Releasing Europe’s democratic genie
"Avrupa'nın Geleceği Konferansı, gerçek bir Avrupa siyasi alanının tohumlarını ekebilir."
Avrupa Birliği kurumları arasında yaşanan ve gecikmeye neden olan bir yıllık çekişmenin ardından Avrupa'nın Geleceği Konferansı ilk kez 19 Haziran'da Strasbourg'da toplandı. Konferansı başka bir Brüksel hilesi olarak -büyük bir AB yanlısı önyargıyla ve yalnızca bir ana bileşenle, Fransa cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'la yukarıdan aşağıya, yapmacık bir egzersiz olarak- reddetmek cazip gelebilir. Yine de bu, en iyi ihtimalle erken ve en kötü ihtimalle yanıltıcı olurdu.
Bu, AB'nin 2007'den beri ilk kez bir kurumsal reform sürecine girişmesidir. Jeopolitik olarak benzeri görülmemiş bu zamanlarda -birliğin içinde ve dışında- bunu yapmak oldukça dikkat çekici görünüyor. Bazıları pervasızsa, bazıları cesur bile diyebilir. Ancak günümüz Avrupa'sının işlevsizliği nedeniyle, konferans, pandeminin dramatik bir şekilde ortaya koyduğu gibi, birliğin eksik doğasının bir yan ürünü olarak ortaya çıkıyor. AB olgun bir ulusötesi siyasi alana sahip olsaydı, böyle bir uygulamaya ihtiyaç olmazdı.
Ve bu konferans, AB'nin hiçbir zaman onaylanmamış anayasasını hazırlayan 2003 Avrupa'nın Geleceği Sözleşmesi'nden büyük ölçüde farklıdır. Anlaşmaları doğrudan reforme etmek için ayarlanmamıştır. Bunun yerine, Avrupa Konseyi'nin anlaşma değişikliğini başlatmasına yol açabilecek bir hazırlık süreci olması amaçlanmaktadır.
Bu, AB liderlerinin geçmişten ders almış olabileceğini gösteriyor. Konferans, son derece bölücü ve soyut temalara karışmak yerine, AB vatandaşlarını etkileyen önemli politika konularını merkezine koyacaktır. Bu sorunlar, AB'nin anayasal ayrıcalıkları dahilinde sunamayacağı çözümler gerektiriyorsa, anlaşma değişikliği tepeden değil, vatandaş talebi tarafından yönlendirilecektir.
Yenilikçi Tasarım
Konferans ayrıca yenilikçi tasarımı, yöntemleri ve ölçeğinde benzersizdir. AB kurumları tarafından ortaklaşa düzenlenen, üç düzeyde piramit şeklinde bir yapı olan ilk pan-Avrupa kamu istişaresi olarak tasarlanmıştır:
- En altta, fikir paylaşmak veya bir etkinlik düzenlemek ya da bir etkinliğe katılmak isteyen herkese açık olan ilk ulusötesi platform, -yapay zeka tarafından yönetilen bir sistem aracılığıyla- sonraki iki seviyenin gündemini belirleyecektir;
- Avrupa'nın her yerinden ve farklı kesimlerden rastgele seçilmiş vatandaşlardan oluşan ilk ulusötesi vatandaş panelleri, diğerlerinin yanı sıra, daha önce platform aracılığıyla tanımlanan meseleler üzerinde düşünmekle görevlendirilmiştir;
- En üstte, sadece Avrupa ve ulusal parlamentoların üyeleri değil, aynı zamanda panellerden vatandaşlar ve (birkaç) sosyal ortak temsilcisi de dahil olmak üzere 433 üyeden oluşan bir genel kurul vardır; önerileri gözden geçirmek, değerlendirmek ve sonuçlandırmakla görevlendirilmiştir, böylece gerçek bir “kurucu” güç olarak hareket etmiştir. Seçilmiş temsilciler, sıradan vatandaşlar ve ortaklaşa müzakere eden aracı kurumlardan oluşan bu karışım dünyada bir ilktir.
Tek giriş noktası olarak hareket eden AB tarafından işletilen platform, katılımcılar arasında kendi kendine seçim yaparak ses çeşitliliğini azaltmak için kurulmuştur. Vatandaş panelleri, rastgele seçimleri nedeniyle, platformun girdisinin sınırlı temsiliyetini kısmen telafi edebilir. Nihai olarak çok şey, rastgele seçilmiş ve panellerde görev almayı kabul eden vatandaşların demografisine bağlı olacaktır. Günlük ücretler ve çalışma izinleri gibi teşvike dayalı mekanizmalar dikkate alınmalıdır.
AB yanlısı önyargı, ulusal panelleri temsil edenlerin yanı sıra genel kurulda vatandaş panellerinden 100'den fazla temsilcinin bulunmasıyla daha da dengelenebilir. Temsilciler ve sıradan vatandaşlardan oluşan genel kurulun melez doğası, siyasi düzeye gönderilecek tekliflerin onaylanması söz konusu olduğunda, vatandaşlar ortak karar vericiler değil, yalnızca katılımcılar oldukları sürece sınırlıdır.
Yine de bu öneriler oybirliği ile değil, sadece 'görüş birliği' ile karara bağlanacaktır. Bu, üye devletlerin, geniş bir çoğunluğun yeni, hatta belki de radikal fikirleri siyasi tartışmaya sokmaya yetebileceğini kabul ederek, kurumsal reform üzerindeki geleneksel veto güçlerinden dolaylı olarak ve belki de farkında olmadan vazgeçmiş olabileceklerini gösteriyor.
Ek olarak, açıkça tanımlanmış amaçlar, yöntemler ve süreçlerin yokluğunda, konferansın her düzeyi, koşullara uyum sağlamak için görevini yorumlamada oldukça özgür kalacak şekilde ayarlanmıştır. Bu gömülü deneysel tasarım, şimdiye kadarki AB entegrasyonuna, özellikle de üye devletler tarafından bir tür kontrol ile karakterize edilen kurumsal tasarımına yabancıdır.
Bu haliyle konferans, birlik içindeki yeni fikirler ve dinamikler için bir Truva atı gibi hareket etme potansiyeli taşıyor. Bazı fikirler ve dinamikler, üye devletler tarafından konferansta empoze edilen sekiz aylık sona erme tarihini aşarak fiilen sabit kalabilir. Bu, AB kurumlarının ve üye devletlerin ilk kez kontrolde olamayacakları bir kurumsal mekanizma oluşturmuş olmaları anlamına gelebilir. Macaristan ve Polonya'nın (ve dost sivil toplum kuruluşlarının) konferansı kaçırma girişimlerinin kanıtladığı gibi, bu aynı zamanda AB projesine eleştirel ve muhalif seslerin girmesine izin verilmesi anlamına da gelmektedir.
Yeni Dinamikler
Bu özellikler tek başına konferansın demokratik potansiyelinin bir kanıtıdır. Aşağıdan yukarıya kurumsal reformu teşvik etme kapasitesi, demokratik yeniliği benimsemesi, popüler temsiliyet için çabalaması ve deneysel tasarımı, sonucu ne olursa olsun, uygulamanın yeni, gerçek ve kalıcı, ulusötesi dinamiklere yol açabileceğini düşündürmektedir.
Yine de, Avrupa'nın Geleceği Konferansı'nın, platformu dolduran milyonlarca vatandaş tarafından yönlendirilen anayasal bir an olarak tarihe geçmesini beklemeyin. Bu nedenle, geleneksel bilgeliğin aksine, başarısı, anlaşma değişikliğini hızlandırma yeteneğiyle ölçülmemelidir. Bunun yerine, somut yeni politika fikirlerini ana akım haline getirip getiremeyeceği ve yurttaş meclisleri gibi demokratik yenilikleri ulusötesi düzeyde kurumsallaştırıp kurumsallaştıramayacağı ve böylece gerçek bir AB siyasi alanının tohumlarını ekip ekemeyeceğine bakılmalıdır.
Bir kere o cin şişeden çıktı mı, onu tekrar şişeye koymak zor olacak.
Alberto Alemanno, 1 Temmuz 2021, Social Europe
(Alberto Alemanno, HEC Paris'te Jean Monnet AB hukuku profesörü ve Floransa Avrupa Üniversitesi Enstitüsü'nde Katılımcı Demokrasi ve Avrupa'nın Geleceği Forumu'nun eş-düzenleyicisidir.)
Seçkin Deniz, 27.07.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.