Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
DARK-MONEY GROUP LINKED TO ANTI-IRAN, PRO-ISRAEL NETWORK TARGETS TURKEY BUT HAS NO TURKS
"Türk Demokrasi Projesi, Washington'daki en iyi finanse edilen dış politika baskı ağıyla liderliği ve personeli paylaşıyor."
Türkiye'de demokrasiyi desteklemek amacıyla bu yaz başlatılan bir siyasi savunma grubu olan TÜRK DEMOKRASİ PROJESİ (Turkish Democracy Project-TDP) liderlik kurulunda Türk üye bulunmaması gibi şaşırtıcı bir özelliğe sahip. Kuruluşunu açıklayan basın açıklamasında örgüt, “Türkiye'yi daha demokratik politikalar benimsemeye teşvik etmeye kararlı olduğunu” söyledi. Projeye alenen dahil olan iki Türk - eski Türk siyasetçi Aykan Erdemir ve akademisyen Süleyman Özeren - proje lansmanından kısa bir süre sonra web sitesinin danışma kurulu üyeleri listesinden çıkarıldı.
United Against Nuclear Iran CEO'su ve Turkish Democracy Project'in başkanı Mark Wallace, 25 Eylül 2018'de New York'ta düzenlenen United Against Nuclear Iran 2018 zirvesinde konuşuyor. Fotoğraf: Michael Brochstein/SOPA Images/LightRocket via Getty Images
Grupla alenen bağlantılı hiçbir gerçek Türk olmamasına rağmen, Türk Demokrasi Projesi, Bush yönetiminin eski terörle mücadele yetkilisi Frances Townsend eski ABD Senatörü Joseph Lieberman ve eski Başkan Donald Trump'ın ünlü saldırgan ulusal güvenlik danışmanı John Bolton da dahil olmak üzere İsrail ve Körfez Arap devletleriyle yakın bağları olan şahin eski ABD kamu görevlileri ve diplomatlarından oluşan bir kadroya sahip olmakla övünüyor. ABD'nin İran ile çatışmasını savunmasıyla tanınan Bolton, Türkiye Demokrasi Projesi'nin başlatıldığı sırada Twitter'da “Türkiye için alarm vermenin zamanı geldi” dedi.
Türkiye'de demokrasi, iktidardaki sert AK Parti yönetiminde son yıllarda ciddi gerilemelerle karşı karşıya kaldı, ancak Türk Demokrasi Projesi'nin bu sorunu çözmek için özel olarak ne yaptığı belirsiz. Ancak örgütün Ortadoğu'da Suudi, Birleşik Arap Emirlikleri ve İsrail güvenlik çıkarlarıyla örtüşen ABD dış politika pozisyonlarını destekleyen iyi finanse edilmiş kara para grupları ağıyla bağlantıları var.
Her şeyin merkezinde, George W. Bush yönetiminin Birleşmiş Milletler eski büyükelçisi olan Mark Wallace var. Wallace şu anda sadece Türk Demokrasi Projesi'nin değil, aynı zamanda İran karşıtı United Against Nuclear Iran ya da UANI örgütünün de başkanı; terörle mücadele savunuculuk grubu Aşırılıkçılıkla Mücadele Projesi veya CEP; ve hatta İran'da insan haklarına odaklanan, sanata dayalı, kâr amacı gütmeyen PaykanArtCar adlı bir kuruluş. Türk Demokrasi Projesi'nin üst düzey liderlik ve danışma kurulu üyelerinden 11'inden sekizi UANI, CEP veya her ikisinde birden görev yapıyor.
UANI ve CEP'in, yabancı hükümetlerden ve siyasi figürlerden mali destek alıp almadıkları da dahil olmak üzere, amaçları ve finansman kaynakları hakkında sorulan sorular var. Türk Demokrasi Projesi, finansman ve destek kaynakları hakkında yorum yapma talebine yanıt vermedi.
Baskı Grubu Ağı
Türk Demokrasi Projesi henüz finansmanı hakkında kamuoyuna bilgi sunmadı. Ancak, yakından bağlantılı kuruluşlar UANI ve CEP'in her ikisi de Birleşik Karşı Aşırılıkçılık Projesi (Counter Extremism Project United) olarak bilinen bir şemsiye kuruluş altında yer almaktadır. Finansman kaynaklarından hiçbirini asla ifşa etmese de, bu kuruluşlar ağı, vergi beyannamelerinin incelemesine göre 2009 ve 2019 yılları arasında 101 milyon doların üzerinde gelir elde ederek, onu bugün faaliyette olan en büyük kara para ABD dış politika baskı ağlarından biri haline getiriyor.
Kurumsal ve resmî haber sitesi Intelligence Online'da Türk Demokrasi Projesi'nin oluşturulmasıyla ilgili Temmuz 2021'de yayınlanan bir makale, Wallace'ın İran ile ilgili savunuculuk gruplarının fon sağlayıcısı ve destekçisi olduğu bilinen milyarder yatırımcı Thomas Kaplan ile kapsamlı bağlarına dikkat çekiyor.
Kaplan ayrıca Wallace'ı, hem Kaplan'ın hem de Wallace'ın yatırımcılara Orta Doğu'da siyasi istikrarsızlık durumunda değerini koruyan veya değer kazanan emtialar olarak pazarladığı “metaller ve madencilik sektöründeki kamu hisse senetlerine” yatırım yapan bir firma olan Electrum Group'ta kıdemli danışman olarak istihdam ediyor.
Intelligence Online'daki makale ayrıca Kaplan'ın Körfez Arap kraliyetleriyle olan geniş bağlarına da atıfta bulunuyor; bu, geçmişte kamuoyunda coşkuyla bahsettiği bir şeydi. Kaplan, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile kapsamlı ticari ve hayırseverlik bağlarını sürdürmektedir.
Kaplan bağlantılı dış politika baskı grupları ağının arkasındaki finansmanı inceleme çabaları alışılmadık bir engelle karşılaştı: ABD hükümeti. Kaplan ve UANI'ye karşı 2013'te açılan bir davayı bozdu. Dava'da, Kaplan ve UANI'nin açıklanmayan yabancı çıkarlar tarafından finanse edildiği iddia ediliyordu. Hükümet, bir hukuk davasında üçüncü taraf olarak müdahil olmuş, devlet sırlarını alışılmadık bir şekilde kullanarak, şifreli bir şekilde davanın ilerlemesine izin vermenin ABD ulusal güvenliğini tehlikeye atacağını iddia etmişti.
Wallace liderliğindeki bu organizasyonlar ağının finansmanı hakkında toplam rakamlar sağlayan kamuya açık başvurular bulunmasına rağmen, bağışçılar hakkında belirli bilgiler belirsizliğini koruyor. Bununla birlikte, Kaplan'ın bu faaliyetleri finanse etmedeki cömert rolüne işaret eden periyodik ipuçları vardır. 2015 yılında araştırmacı haber sitesi LobeLog'da yayınlanan UANI bağış listeleri, Kaplan tarafından kontrol edilen tröstlerin 2013'te UANI'ye 843.000 $ katkıda bulunduğunu ve kuruluşun o yılki gelirinin kabaca yarısını oluşturduğunu ortaya koyuyor.
NEW YORK, NY - 24 Eylül: Milyarder, Çevreci, Hayırsever ve Yatırımcı Dr. Thomas S. Kaplan, 2018 Concordia Yıllık Zirvesi - Grand Hyatt New York'ta 24 Eylül 2018'de New York'ta 1. Gün sırasında sahnede konuşuyor. (Concordia Zirvesi için Fotoğraf Riccardo Savi/Getty Images)
Yurtdışından Finansman
2015 yılında Wallace, Aşırılıkçılıkla Mücadele Projesi'nin (the Counter Extremism Project-CEP) başkanı sıfatıyla tanık olarak ifade vermeden önce, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'ne "tanıklıktaki gerçek" açıklamasını sundu. Wallace şunları yazdı: “Bugüne kadar yalnızca bireysel ve özel katkılar aldık. CEP yabancı hükümetlerden para almadı. Hem ABD hükümeti (Dışişleri Bakanlığı) hem de gelecekte çeşitli yabancı hükümetlerle CEP'in finansmanını görüştük.”
Birkaç yıl önce yayınlanan - BAE'nin ABD Büyükelçisi Yousef al Otaiba'nın hesabından geldiğine inanılan - bir dizi sızdırılmış e-posta, ağın özellikle BAE ve Suudi Arabistan'dan gelen yabancı fon arayışını gösteriyor gibi görünüyordu. Wallace'tan Otaiba'ya gönderilen 3 Eylül 2014 tarihli bir e-posta, yaklaşmakta olan bir "forum" için "maliyet tahminlerine" atıfta bulunuyordu, ancak atıfta bulunulan olayın bir UANI etkinliği veya o ayın ilerleyen saatlerinde gerçekleşen CEP lansmanı olup olmadığı net değildi.
Ocak 2015'ten sızdırılan bir başka e-posta alışverişi, BAE'nin CEP'e verdiği desteği gösteriyordu ve Townsend, Abu Dabi'nin veliaht prensi Muhammed bin Zayed ile toplantılar düzenlemek için Otaiba'nın yardımını istiyordu. Townsend, e-postasını Otaiba'ya “CEP çabalarına verdiği destek” için teşekkür ederek sonlandırmıştı.
Yine Ağustos 2016'da, şimdi bir Suudi lobicisi olan eski Cumhuriyetçi Senatör Norm Coleman, CEP'in vergisi için Suudi Dışişleri Bakanı Adel bin Ahmed Al-Jubeir'in talimatıyla Otaiba'ya bir mektup yazdı. Coleman'ın BAE büyükelçisine yazdığı gibi: "Dışişleri Bakanı Al Jubeir, ekli konuyla ilgili sizinle görüşmemi tavsiye etti. Aşırılık Karşıtı Projesi bir 501c4'tür. Herhangi bir sorunuz olursa bana bildirin."
CEP ve UANI yabancı fon alırsa, faaliyetleri Yabancı Temsilciler Tescil Yasası veya Amerika Birleşik Devletleri'nde "siyasi faaliyetlerle" meşgul olan kuruluşlar için kayıt gerektiren bir yasa olan FARA uyarınca kayıt gerektirebilir.
Grupların hiçbiri FARA kapsamında kayıt yaptırmadı, ancak önerilere rağmen, dış finansmana dair somut bir kanıt ortaya çıkmadı.
Uluslararası Politika Merkezi Dış Etki Şeffaflığı Girişimi direktörü Ben Freeman, UANI, CEP ve Türk Demokrasi Projesi hakkında, "Bu grupların tümü, FARA'nın siyasi faaliyet tanımı kapsamında değerlendirilebilecek faaliyetlerde bulunuyor" dedi. "ABD dış politikasıyla ilgili çok açık amaçları var ve aktif olarak halkın bazı kısımlarını (ve bazı durumlarda politika yapıcıları) bu politika hedefleri doğrultusunda etkilemeye çalışıyorlar.”
Freeman, "Bir ABD vatandaşıysanız ve ABD vatandaşları tarafından finanse ediliyorsanız bütün bu tür işleri yapabilirsiniz, ancak finanse ediliyorsanız veya yabancı bir hükümet veya kuruluşun emriyle harekete geçiyorsanız FARA devreye giriyor" diye ekledi.
Uyumlu İlgi Alanları
Türk Demokrasi Projesi'nin bu yaz başlatılması, örgütü ülkenin bir dizi düşmanının istikrarını baltalamak için kurulan bir komplonun parçası olarak nitelendiren Türkiye'deki hükümet yanlısı medyayı tahmin edilebileceği gibi çileden çıkardı.
Son on yılda Türkiye, iktidardaki AK Parti'nin destekçileri ile Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın 2016 darbe girişimini planlamakla suçladığı yasaklı bir siyasi ağ olan Gülen Hareketi'nin destekçileri arasında iç mücadeleye kilitlendi. Türkiye'nin son yıllarda İsrail'in yanı sıra BAE ve Suudi Arabistan gibi Körfez Arap ülkeleri ile de düşmanca bağları var.
Wallace ve Kaplan, dış politika hedefleri Abu Dabi ve Tel Aviv'deki hükümetlerin belirtilen güvenlik çıkarlarıyla örtüşen, iyi finanse edilen ve büyüyen bir örgütler ağının merkezinde yer almaya devam ediyor. Misyon ifadelerinde yer alan yüksek fikirli sözlere rağmen, gözlemciler Türk Demokrasi Projesi'nin başlatılmasının liberal demokrasiyi savunmaktan çok Türkiye'nin bölgesel rakiplerinin çıkarlarını ilerletmekle ilgili göründüğünü söylediler.
DAWN olarak da bilinen, Jamal Khashoggi'nin öldürülmesinin ardından oluşturulan Ortadoğu odaklı, Washington merkezli düşünce kuruluşu Arap Dünyası için Şimdi Demokrasi'nin genel direktörü Sarah Leah Whitson, örgütün arkasındakilerin insani bir amaçtan ziyade siyasi bir amaca işaret ettiğini söylüyor:
"Yönetim kurulu üyeleri Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin mutlak monarşilerini, İsrail'in apartheid devletini ve Mısır'daki diktatörlüğü savunup teşvik ederken, Ortadoğu'da kusurlu bir demokrasiyi hedeflemek şunu gösteriyor: bu grubun odak noktası değerlere dayalı olmaktan çok politiktir."
Eli Clifton, Murtaza Hussain, 26 Kasım 2021, The Intercept
(Eli Clifton, Quincy Institute for Responsible Statecraft'ın Demokratikleşen Dış Politika Programı'nın araştırma direktörü ve siyasette para ve ABD dış politikasına odaklanan araştırmacı bir gazetecidir. Murtaza Hussain, Intercept'te ulusal güvenlik ve dış politika üzerine odaklanan bir muhabirdir. CNN, BBC, MSNBC ve diğer haber kuruluşlarında yer aldı.)
Seçkin Deniz, 08.12.2021, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.