Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Clouds Over 2022
"Koronavirüsün yeni türlerini çevreleyen tüm belirsizliklere rağmen büyük ekonomiler ve piyasalar 2021'de iyi bir performans gösterse de, 2022 yeni zorluklar getirecek. Merkez bankalarının politika normalleşmesine kaymasına ek olarak, jeopolitik ve sistemik riskler de artıyor."
COVID-19'un yeni türevlerinden kaynaklanan düşüşlere ve kesintilere rağmen 2021, dünyanın çoğu yerindeki ekonomiler ve pazarlar için nispeten olumlu bir yıl oldu. Büyüme, 2020'deki şiddetli durgunluğun ardından potansiyelinin üzerine çıktı ve finansal piyasalar güçlü bir şekilde toparlandı.
Bu özellikle, kısmen ABD Merkez Bankası'nın aşırı gevşek para politikası nedeniyle hisse senedi piyasalarının yeni zirvelere ulaştığı (gerçi diğer gelişmiş ekonomilerdeki merkez bankaları kendi radikal biçimde uyumlu politikaları izlemiş olsalar da) Birleşik Devletler'de geçerliydi.
Ancak 2022 daha zor geçebilir. Pandemi bitmedi. Omicron, özellikle yüksek oranda aşılanmış gelişmiş ekonomilerde, önceki varyantlar kadar öldürücü olmayabilir, ancak çok daha bulaşıcıdır, bu da hastaneye yatışların ve ölümlerin yüksek kalacağı anlamına gelmektedir. Ortaya çıkan belirsizlik ve riskten kaçınma, talebi bastıracak ve tedarik zinciri darboğazlarını şiddetlendirecektir.
Fazla tasarruflar, bastırılan talep ve gevşek para ve maliye politikalarıyla birlikte bu darboğazlar 2021'de enflasyonu ateşledi. Enflasyon artışının geçici olduğu konusunda ısrar eden merkez bankacılarının çoğu şimdi bunun süreceğini kabul ediyorlar. Değişen derecelerde aciliyetle, faiz oranlarını normalleştirmeye başlayabilmeleri için niceliksel kolaylaştırma gibi geleneksel olmayan para politikalarını aşamalı olarak kaldırmayı planlıyorlar.
Politika faizi artışlarının tahvil, kredi ve hisse senedi piyasalarında şoklara yol açması halinde merkez bankalarının kararlılığı test edilecek. Böylesine büyük bir özel ve kamu borcu birikimi ile piyasalar daha yüksek borçlanma maliyetlerini sindiremeyebilirler. Bir öfke nöbeti olursa, merkez bankaları bir borç tuzağına düşecek ve muhtemelen gidişatı tersine çevireceklerdir. Bu, enflasyonun endemik hale gelmesiyle birlikte enflasyon beklentilerinde yukarı yönlü bir kaymaya neden olabilir.
Önümüzdeki yıl, artan jeopolitik ve sistemik riskleri de beraberinde getiriyor. Jeopolitik cephede izlenmesi gereken üç büyük tehdit var.
Birincisi, Rusya Ukrayna'yı işgal etmeye hazırlanıyor ve yeni bir bölgesel güvenlik rejimine ilişkin müzakerelerin tehdidin tırmanmasını önleyip önleyemeyeceğini zaman gösterecek. ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna'ya daha fazla askeri yardım sözü vermesine ve Rusya'ya karşı daha sert yaptırımlar tehdidinde bulunmasına rağmen, ABD'nin Ukrayna'yı bir saldırıya karşı savunmak için doğrudan müdahale etmeyeceğini de açıkça belirtti. Ancak Rus ekonomisi geçmişte olduğundan daha fazla yaptırımlara karşı dirençli hale geldi, bu nedenle bu tür tehditler Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i caydıramayabilir. Ne de olsa, bazı Batı yaptırımları – örneğin Kuzey Akım 2 gaz boru hattının bloke edilmesi gibi – Avrupa'nın yaşadığı enerji kıtlığını daha da kötüleştirebilir.
İkincisi, Çin-Amerikan soğuk savaşı giderek soğuyor. Çin, Tayvan ve Güney Çin Denizi'ndeki (birçok toprak anlaşmazlığının bir araya geldiği) askeri baskısını artırıyor ve Çin ile ABD ekonomileri arasındaki daha geniş ayrışma hızlanıyor. Bu gelişmenin zaman içinde stagflasyonist sonuçları olacaktır.
Üçüncüsü, İran artık eşik nükleer bir devlettir. Uranyumu hızla silah seviyesine yakın zenginleştiriyor ve yeni veya yenilenmiş bir nükleer anlaşma üzerindeki müzakereler hiçbir yere varmadı. Sonuç olarak, İsrail açıkça İran'ın nükleer tesislerine saldırmayı düşünüyor. Bu gerçekleşseydi, stagflasyonist sonuçlar muhtemelen 1973 ve 1979'daki petrolle ilgili jeopolitik şoklardan daha kötü olurdu.
Yeni yıl aynı zamanda birçok sistemik kaygıyı da beraberinde getiriyor. 2021'de sıcak hava dalgaları, yangınlar, kuraklıklar, kasırgalar, seller, tayfunlar ve diğer afetler, iklim değişikliğinin gerçek dünyadaki etkilerini gözler önüne serdi. Glasgow'daki COP26 iklim zirvesi çoğunlukla ucuz konuşmalar sunarak, dünyayı bu yüzyılda 3°C'lik yıkıcı bir ısınmayla karşı karşıya bırakmıştır. Kuraklık zaten gıda fiyatlarında tehlikeli artışa neden oluyor ve iklim değişikliğinin etkileri daha da kötüleşmeye devam edecek.
İşleri daha da kötüleştiren, ekonomiyi karbondan arındırmaya yönelik agresif baskı, yeterli yenilenebilir enerji kaynağı olmadan önce fosil yakıt kapasitesine yetersiz yatırım yapılmasına yol açıyor. Bu dinamik zamanla çok daha yüksek enerji fiyatları üretecektir. Ayrıca ABD, Avrupa ve diğer gelişmiş ekonomilere yönelik iklim mültecisi akımları, bu ülkeler sınırlarını kapatırken artacak.
Bu arka plana karşı, hem gelişmiş ekonomilerde hem de yükselen piyasalarda siyasi işlev bozukluğu artıyor. ABD ara seçimleri, 2024'teki başkanlık seçimini takip edebilecek, bu tamamen siyasi şiddetin değilse bile, tam gelişmiş anayasal krizin bir ön izlemesini sunabilir. ABD, eşi benzeri görülmemiş düzeyde partizan kutuplaşması, tıkanıklık ve radikalleşme yaşıyor, bunların tümü ciddi bir sistemik risk oluşturmaktadır.
Popülist partiler (hem aşırı sağ hem de aşırı sol), popülizmin feci bir tarihe sahip olduğu Latin Amerika gibi bölgelerde bile dünya çapında güçleniyor. Peru ve Şili'nin ikisi de 2021'de radikal sol liderler seçildi, Brezilya ve Kolombiya 2022'de aynı şeyi yapabilir ve Arjantin ve Venezuela mali yıkım yolunda kalmaya devam edecek. Fed ve diğer büyük merkez bankaları tarafından faiz oranlarının normalleştirilmesi, Türkiye ve Lübnan gibi diğer kırılgan yükselen piyasalarda ve halihazırda sürdürülemez olan borç oranlarına sahip birçok gelişmekte olan ülkede finansal şoklara neden olabilir.
2021 sona ererken, finansal piyasalar tamamen kabarcıklı olmasa da köpüklü olmaya devam ediyor. Hem kamu hem de özel sermaye (ortalamanın üzerinde fiyat-kazanç oranlarıyla) pahalıdır; emlak (hem konut hem de kira) fiyatları ABD'de ve diğer birçok ekonomide yüksektir; ve hala meme stokları, kripto varlıkları ve SPAC'ler (özel amaçlı satın alma şirketleri) etrafında bir çılgınlık var. Devlet tahvili getirileri aşırı düşük kalmaya devam ediyor ve kısmen merkez bankalarının doğrudan ve dolaylı desteği sayesinde hem yüksek getirili hem de yüksek dereceli kredi marjları sıkıştırıldı.
Merkez bankaları geleneksel olmayan politika modunda olduğu sürece parti devam edebilirdi. Ancak, politika normalleşmesi başladığında 2022'de varlık ve kredi balonları sönebilir. Ayrıca, enflasyon, daha yavaş büyüme ve jeopolitik ve sistemik riskler, 2022'de bir piyasa düzeltmesi için koşullar üretebilir. Ne olursa olsun, yatırımcıların yılın büyük bölümünde koltuklarının kenarında kalması muhtemel.
Nouriel Roubini, New York, 29 Aralık 2021, Project Syndicate
(New York Üniversitesi Stern School of Business'ta Fahri Ekonomi Profesörü Nouriel Roubini, Atlas Capital Team'de Baş Ekonomist, Roubini Macro Associates CEO'su ve TheBoomBust.com'un Kurucu Ortağıdır. Clinton Yönetimi döneminde Beyaz Saray'ın Ekonomik Danışmanlar Konseyi'nde uluslararası ilişkilerden sorumlu eski bir kıdemli ekonomisttir. Uluslararası Para Fonu, ABD Federal Rezervi ve Dünya Bankası için çalıştı ve New York Üniversitesi Stern İşletme Okulu'nda Ekonomi Profesörü oldu. Web sitesi NourielRoubini.com'dur ve NourielToday.com'un ev sahibidir.)
Seçkin Deniz, 21.01.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.