Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Will Turkey be forced to choose between Russia and Ukraine?
"Ankara, her iki tarafı da bu hafta müzakerelere götürmeye yönelik diplomatik çabalarının meyve vermesini umuyor."
Ukrayna'daki savaşa iki hafta kala Türkiye, gergin diplomatik tutumunu küçük, ama etkili bir sonuca dönüştürmüş görünüyor: savaşan taraftar Ankara'nın uzun zamandır arabuluculuk teklifini kabul ettiler ve Rusya ve Ukrayna dışişleri bakanları Perşembe günü Antalya Diplomatik Forumu'nun oturum aralarında barış görüşmeleri için bir araya gelecekler.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 2020'de Moskova'da yaptığı görüşmelerin ardından. Reuters
Moskova'nın Kiev'den taleplerinin dikkate değer olduğu söyleniyor - yeni başlayanlar için NATO ve AB üyeliğini reddetmek ve Kırım'ın ve doğu Ukrayna'nın işgal altındaki bölgelerinin tilhakını kabul etmek- bu nedenle şimdilik bir barış anlaşması olası görünmüyor.
Ancak Türkiye'nin buraya nasıl geldiğine daha yakından bakmakta fayda var: Ukrayna ve NATO müttefiklerinin her destek açıklamasında Ankara Moskova'ya da başını salladı.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rus işgalini "kabul edilemez" olarak nitelendirdi, Ukrayna'nın yanında durma sözü verdi ve NATO'yu "daha kararlı bir adım" atmaya çağırdı. Yine de, Moskova ile bağları korumanın önemini vurguladı ve geçen hafta önemli bir Rus müttefiki olan Belarus ile bir ticaret anlaşmasını onayladı.
Avrupa Konseyi Rusya'nın üyeliğini askıya almak için oy kullandığında, Türkiye çekimser kaldı. Ardından Ankara Rusya'ya arkasını döndü ve Ukrayna'ya yönelik saldırganlığı kınayan BM kararına destek verdi.
Türkiye'nin jeopolitik iki adımı açık denizlere kadar uzanıyor. 1936 Montrö Sözleşmesi uyarınca Türkiye, İstanbul ve Çanakkale boğazları üzerinden Karadeniz'e deniz erişimini kontrol ediyor ve savaş sırasında neredeyse bütün trafiği durdurabiliyor. Rus birliklerinin Ukrayna'ya girmesinden saatler sonra Kiev, Ankara'yı tam da bunu yapmaya çağırdı.
Birkaç gün sonra Türkiye çatışmayı savaş olarak tanımladı ve savaş gemilerini engelleme sözü verdi. Önümüzdeki günlerde Ankara muhtemelen donanma gemilerinin geçişini sınırlandıracak, ancak Montrö'ye göre, Akdeniz'den gelen Rus gemilerinin ana üslerine dönmek için Karadeniz'e girmesini engelleyemez.
Türk yapımı Bayraktar TB2 insansız hava araçları, Ukrayna'nın sağlam savunmasında önemli bir rol oynayarak Rusya'nın gökyüzünü kontrol etmesini engelledi ve Kiev'e doğru ilerleyen yaklaşık 65 kilometre uzunluğundaki Rus konvoyunu yavaşlatmaya yardımcı oldu. Yıkıcı Bayraktar saldırılarının videoları internette yaygın olarak paylaşılıyor ve insansız hava araçları hızla efsanevi bir statüye kavuşuyor. Geçen hafta Kiev hayvanat bahçesinde doğan bir lemur ve Kiev polis köpek biriminde doğan bir köpek yavrusu Bayraktar olarak adlandırıldı ve Ukrayna kara kuvvetleri, insansız hava araçlarının başarılarını kutlayan akılda kalıcı bir şarkı ürettiler.
Байрактари в роботі. Наші оператори ювелірно криють колони ворожих військ. Знищено російський БУК в районі Малина Житомирської області. Бійтеся, вороги! Не буде вам спокою на нашій землі!https://t.co/P5fCPeWTB8 pic.twitter.com/dH2UEUbKST
Bu arada Türkiye, ülke içinde (bu durumun) etkilerini en aza indirmeye çalıştı. Erdoğan'ın eşiyle aynı memleketi paylaşan ve Cumhurbaşkanı'na yakın olduğu söylenen eski gazeteci Türk milyarder Ethem Sancak, geçen hafta yaptığı açıklamada, "Bayraktarları sattığımızda bu şekilde kullanılacağını bilmiyorduk" dedi. "Rusya ile müttefikiz"
Bazı hükümet yanlısı uzmanlar son zamanlarda Rusya'nın, Ukrayna'nın neo-Naziler tarafından yönetildiğini ve çatışmadan NATO'yu sorumlu tutarak Batı karşıtı söylemleri arttırdığını söylüyorlar.
Yakın zamanda bu köşede detaylandırıldığı gibi, yükselen bu demokrasiler daha fazla bağımsızlık iddiasında bulunurken Ankara'nın batı karşıtı duruşu, Kiev'in Rus karşıtı duruşuna benziyor. Ancak şu anda Batı'yı eleştirmek, Ukrayna'ya karşı durmak ve Rusya'yı desteklemek gibi bir şey.
Rusya'nın Kırım'ı ilhak ettiği 2014'te olduğu gibi, Türkiye yine Moskova'ya yönelik batı yaptırımlarına katılmaktan kaçındı. Ancak bu, Ankara'nın Moskova'nın doğrudan cezalandırılmasından kaçınmasına yardımcı olsa da, Erdoğan'ın destekçileri bile Rusya'nın yaptırımların neden olduğu gerilemenin bir sonucu olarak Türkiye'nin ekonomik olarak zarar görebileceğini kabul ediyorlar.
Rusya, Türkiye'nin turistlerinin üçte birini, doğalgazının yüzde 40'ını ve tahıl ithalatının üçte ikisini sağlıyor. Sadece bir yüksek profilli projeden bahsedersek, Rusya, Türkiye'nin vitrini Akkuyu nükleer santraline 1,2 milyar dolar yatırım yaptı. Pazar günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı telefon görüşmesinde, Erdoğan'ın onu çatışmayı sona erdirmeye çağırdığı düşünülüyor.
Ukraynalı bir asker, Ukrayna'nın Kharkiv kentinde hasarlı bir binada yatan Rus Su-34 bombardıman uçağının dikey kuyruk yüzgecinin yanından geçiyor. AP Fotoğrafı
Her gün daha geniş bir yangın çıkması daha olası görünüyor. Estonyalı, Bangladeşli, Panamalı, Moldovalı ve Türk olmak üzere birçok yabancı listeye alınmış gemi, Ukrayna'nın Karadeniz kıyısında Rus unsurları tarafından şimdiden vurulmuş durumda.
ABD, USS Truman uçak gemisini Çanakkale Boğazı'nın hemen güneyindeki kuzey Ege'ye taşıdı ve ABD ve Polonya'nın, Kongre'nin onayını gerektiren F-16 savaş uçaklarını Ukrayna'ya teslim etmek için görüşmelerde bulundukları söyleniyor.
Hafta sonu, Bay Putin Rusya'ya yönelik batı yaptırımlarının esasen bir savaş ilanı olduğunu söyledi. Rus ekonomisi çöker ve baskı artarsa, Batı'nın savaşa daha derin katılımı kaçınılmaz olabilir. Dünya savaşları daha azıyla başladı.
Çatışma neredeyse imkansız bir iş yaptı; Avrupa'yı birleştirmeyi başardı. Almanya'dan stingerlar, Çeklerden makineli tüfekler, Hollanda'dan roketatarlar ve Estonya'dan Javelin (cirit) füzeleri de dahil olmak üzere yaklaşık 20 ülke Ukrayna'ya silah gönderiyor.
Ancak bu ülkelerden hiçbiri yakın zamanda Moskova'dan gelişmiş füze sistemleri satın almadı veya Rus gazını taşıyan büyük bir boru hattının açılışını yapmadı. Almanya, o zamandan beri iflasını ilan eden Nord Stream 2'yi özellikle iptal etti ve savunmaya 100 milyar dolar daha tahsis ederek çarpıcı bir hamle yaptı.
Türkiye kendi yaptığı bir adada kalmaya devam ediyor. Bazı şirketleri var; Ermenistan, Hindistan ve İsrail benzer şekilde taahhütte bulunmadı. Ancak hiçbiri coğrafi ve ekonomik olarak hem muhariplere hem de bir NATO üyesine bu kadar yakın değil. Türk lider geçen hafta "Rusya'dan veya Ukrayna'dan vazgeçmemiz mümkün değil" dedi. "Bizim mücadelemiz, bu meseleyi ikisinden de vazgeçmeden çözebilmek için ilerlemek."
Çarşamba günü İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'u ve Cumartesi günü Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis'i karşılamaya hazırlanan Erdoğan, her zaman bağımsız bir dış politika istediğini söyledi. Pekala, dileğine kavuştu. Aksoy Araştırma tarafından yapılan yeni bir ankete göre, 10 Türk'ten sekizi ülkelerinin bu çatışmada tarafsız kalmasını tercih ettiği için şu an için yurt içinde iyi bir duruş gibi görünüyor.
Ancak Perşembe günkü barış görüşmeleri başarısız olursa ve savaş uzayıp batılı güçleri de içine alarak tırmanırsa, stratejik belirsizliğe yer kalmayacak. Sadece Türk liderin akıllıca seçim yapmasını – hatta daha da iyisi, hiçbir zaman seçim yapmasına gerek olmadığını – umabiliriz.
David Lepeska, 08 Mart 2022, The National News
(Bölge genelinde geniş çapta haber yapan ve New York Times, Guardian ve Atlantic dahil olmak üzere önde gelen kuruluşlara katkıda bulunan kıdemli bir gazeteci olan David Lepeska, The National'ın Türkiye ve Doğu Akdeniz meseleleri köşe yazarıdır.)
Seçkin Deniz, 11.03.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.