize musallat olmak için geri geleceğini düşünüyorum” diyor.
Bu, elbette, öncelikle parayla ilgili bir mesele değil. İnsanların hayatlarıyla ilgili. İnsanlığın gidişatıyla ile ilgili bir durum. Ancak, ahlaki pusulalarını yönlendirmek için maliyetleri tartanlara yönelik olarak, Uluslararası Para Fonu'ndan yeni bir makalede, küresel aşılara yatırım yapmanın önemini vurgulayan rakamlar sunuluyor.
IMF, 50 milyar dolarlık acil bir yatırım hesabı yapıyor - şimdi! — öncelikle zengin ülkeler tarafından yoksul ülkelerdeki insanları aşılamak, pandemiyi daha erken kontrol ederek 2025 yılına kadar 9 trilyon dolarlık şaşırtıcı bir ek ekonomik büyüme sağlayacaktır.
Konuştuğum uzmanlara göre; bu sayede, dört yıllık süreçte yıllık olarak yaklaşık yüzde 267'lik bir getiri olacaktır. Buna karşılık, bir Oxford Üniversitesi araştırması, özel sermayeden yılda sadece yüzde 11'lik bir ortalama getiri buldu.
IMF'nin genel müdürü Kristalina Georgieva, küresel aşılara yapılan bu yatırımın muhtemelen “modern tarihteki en yüksek kamu yatırım getirisi” sağlayacağını söylüyor. Hedef, bu yıl sonuna kadar dünya nüfusunun en az yüzde 40'ını ve 2022'nin ilk yarısına kadar en az yüzde 60'ını aşılamak.
IMF, zengin ülkelerin pandemiyi frenleyen küresel bir aşı kampanyasıyla ekonomik olarak çok daha iyi durumda olacaklarını ve 1 trilyon dolarlık ek vergi geliri elde edeceklerini hesapladı. Kısacası, bu aşı girişimi, sadece ekstra vergi geliri ile kendini birçok kez amorti edecektir.
Tehlikede olan, türümüzün refahıdır. Onlarca yıldır insanlar aşırı yoksulluk, cehalet, hastalık, körlük ve açlığa karşı kayda değer bir ilerleme kaydetti. Ancak koronavirüs nedeniyle geriye düştük. Virüs, düşük gelirli bir ülkeyi mahvettiğinde genç kızlar okuldan alınır ve evlendirilir. A vitamini takviyesi atlanabilir, bu da daha fazla körlüğe ve ölüme yol açan mikro besin eksikliklerine neden olabilir. Çocuklara parazit tedavisi yapılmaz; bu nedenle yedikleri, vücutları ve beyinlerini beslemek yerine parazitleri besleyerek onları anemik ve yetersiz beslenmiş kılar. Kadınlar doğum kontrolü veya anne bakımı hizmeti alamazlar; bu nedenle, bazıları doğum sırasında ölür veya fistül gibi doğum yaralanmalarına maruz kalır.
Bütün bu etkenler küresel eşitsizliği büyütme tehdidi taşıyor.
Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus şöyle diyor: “Dünyadaki aşıların çoğunu yapan ve satın alan küçük bir grup ülke, dünyanın geri kalanının kaderini kontrol ediyor. Devam eden aşı krizi, salgını sürdüren skandal bir eşitsizliktir. Tüm aşıların yüzde 75'inden fazlası sadece 10 ülkede uygulanıyor."
Zambiya, Sudan ve Tacikistan gibi ülkelerde nüfusun yüzde 1'inden bile daha azı ancak tek doz aşı oldu.
Ulusal liderlerin kendi vatandaşlarına öncelik vermek istemeleri elbette anlaşılabilir. Ancak stoklar arttıkça, dünya çapında koronavirüsle savaşmak için kendi ekseni etrafında dönmemiz gerekiyor - sadece yapılacak doğru şey olduğu için değil, aynı zamanda ulusal çıkarımıza da uygun olduğu için.
Zambiya'da görmezden geldiğimiz virüs, bize bulaşan bir virüsü kuluçkaya yatırabilir. Ayrıca bu aşı girişimini, Trump başkanlığı sırasında yıpranan iyi niyeti ve yumuşak gücü yeniden inşa etmek için kullanma şansımız var ve bunların bir kısmı, Kasım ayında yapılacak bir sonraki BM iklim değişikliği konferansında ilerleme kaydetmemize yardımcı olabilir.
Açıkçası IMF rakamları konusunda biraz şüpheliyim çünkü bunlar zor tahminler içeriyor ve fakir ülkelerde aşılama tedirgin bir süreç. Uluslararası aşı çabası olan Covax, ilerlemenin zahmetli olduğu zor yerlerde kahramanca çalışır. Örneğin Güney Sudan, kullanılmadan önce yaklaşık 59.000 doz aşının süresinin dolmasına göz yumdu.
Ancak, IMF'nin kar tahminleri büyüklük anlamında yanlış olsa ve kazanç 9 trilyon dolar yerine sadece 900 milyar dolar olsa bile - bu hala 50 milyar dolarlık bir yatırıma karşılık 18 kat olağanüstü bir getiri anlamına gelecektir. Batı bu yatırımı yapmamayı göze alamaz.
Başkan Biden için bu durum, tüm dünyaya fayda sağlayacak ve aynı zamanda Amerikan ekonomisini koruyacak şekilde, G7 içinde ABD liderliğini güçlendirme ve savunma noktasında bir şanstır.
Aşı İttifakı Gavi'nin CEO'su Seth Berkley şöyle diyor: “Bu salgını nasıl sonlandıracağımızı biliyoruz. Görevimizi yerine getirme fırsatına izin verilmemesi neredeyse bir suç teşkil edecektir."
Nicholas Kristof / 26 Mayıs 2021, New York Times
(Nicholas Kristof, 2001 yılından bu yana The Times gazetesinde köşe yazarlığı yapmaktadır. Çin ve Darfur'daki soykırımla ilgili haberleriyle iki Pulitzer Ödülü kazanmıştır.)
Tamer Güner, 30.05.2021, Sonsuz Ark, Stratejik Araştırma, Çeviri
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.