Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Has Uzbekistan’s Time Finally Come?
"ABD'nin Afganistan'dan çekilmesi aslında Taşkent hükümetine fayda sağlıyor."
2019 Yıllık Tahminimizde Özbekistan'ın Orta Asya'daki baskın güç olarak Kazakistan'a meydan okumasını beklediğimizi söylemiştik. COVID-19 salgını bu amaca yönelik herhangi bir ilerlemeyi geciktirdi, ancak şimdi dünya en kötüsünü atlatıyor gibi görünüyor ve özellikle şimdi ABD geri çekilirken Afganistan yeniden istikrarsızlaşıyor, ortam Özbekistan'ın bir hamle yapması için olgun görünüyor.
Ülkenin zaten lehine çalışan bazı şeyler var. Büyüklük, zenginlik, ekonomik ve altyapı gelişimi açısından eksiklerini coğrafi avantajla telafi etmekten çok daha fazlasıdır. Konumu, bölgedeki her ülke ile ortak bir sınır sağlıyor ve böylece Güney Asya, Afganistan ve Çin'e daha iyi erişim sağlıyor; bölünmeye yatkın bir bölgede bu küçük bir şey değil. Bu, Taşkent'teki hükümete herhangi bir sayıda ülke ile herhangi bir sayıda konuda işbirliği yapma fırsatı veriyor.
(Özbekistan) Karayla çevrili olmasına rağmen, Çin'i Avrupa'ya bağlayan yollar için her zaman bir geçiş noktası olmuştur ve onu pazarlar arasında bir ticaret, ulaşım ve enerji merkezi haline getirmiştir. (Çin'in devam eden büyümesi yalnızca bu rotaları canlandırmaya yardımcı olacaktır.) Özbekistan mineraller, hammaddeler ve ekilebilir alanlar dahil olmak üzere kaynaklar açısından da zengindir.
Orta Asya
En önemlisi, Fergana Vadisi'nin çoğu kendi sınırları içindedir. Bölgenin bütün nüfusunun yaklaşık yüzde 25'i bu vadide yaşıyor ve Özbekistan'ı en kalabalık Orta Asya devleti yapıyor. İlgili, aynı zamanda bölgenin en büyük ordusuna ve modernleştirmeyi planladığı birçok donanıma sahip. Ayrıca, özellikle tarafsızdır. Kazakistan'ın aksine, Rusya liderliğindeki Avrasya Ekonomik Birliği'nin veya Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'nün bir üyesi değildir, bu nedenle ekonomik ve güvenlik konularında daha fazla özerkliğe sahiptir.
Özbekistan'ın Ekonomik Büyümesi | 2000 - 2020
Bu özerklik, son yıllarda ülkeyi daha da dışa açan ve dış politikasını çeşitlendiren Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev döneminde daha fazla telaffuz edildi. Örneğin, 2016'dan 2020'ye kadar Özbekistan'ın komşularıyla olan ticaret cirosu, üçüncü taraf ülkelere ihracat ve yatırım arttıkça yüzde 50'den fazla arttı.
Özbekistan'ın Afganistan'a yakınlığı, şiddet, uyuşturucu kaçakçılığı veya diğer sorunların sınırı aşması durumunda Taşkent'in aleyhine olabilir. Yakın zamanda yeni bir saldırı başlatan Taliban, şimdi Afgan sınırının yaklaşık yüzde 90'ını kontrol ettiklerini söylüyor. Ama bu aslında Özbekistan için fırsatlar oluşturuyor.
Taşkent, konumunu ve potansiyelini, çatışmayı çözmeye yardımcı olmak için başkalarıyla işbirliği yapma potansiyelini kullanabilir. Aslında, barış sürecini desteklemek için ABD, Pakistan ve Afganistan ile dört yönlü yeni bir çerçeve de dahil olmak üzere tüm taraflarla zaten müzakere ediyor. Bu arada Rusya ile askeri tatbikatlara katılacak ve Orta Asya-Güney Asya ilişkilerini tartışmak üzere üst düzey bir konferansa ev sahipliği yapacak. Başka bir deyişle, Afganistan'ın kontrolünü ele geçirenlerle ve orada çıkarı olan yabancı güçlerle, zorunlu değilse de, kendisini iyi durumda olacak şekilde konumlandırıyor.
Özbekistan'ın Afgan çatışmasına katılımı elbette yeni değil. Çıkarları oldukça iyi kurulmuş. İstikrarlı bir Afganistan, Özbekistan'ın kendisinde barış anlamına gelecektir, çünkü aşırılığın oradaki hücrelere yayılma şansı daha az olacaktır. Özbekistan, 2001 yılında inşa edilen ve iyi silahlanmış Özbek ordusu tarafından devriye gezen yaklaşık 144 kilometre uzunluğundaki (90 mil uzunluğundaki) bir bariyer tarafından oldukça iyi korunuyor olsa da, Özbekistan'ın yabancı ülkelerin topraklarına herhangi bir askeri operasyon yürütme arzusu yok.
Dahası, Özbekistan, Güney Asya ile Orta Asya arasında potansiyel bir ulaşım merkezi olarak gördüğü Afganistan'da ekonomik bir çıkara sahip. Özbekistan'ın denize doğrudan erişimi yoktur, bu nedenle her zaman yeni pazar bağlantıları arıyor. (Örneğin, Pakistan üzerinden Hint Okyanusu'nda sonlanacak bir demiryolunun yapımında yer alıyor.)
Özbekistan ve Afganistan'ın ikili ekonomik ve ulaşım konularında onlarca projesi var. Afgan pazarı, elektrik ihracatı için özellikle çekici bir yer. Afganistan, Özbekistan ile 110 milyon dolar değerinde 200 kilometre uzunluğunda Surkhan-Puli-Khumri iletim hattı inşa etmek için bir proje uyguluyor. Hat, Özbekistan'dan Afganistan'a elektrik ihracatını yılda yüzde 70 artırarak 6 milyar kilovat saate çıkaracak.
Özbekistan'ın Afganistan ile Ticareti | 2000 - 2020
Özbekistan, rekabet avantajlarından yararlanmak için şu anda ideal bir an olduğunu anlıyor, bu nedenle Orta ve Güney Asya için, Termez'in inşasını hızlandıran bölge ülkeleri arasında ekonomik işbirliği konusunda çok taraflı bir anlaşma da dahil olmak üzere bir dizi girişim öneriyor. -Mezar-ı-Şerif-Kabil-Peşaver demiryolu, dijitalleşme, turizm, uyuşturucu ve terörle mücadele vb. alanlarda işbirliği yapıyor.
Sorun, Özbekistan'ın bölgenin zorluklarından kaçamamasıdır: tutarsız toplu güvenlik, şiddetli çatışmalara yakınlık, etnik anlaşmazlıklar, eşit olmayan ekonomik kalkınma ve kaynak tahsisi, sınırlı su kaynakları ve çevre sorunları. Bu nedenle Taşkent hükümeti, çoğunlukla daha güçlü Kazakistan'ın veya destekçileri Çin ve Rusya'nın şüphesini uyandırmamak için yavaş ve ihtiyatlı davranacaktır. Bölgesel üstünlük için rekabet etme yolunda ilk adım atıldı, ancak yol uzun.
Ekaterina Zolotova, 26 Temmuz 2021, Geopolitical Futures
(Ekaterina Zolotova, Jeopolitik Vadeli İşlemler için bir analisttir. Jeopolitik Vadeli İşlemlerden önce, Zolotova, Rusya'nın dünya ekonomisine entegrasyonunun sorunlarına ve beklentilerine yönelik çeşitli araştırma projelerine katıldı. Zolotova, Plekhanov Rus Ekonomi Üniversitesi'nden uluslararası ekonomik ilişkiler alanında uzman derecesine sahiptir. Ayrıca, Zolotova, uluslararası ticaret ve uluslararası entegrasyon süreçleri okudu. Tezi, Venezuela'nın ekonomik gelişiminin özellikleri üzerineydi. Ana dili Rusça ve akıcı İngilizce bilmektedir.)
Seçkin Deniz, 11.01.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.