Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
How a Massacre of Nearly 300 in Syria Was Revealed
"Savaş suçu araştırmacıları, Esad istihbarat memurlarını suçu itiraf etmeleri için ikna etti ve ardından tüyler ürpertici bir gazetecilik soruşturması geldi."
Sızdırılan videolar, Suriye askeri personelinin 2013 yılında yedi kadın ve 12 çocuk da dahil olmak üzere 288 sivili katlettiği tüyler ürpertici ve benzeri görülmemiş ayrıntıları gösteriyor. 2019 yılında yazarlara sızdırılan ve katliamın farklı aşamalarında 27 çekime ulaşan videolarda, askeri personel, sivil tutsakları soğukkanlılıkla infaz etmeden önce kameraya yüzünü gösteriyor ve rahat ve tam kontrol altında görünüyor. Açık kaynak istihbaratına ve Suriye'nin seçkin askeri istihbarat biriminde subay olarak hizmet etmeye devam eden bazı cellatlarla yapılan çok sayıda görüşmeye dayanan müteakip iki yıllık bir soruşturma, katliamın 16 Nisan 2013'te Şam- Tadamon'da meydana geldiğini ortaya çıkardı.
New Lines, bu soruşturmanın ayrıntılarını aldı ve yazarlar tarafından sunulan görüntülerin ve kanıtların gerçekliğini doğruladı.
Şimdiye kadar, kamuoyu tartışmalarında dikkatlerin çoğu, savaş sırasındaki çatışmalara veya rejimin muhaliflerin elindeki topraklara yönelik acımasız bombardımanlarına ve hava saldırılarına yönelmiş; cephe hattının hemen diğer tarafında rejim kontrolündeki mahalleler nispeten ihmal edilmişti. Tadamon katliamı videoları, faillerle yaptığımız röportajlar ve hayatta kalanların tanıklığı, tam gelişmiş, ölümcül bir temizlik operasyonunun gerçekleştiğini gösteriyor.
Araştırmamızı derinleştirdikçe, bu katliamın rejimin güney banliyölerinde uyguladığı çok daha geniş bir yıkım ve imha politikasının bir anlık görüntüsü olduğunu anladık. Bu bölgedeki bu soykırım mikrokozmosunun boyutu, bu videoya kaydedilmiş katliamın çok ötesine geçti ve en az dört şiddet biçimini içeriyor: sistematik toplu katliamlar, hapis, cinsel şiddet ve ekonomik sömürü.
Soruşturmada özellikle odak noktası, görüntülerde gösterilen iki ana cellat. Bunlar, katliam sırasında rütbeli subay olan 36 yaşındaki Amjad Youssef ve şu anda öldürülmüş olan 1984 doğumlu, Ulusal Savunma Kuvvetleri (NDF) olarak tanımlanan silahlı milislerde görev yaptığı için resmi bir rütbeye sahip olmayan Necip el-Halabi. Her biri yaklaşık yedi dakika süren üç ayrı videoda, bu iki adam güpegündüz kendilerini 41 sivili infaz ederken gösteriyorlar. Daha sonra cesetleri yakmak için araba lastikleriyle hazırlanmış önceden kazılmış bir çukura atıyorlar.
Görüntülerde Youssef, yeşil askeri giysiler ve zeytin rengi bir balıkçı şapkası giymiş olarak görülüyor. Odaklanmış, sabırlı ve kesin kararlı ve görevi 25 dakika içinde tamamlamak için verimli bir şekilde çalışıyor. Silah arkadaşı Najib gri askeri kıyafetler giyiyor ve rahat, gülümsüyor, sigara içiyor ve hatta doğrudan objektife konuşuyor.
Ateş etmeler rutin ve tekrarlayıcı görünüyor: Bir fail, gözleri ve elleri bağlı bir sivili beyaz bir minibüsten çıkarıyor ve onu önceden kazılmış büyük çukura doğru yürütüyor. Bir diğeri onu AK-47 saldırı tüfeğiyle infaz ediyor. Birkaç kurban tabancayla vuruluyor. Katiller, kurbanlara kısa emirler ("kalk", "dışarı çık", "yürü", "koş") dışında çok az şey söyleyerek standart prosedürel tarzda infazları gerçekleştiriyorlar. Bir ajan çekim yapıyor, diğer ikisi ateş ediyorlar. Özellikle duygusal değiller ama açıkça yaptıkları işten zevk alıyorlar. Bir noktada, Najib kamerayı çeviriyor, gülümsüyor ve “patronuna” görev mesajı gönderiyor: “Selamlar sana patron (معلم), giydiğin zaman güzel gözlerin ve zeytin üniforman için.” Araştırmamıza göre, “güzel gözlere” yapılan atıf, her ikisi de cellatların komutanı olan Cemal İsmail'e veya Ebu Muntecab'a idi.
Failler, infaz alanını herhangi bir kesinti olmaksızın ideal koşullara sahip olacak bir şekilde ve nihayetinde yalnızca kurbanları infaz etmekle kalmayıp aynı zamanda onları yakmak ve iz bırakmamak için açıkça hazırladılar. Onlar rahat ve katliamın yapıldığı yere aşinalar, güpegündüz öldürüyorlar, bu da bölgenin sıkı bir şekilde kontrolleri altında olduğunu gösteriyor. Ne işi bitirmek için aceleleri var ne de herhangi bir tehditten endişe duyuyorlar. Kurbanların bir kısmını başka bir bölgeye nakledildiklerini ve yolun bu kısmında keskin nişancıların olduğunu öne sürerek aldatıyorlar.
"Keskin nişancı, seni piç!" Youssef'i, bir kurbanı sendeleyerek toplu mezara sokuyor ve sonra onu vururken bağırıyor. Bir kurbanı, sabırsızca, birinci ve ikinci atışta ölmediği için suçluyor. Üçüncü atışta, ona sert bir çıkış yapıyor: "Öl, piç kurusu! Yetmedi mi?” Videonun sonu, bir failin “Başkaları var mı?” şeklinde sorduğu gibi, katliamın bittiğini gösteriyor. Sonunda bir sessizlik oluyor ve faillerin çizmelerinin altındaki ceset yığınından yalnızca belli belirsiz bir inilti yükseliyor.
Zaten gaddarlıkları nedeniyle şok edici olan videolar, Suriye'de ve başka yerlerde kitlesel şiddet ve soykırım araştırmacıları olarak kariyerlerimiz boyunca incelediğimiz binlerce saatlik görüntüler arasında kısalıklar ve duygusuzluklarıyla öne çıkıyorlar. Özellikle Tadamon videoları ile ilgili şoke eden şey, katliamı gerçekleştiren istihbarat görevlilerinin görev başında ve üniformalı olmaları; Devlet Başkanı Beşar Esad'a rapor veriyorlar, ancak yine de suçlayıcı görüntülerde yüzlerini göstermeyi seçiyorlar. Videonun bazı noktalarında, rahatlamış bir şekilde ve gülümseyerek kameraya doğrudan bakıyorlar. Kendi eylemlerini belgelerken HD video kalitesinde video çekimi yapıyorlar.
Bir videoda Youssef, daha sonra yaklaşık 10 fit derinliğindeki toplu mezarı kazmak için kullanacağı bir buldozer sürerken görülüyor. Bunların gerçekleştiği sokak bombalanmış gibi görünüyor ve bütün sahne bombardıman, bombalama ve çatışmalardan kaynaklanan kitlesel yıkıma uğramış görünüyor. Duvarlarda kurşun delikleri var. Bir binanın içinden görebilirsiniz. Savaş sesi yok: bombardıman yok, ateş yok, çatışma yok. Sessizlik, sadece infaz atışlarıyla ve ara sıra katillerin silahlarından çıkan dumanla bozuluyor. Kamera operatörü görüntüleri çekerken zaman ayırıyor: Çoğunlukla toplu mezara odaklanıyor. Kurbanlar daha sonra çerçeveye alınıyor ve tek tek vuruluyor. Mezar hızla doluyo ve bedenler, giysiler, kan ve araba lastiklerinden oluşan bir karmaşaya dönüşüyor.
Kurbanların gözleri şeffaf koli bandı veya selofan plastik sargı ile kapatılıyor. Elleri, normalde kabloları birbirine bağlamak için kullanılan beyaz plastik fermuarlarla bağlı. (Bu fermuarlar dünyanın her yerinde polis tarafından plastik kelepçe olarak kullanılıyor.) Kurbanların çoğu modern, gündelik kıyafetler giyiyor: kot pantolon ve gömlekler, eşofmanlar veya Kandura-Dişdaşa (erkekler tarafından giyilen beyaz elbiseler). Birkaçı, evlerinden veya güvenlik kontrol noktalarından kaldırıldıklarını düşündüren iç mekan pijamaları giyiyorlar. Bazı kurbanlar tamamen fakir görünüyor, diğerleri bakımlı görünüyor; hiçbiri ağır işkence görmüş veya rejimin gulag benzeri çalışma kamplarında tuttuğu bir deri bir kemik kalmış tutuklulara benzemiyor. Uysaldırlar, direnmiyorlar, itiraz etmiyorlar ve faillerin emirlerini yerine getiriyorlar: Dışarı çıkıyorlar, yürüyorlar ayağa kalkıyorlar. Youssef tarafından başı kesilen yaşlı bir adam dışında hepsi vuruluyor.
Çoğu kurban sessizce ölüyor. Birkaçı yalvarıyor, ağlıyor ve bağırıyorlar; diğerleri pazarlık etmeye, yalvarmaya veya yakarmaya çalışıyor. Kurbanların hiçbiri ölmeden önce Müslümanların inancının ifadesi olan “Shahadah (Kelime-i Şehadet)” getirmiyor. Bazıları tekmeleniyor veya çukura itiliyor, sonra vuruluyor; bazıları vuruluyor ve ondan sonra tekmeleniyor; diğerleri düşerken vuruluyor. Kurbanlardan biri, “Lütfen, İmam Ali adına” diye yalvarıyor, ancak Yusuf umursamıyor ve onu içeri fırlatıyor: “S... git o.... çocuğu.” İnfazlar sırasında birkaç aksilik meydana geliyor: Yaşlı bir adam çukur yerine beceriksizce duvara doğru gidiyor, sonra tek ayağıyla duvara çarpıyor ve babasına acı içinde sesleniyor. Başka bir durumda, cellat yere düşen ve ellerini kurtaran genç bir erkek kurbanı götürüyor. Gözlerini ovuşturuyor ama sonra başından vuruluyor. Çukurda bazı cesetler hareket ediyor gibi görünüyor, ancak Youssef, Kalaşnikof'unu tek eliyle kullanıyor ve onları acımasız bir atışla hareketsiz bırakıyor.
Muhafazakar Müslüman kadın kıyafetlerini karakterize eden başörtüsü ve palto giyen yedi kadın kurban, vahşice ve acımasız katillerin erkeklere göstermedikleri bir nefretle öldürülüyor. Çerçevenin dışında, hıçkıra hıçkıra ağlayan kadınlardan birine bağırıyor: "Kalk, fahişe!" (!طلعي شرموطة). Saçlarından sürüklenip çukuyra atılırken yalvarışları duymazdan geliniyor. Youssef onları mezara tekmeleyip infaz ettiğinde iki kadın kontrolsüz bir şekilde çığlık atıyor; diğerleri kaderleriyle sessizce yüzleşiyor. Başka bir videoda kamera, aralarında bıçaklanmış ya da vurulmuş bebeklerin de bulunduğu bir grup ölü çocuğun karanlık bir odada yatarken üzerinden geçiyor ve kameraman kısaca şöyle konuşuyor: “Ruknaddin mahallesinin en büyük finansörlerinin çocukları. Şehit Naim Youssef'in ruhuna kurban.
Araştırmamız, kurbanların büyük çoğunluğunun (etnik Türkmenler dahil) Sünni olmasına rağmen, birkaçının muhtemelen siyasi faaliyetler veya itaatsizlik için hedef alınan İsmaili olabileceğini gösteriyor. Faillerin algı ve tutumlarına bakılırsa, orta yaşlı Sünni erkekler, Esad'a bağlılıklarını ve itaatlerini teyit etmedikleri için, tanımı gereği şüpheliydiler. Aksi takdirde, sempatizanlar, gizli ajanlar veya muhalefetin potansiyel destekçileri olarak kabul ediliyor ve öyle muamele görüyorlardı. Etnik Türkmenlerin Özgür Suriye Ordusu'nun mahalleyi işgalden kurtarmasını kutlamaları ve karşılamaları bunun kanıtıydı. Ancak bu abartılı bir fanteziydi çünkü tanımladığımız tüm kurbanlar apolitik, işçi ve orta sınıf ailelerdendi. Tadamon'da veya onu çevreleyen kontrol noktalarında tutuklandılar, katliam alanına götürüldüler ve idam edildiler. Suriye savaşının ilk yıllarında rejim kontrolündeki bir bölgede işlerine devam ederken, hayatlarında sıradan bir gün olacak olan bu seviyede bir şiddetin başlarına gelebileceğini muhtemelen hiç düşünmemişlerdi. Ve vahşet işlendiği için, muhtemelen bunun neden başlarına geldiğini asla anlamadılar.
Tadamon mahallesi, eski Şam'ın güney girişinde yer almaktadır. Arapça "tadamon", "dayanışma" anlamına geliyor; aslen İsrail tarafından 1967'de Golan Tepeleri'ni işgali sırasında yerinden edilenlerden oluşuyor. Yerinden edilmiş Golaniler, Şam'ın güneyindeki tarım arazilerinde yaşamaya başladılar ve devlet sübvansiyonlarından, özel fonlardan yararlanarak gayri resmi konutlar inşa ettiler. Gelişmekte olan topluluk daha sonra resmi olarak, geriye dönük olarak Midan mahallesinin bir parçası olarak tanındı ve Tadamon olarak bilindi.
1990'larda, ülkenin çevresinden yerli işçi göçmen dalgaları oraya akın etti. Ülkenin tarım sektörünü derinden etkileyen 2003 kuraklığı, birçok çiftçiyi Şam'da hayatta kalmak için çaresizce topraklarını terk etmeye zorladı. Köylüler paesanolarını takip ettiler ve Tadamon, Şam'da en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip oldukça büyük bir kayıt dışı ilçe haline gelene kadar bu iç zincir göçü emmeye devam etti.
Nüfusun çoğunluğu Sünni Arap'tı, ancak Aleviler, Dürziler, İsmaililer, Türkmenler ve Kürtler de burayı yuva olarak benimsemişti. Bu topluluklar arasındaki ayrılık, mezhepsel ve bölgesel bağlılıkları arasındaki örtüşmeye dayanıyordu. Örneğin, Nisreen Caddesi'ndeki Aleviler, kökenleri Ein Feet köyleriyle özdeşleştirilirken, el-Jalaa Caddesi'ndeki Dürziler Hermon Dağı'ndan kaçmıştı. Tadamon'daki kitlesel şiddetin dinamiğini anlamak için, rakip topluluklar tarafından şekillendirilen bu sosyo-mekansal bölünmelere bakmak önemlidir.
Suriye ana akım medyası, Esad rejiminin sözde laik cephesine ve ülkede bir arada yaşama söylemine dayanarak Tadamon'dan “Küçük Suriye” olarak bahsediyorlardı. Ancak Tadamon paradoksal bir alandı: Evet, farklı mezhep, etnik, siyasi ve bölgesel kökenlerden gelen Suriyeliler bir arada yakınlık içinde yaşadılar, ancak giderek kutuplaşan gergin bir ortam vardı. Tadamon, kurbanların ve katillerinin doğrudan komşu olduğu birkaç yerden biridir.
Bu karmaşıklıklar çatışmayı nasıl şekillendirdi? Mahalledeki sosyal bölünmeler, farklı gruplar arasında güvensizliğe neden olmuş olabilir, ancak dünyanın her yerinde bu durumda sayısız mahalle var. Huzursuz bir arada yaşamayla ilgili oraya özel bir şey yoktur. Ancak Suriye rejiminin, tarihsel olarak yerleşik topluluklar arasında düşmanlığı körüklemeyi ve gerilimi tırmandırmayı ancak 2011'de sürünen bir kutuplaşma süreci altında gerçekleştirebildi. Komşular arasındaki bu giderek aşırı hale gelen kutuplaşma, seferberlik modellerine yansıdı.
2011 baharında Şam'ın çeşitli mahallelerinde gösteriler ortaya çıkmaya başladığında, Tadamon kısa, düzensiz ve bazen de kaotik olan barışçıl halk protestolarına tanık oldu. Protesto hareketi yerel odaklı grupların çıkarları doğrultusunda etkili bir şekilde bölündü ve bir noktada üç farklı Yerel Koordinasyon Komitesi vardı. Rakip milislere ayrılan Esad yanlısı topluluklar arasında da benzer bölünmeler görülebilir. Sonunda, bölge çeşitli savaş ağaları tarafından kontrol edilen en az 13 ayrı (para)askeri araziye bölündü. 2011 yazından itibaren Tadamon da muhalefet protestolarının tanıdık döngüsünü yaşadı: rejim baskısı, muhalefet militarizasyonu, rejimin güçlenmesi.
Rejimin 2011'deki gösterilere tepkisi, kitlesel protestoları şiddetle bastıran sadık bir milis gücü olan “Shabbiha-Şebbiha”yı kurmak oldu. Sivil giysilere bürünmüş ve orantısız biçimde azınlık kökenli genç erkeklerden seçilen Shabbiha, mahalleleri bastı, gösterileri dağıttı ve mülkiyet suçları, işkence, adam kaçırma, suikastlar ve katliamlar işledi. Shabbiha birdenbire ortaya çıkmış gibi görünse de, onlara göz yuman, kışkırtan, yönlendiren ve ayrıntılı patronaj sistemi aracılığıyla yavaş yavaş organize eden ve yeniden organize eden rejimdi. Rejimin bu milisleri, makul bir inkar edilebilirlikle kirli işler yapmaya hazırladığı açıktı. 2011'de Shabbiha, NDF'ye resmileştirildi ve kontrol noktaları kurmanın yanı sıra insanları tutuklama ve alıkoyma ile ilgili suçlarda cezasız kaldı; gösteriler sırasında öldürme yetkileri vardı. Tadamon'daki faillerden biri üst düzey bir Shabbiha'ydı.
Esad rejimi sivillere karşı baskı konusunda oldukça deneyimli ve yetkin olsa da, savaşta daha az becerikliydi ve bu 2012'de iyi bir şekilde gösterildi. Rejim Suriye genelinde sürekli olarak toprak kaybetti ve 2013'ün başlarında ülkenin yarısı Suriye'nin çeşitli isyancı gruplarının kontrolü altındaydı. Daha geniş Şam bölgesinde de, Doğu Guta'nın çoğu ve güney banliyöleri isyancıların elinde olduğu için cephe hattı şehre yaklaştı. Şubat ayında isyancı güçler güneyden Kafr Suseh'e ve doğudan Jobar'a geniş çaplı koordineli bir saldırı başlattı. Saldırı başarılı olsaydı, isyancılar rejimin Kafr Souseh'deki ana istihbarat şubelerinin ıslık çalma mesafesinde olacaklardı. Saldırı başarısız oldu, ancak olası yenilginin hayaleti büyük görünüyordu ve daha da önemlisi cephe hattı şimdi Tadamon'a ulaşmıştı.
Youssef, 10 Haziran 2021'de kaydedilen bir video görüşmesi sırasında.
New Lines, Tadamon katliamı hakkında nasıl bilgi sahibi oldu?
Haziran 2019'da Üngör, hayatta kalanların ve kitlesel şiddet görgü tanıklarının video ifadelerinin bilimsel olarak kullanımları ile ilgili Paris'te bir akademik konferansa katılmıştı. Faillerin ve faillerin video görüntülerinin nasıl analiz edileceğine dair bir sunum hazırlamıştı. Paneli beklerken Paris'te yaşayan Suriyeli biri aradı ve acilen görüşmek istedi. Hemen tanıştılar, sonra sessiz bir kafenin arka tarafına oturdular ve Suriyeli şahıs akıllı telefonunu çıkardı ve Üngör'den bir videoyu izlemesini istedi. Bu ve sonraki videolarda gördüklerimiz, kitlesel şiddet ve vahşet konusunda deneyimli araştırmacıları bile şoke etmişti: Suriye Askeri İstihbaratı ve NDF, 2013 ve sonrasında Tadamon mahallesinde sivilleri sistematik bir şekilde yok etmişti.
Ana yürütme videosuyla başladık. Ve video dosyalarından birinin zaman damgası 16-4-2013 olduğundan, katliamın kesin zamanına dair elimizde iyi bir ipucu vardı. Cinayetlerin tam yerini bulmak daha zordu: Toplu mezar oldukça dar bir sokakta kazılmıştı ve mimari ve kentsel tasarım, bunun Şam'ın banliyölerinde bir yerde olduğunu gösteriyordu, ancak ilçeler belli değildi; Doğu Guta'da mı yoksa güneyde mi? İnfaz çukurunun tam karşısındaki binanın mavi bir balkonu ve kırmızı bir çatısı olduğunu ve bir duvarında palmiye ağaçlarının olduğunu gördük. Çünkü alanın tamamı bombalanmıştı ve hiçbir şey tanınamıyordu: Hiçbir dükkan, tabela veya dönüm noktası görünmüyordu. Ancak videoyu defalarca izledikten sonra failin arkasındaki duvarlardan birinde grafiti fark ettik: “Yalda kasabasının fethi, 14/3/2012.” Büyük olasılıkla isyancı gruplar tarafından spreyle boyanmış bu metin, yerin 2012'de kısa süreliğine isyancıların eline geçen güneydeki Yalda kasabası olabileceğini gösteriyordu. (Tadamon'un komşu işçi sınıfı bölgesi olduğu ortaya çıktı, ancak ipucu bir başlangıçtı.) Grafiti, bizi orada aktif olan muhalif aktivistlere ve isyancı gruplara ulaşmaya teşvik etti.
Suriye'ye gidemediğimiz için hem uzmanlığı hem de mağdur topluluklarında ağları olan bir araştırma görevlisinden yardım istedik. Bölgeyi gizlice araştırdı ve videoya kaydetti, kurbanları aradı ve hayatta kalanlarla gizli görüşmeler ayarladı. Bu görüşmeler nispeten güvenli yazılımlar aracılığıyla gerçekleştirilmiş ve görüşmecilerin isimleri ve kimlik bilgileri ayrı ayrı paylaşılarak kayıtlardan silinmiştir. Sıkı siber güvenlik önlemlerine uyduk. Ayrıca görgü tanıkları, şahitler, insan hakları savunucuları ve eski Özgür Suriye Ordusu savaşçılarıyla dijital röportajlar gerçekleştirdik. Biz de Hollanda merkezli akademik araştırmacılar olarak emanet görevimizi yerine getirdik ve bu videoların elimizde olduğunu Hollanda polisine bildirdik.
Araştırmamız sırasında, onlara gösterdiğimiz videoların enstantanelerine dayanarak katliamın meydana geldiği sokağın yerini Tadamon'daki Daboul Caddesi olarak belirleyen çok sayıda insan bulduk. Hesaplar, bütün çatışmalar sırasında rejimin kontrolü altında olan bir bölge olan El-Biradi Lane'deki Osman Camii'nin yakınındaki yeri tam olarak belirleyecek bir şekilde uyuştu. Mahalle, 16 Nisan 2013'te Osman Camii'nden Al-Najum Sineması'na geçen oldukça istikrarlı bir cephe hattıyla ikiye bölünmüştü. Burada, kesin caddeyi belirleme konusunda sınırlarımızı aştık, bu nedenle coğrafi konum belirleme ve açık kaynak analistlerinden teknik yardım istedik. Uzmanlar, çukurun yanındaki binanın dokuz sütununa dayanan, katliamların gerçekten de Tadamon'daki Osman Camii yakınında gerçekleştiği varsayımımızı doğrulayan kesin kanıtlar sağladı.
Ama bu failler kimdi? İki ana katil neden iki farklı üniforma giymişti? İki farklı ajansın iş başında olduğunu gösteriyordu ama omuzlarında herhangi bir nişan ya da rütbe yoktu. Aksanları yalnızca ara sıra bölgesel bir lehçeyi akla getiriyordu, çünkü çoğunlukla Şam'a ya da Şam ve çevresindeki ortalama bir devlet memurunun şivesine geçebilecek “tarafsız” Suriye Arapçası konuştuklarından ve söyledikleri hiçbir şey kişisel veya mesleki yaşamları, kimlikleri hakkında herhangi bir ipucu vermemişti; çünkü kimse başka bir kişiye hitap etmiyordu. Önümüzdeki görev göz korkutucuydu: Mahalleden sorumlu teşkilatları bulmamız ve onları ya rejim yanlısı medyada ya da istihbarat teşkilatlarının şeffaf olmayan çevrimiçi Facebook gruplarında çevrimiçi olarak bulmaya çalışmamız gerekiyordu.
Facebook, 2011'den bu yana, ölen yoldaşlarının hikayelerini ve fotoğraflarını sık sık paylaşan failler de dahil olmak üzere, rejim yanlısı Suriyeliler arasında popüler bir platform olmuştur. Anahtar soru şuydu: Kimsenin güvenliğini riske atmadan onlardan nasıl bilgi alabiliriz? Şanslıydık: 2018'de Humuslu Alevi orta sınıf bir aileden gelen rejim yanlısı genç bir kadının Facebook profilini oluşturmuştuk, “Anna”. Bu varsayılan kimliğin amacı, Suriyeli failleri çevrimiçi ortamlarında yakından gözlemlemek ve onlarla doğrudan görüşme yapmak için onlara yaklaşmaktı. Anna'nın kişiliğini ve Facebook gönderilerini faillerin ekosistemine uyacak şekilde özenle hazırladık: Humus'tan yurt dışında okuyan ve çatışmayı araştıran Alevi orta sınıf bir kızın amaçlarından şüphe etmeyeceklerdi. Profil kükreyen bir başarıydı:
Tadamon katliamı videosuna rastladığımızda Anna rejim yanlısı çevrelere zaten iyice yerleşmişti: Arkadaş listesinde askerler, milisler, subaylar, iş sahipleri, gazeteciler ve hatta istihbarat ajanları vardı. Bu cinayetlerin rutin profesyonelliği, Esad rejimi çerçevesinde istihbarat teşkilatlarının önemi ve böyle bir toplu katliam operasyonunun gerektireceği hassasiyet ve sağduyu göz önüne alındığında, ateş edenlerden en az birinin istihbaratçı olması muhtemeldir. Katillerin yüzlerini yakından incelediğimiz için (bizim için daha sağlıklıydı), Yalda ve güney Şam çevresinde daha geniş olarak faaliyet gösteren ordu, istihbarat ve milislerin Facebook sayfalarına göz atmaya başladık. Belki tanıdık bir yüzle karşılaşırdık. Ama samanlıkta iğne aramaya benziyordu: Elimizde isim yoktu, şube numarası yoktu ve çok az başka ipucumuz vardı. Görüştüğümüz kişiler asıl saldırganı tanıdılar, ancak ona genel Mukhabarat (istihbarat servisleri) operasyonel takma adı “Ebu Ali” olarak atıfta bulundular ve tam adını veya diğer ayrıntıları hatırlamadılar. Aylarca boş yere aradık ve sabrımız giderek çaresizliğe dönüştü.
Sonra bir gün, 227. Şube olarak da bilinen Askeri İstihbarat Bölge Şubesinin bir fotoğrafında ana tetikçiyi tanıdık.
Asıl cellat Youssef, sol kaşındaki yatay bir iz ile açıkça tanınabiliyordu. Katliam videosunda doğrudan kameraya bakmıştı ve görüntü çok netti. Ona bir arkadaşlık isteği göndermeden önce, çoğu herkese açık olan gönderilerine göz attık. Kesinlikle o idi. Fiziksel görünümü biraz değişmişti: Nişancının askeri kıyafetler giymiş ince ve sıska vücudu daha kaslı hale gelmişti. Facebook profili sıradan ve tipik bir Suriyeli failin profiliydi: baba ve oğul Esad'ın portreleri, arkadaşlarının enstantaneleri, köyünün pitoresk görüntüleri, spor salonunda egzersiz yaparken çekilmiş özçekimler ve en önemlisi, yasını tuttuğu melankolik bir yazı; arkadaşı ve meslektaşı Halabi, açıkça ikinci tetikçi. Memnun olduk: Her iki “suçlumuzu” da bulduk.
Anna'nın Facebook arkadaşlık isteğini kabul etti ve temkinliydi ama aynı zamanda Anna'nın ona nasıl ve neden ulaştığını da merak ediyordu. Anna'nın kişiliği aracılığıyla, çatışmanın gidişatı hakkında akademik bir araştırma yürüttüğümüzü ve kendisinin “orduda” göründüğünü ona muğlak ifadelerle açıkladığımızda, bizimle konuşmayı kabul etti. Altı ay boyunca Youssef ile birkaç kez sohbet ettik, konuştuk ve onunla iki uzun video röportaj yaptık. İlk görüşmede şubede, arkasında duvarda Esad'ın portresi olan bir masada eşofman ve siyah ceketle oturuyordu. Bu, birbirimizi tanıdığımız ilk konuşmaydı ve açıkça “mukabele” (mülakat) terimini değil, “ta 'aruf” (giriş) kelimesini kullandık. Biraz gergindi ve her zamanki şakalaşmalardan sonra, Anna'yı, Anna'nın onu sorgulayabileceğinden daha fazla sorguladı. Ama kendi içinde davranışı da araştırmamızın bir konusuydu. Ne de olsa Anna'nın ekranında masasında oturan gerçek bir fail vardı. Ofisinde bir bilgisayarı vardı ve istediği zaman kahve isterdi. Sonunda ikna olmuş göründü ve ikinci bir görüşmeyi kabul etti.
Youssef, gözleri bağlı ve bağlı bir sivili idam etmeden önce önceden kazılmış bir toplu mezara götürüyor.
Bu ikinci röportaj çok daha bilgilendirici ve ilginçti. Gece geç saatlerde, Youssef evinde kanepede kolsuz beyaz bir fanila giyerken zincirleme sigara içerken, içki içerken ve salatalık yerken konuştuk. Bize 1986 yılında, Hama'nın yaklaşık 40 mil kuzeybatısında, Suriye'nin orta batısındaki Ghab ilçesindeki Alevi köyü Nebaa Tayyib'de doğduğunu söyledi. 10 kardeşten oluşan karma bir ailenin en büyük oğlu olarak, hepsi ailenin dini mirasını, önde gelen bir Alevi şeyhi olan büyük dedelerini onurlandırmak için yetiştirilmişti. Youssef kardeşleriyle birlikte, köyün hemen dışındaki kutsal Alevi türbesi Bani Haşim'de sık sık dini ritüelleri uygulardı.
Youssef, 2004 yılında Şam'ın el-Dimass semtindeki Maysalun'daki Askeri İstihbarat Akademisine kaydolduğunu ve dokuz aylık yoğun bir eğitimden geçtiğini anlattı. 18 yaşındaki Youssef için Askeri İstihbarat için çalışmak, tütün tarlalarında çalışmanın zorluğunu çeken ve geçimini sağlamak için mücadele eden atalarından farklı bir hayat yaşamak için en iyi şansıydı. Youssef düzgün bir orta sınıf yaşamanın hayalini kurmuştu: bir ev, bir araba, bir aile. Youssef'in ayrıca, mesafeli bir Alevi şeyhi ve eski bir askeri/istihbarat ajanı olan babasından kurtulmak için gizli bir arzusu vardı. Ancak Mukhabarat için çalışmak sadece rejim yanlısı toplulukla olan bağlarını sağlamlaştırdı ve kendi deyimiyle “kurumun oğlu” haline geldi. Bağımsızlık hırsının aksine, artık “baba gibi, oğul gibi, "dedi bıkkın bir ses tonuyla. Röportajlarımızda, şu an 36 yaşında olmasına rağmen babasına karşı derin bir korku duyduğunu ifade etti ve bir tanıdığına göre babasının yanında sigara içmeye asla cesaret edemedi.
2000'li yıllar boyunca Youssef kariyerinde başarılı oldu. Düzenli olarak rütbesini yükseltti ve şubede rutin çalışma saatleri olan bir sorgu memuru oldu. 2011 yılına kadar, Kafr Souseh merkezli acımasız bir örgüt olan 227 numaralı Bölge Şubesi için çalışıyordu ve rejimin binlerce siyasi muhalifinin tutuklanmasından, işkence görmesinden ve öldürülmesinden sorumluydu. Eğer sert eğitimi onu gaddarlaştırdıysa, o zaman şubede sorgu görevlisi olarak çalışması onu Suriyelilere karşı şiddet eylemlerine daha fazla alıştırmış olmalıydı. 2011 ayaklanması hayatını daha da değiştirmiş olmalıydı. Harekât dairesine sevk edildi ve Şam'ın güney cephesindeki askeri harekâtı komuta etmekle görevlendirildi. 2011'den Haziran 2021'e kadar Tadamon ve Yermuk ilçelerinde ön cephede güvenlikten resmi sorumluydu.
Görüşmelerimiz sırasında Youssef, Mukhabarat terimini kullanmamızı istemedi ve bunun yerine “ordu” veya “silahlı kuvvetler” terimini kullanmamızı tembihledi:
"Krizde istihbarat diye bir şey yok; hepsi ordudur. Ben bir istihbarat subayıyım. Ordudaki gibi çalıştım. Benim işim ordununkiydi. Benim işim sokak savaşları, saldırılar, bombalar vs. değil. Krizdeki işim buydu. Krizde istihbarat diye bir şey yoktu. Hepimiz orduyduk; işimiz aynı işti."
“Mukhabarat” kelimesine karşı alerjik tepkisi ciltler dolusu şey söylüyordu: Varlığının inkarını ifade etmiyor, Suriye'deki istihbarat teşkilatlarının gizli ve tabu doğasına hitap ediyordu. Mezhepçilik gibi diğer tabu konuları tartışmış olmasına rağmen, onlar hakkında açık bir sohbete açıkça izin verilmedi. Bu, Youssef'in kendi imajıyla ilgili olabilir. En çok da kendisini “ibn al-muassasa” (kurumun oğlu) olarak gördüğünü açıkça belirtti. Bir yandan bu, Askeri İstihbarat geleneğine ve kültürüne batmış olduğu ve sadakatinin her şeyden önce bu teşkilata, mezhepsel veya bölgesel sadakatin üstünde ve ötesinde olduğu anlamına geliyordu. Öte yandan, babası on yıllardır orduda hizmet etmiş bir subay olduğu için, kelimenin tam anlamıyla kurumun bir oğluydu.
Röportajlara gölge düşüren bir diğer büyük tabu ise katliamın ta kendisiydi. Kendisiyle yaptığımız görüşmelerin ve diğer iletişimlerimizin ilk birkaç ayında hiçbir zaman videoyu gördüğümüzü veya suçlarından haberdar olduğumuzu ima etmedik. Çatışmanın nedenleri ve gidişatıyla ilgili vizyonunu açıklarken, 1 Ocak 2013'te orduda hizmet ederken ölen küçük erkek kardeşinin ölümünden özellikle etkilendiği ve radikalleştiği açıkça ortaya çıktı. Röportajda daha da duygulandı, çakmağını kurcalamaya başladı ve mırıldandı: “İntikam aldım, sana yalan söylemiyorum, intikam aldım, öldürdüm. çok öldürdüm. Çok öldürdüm, kaç tane öldürdüm bilmiyorum.”
Birkaç ay sonra kendisini katliamla yüzleştirdik ve görüntüleri gördüğümüzü kendisine bildirdik. Önce videodakinin kendisi olduğunu inkar etti. Sonra, sadece birini tutukladığını söyledi. Sonunda, bunun kendi işi olduğunu söyledi ve içerikle ilgili düşüncelerini şöyle dile getirdi: “Yaptıklarımdan gurur duyuyorum.”
Youssef neden bizimle bu kadar uzun süre konuşmayı kabul etti? Muhtemelen merak, yalnızlık ve hayal kırıklığının bir karışımıydı. Savaşın bir Pirus zaferi ve ekonomik tükenmişlik içinde sona ermesinden bu yana, Esad'ın failleri çoğu zaman hatıralarıyla sessizce, arak ve zincir sigara içerek yaşıyorlar. Ayrıca, Tadamon ve Yermuk'taki operasyon komutanı görevinden alındığı ve şubedeki sıkıcı ofis işlerine taşındığı için son çalışma düzenlemelerinden de hoşnutsuzdu. Tadamon'daki toplu katliamı itiraf etmesi tamamen şaşırtıcı değildi: Karısı ve çocukları muhtemelen hiçbir şey bilmiyordu ve muhtemelen ona bunu soran sadece bizdik. Sonunda ona tüm videoların elimizde olduğunu ve soruşturmamız yoluyla kendisi ve birliği hakkında suçlayıcı bilgilerden oluşan bir hazine topladığımızı söylediğimizde, bizi tehdit etmeye başladı; daha doğrusu Anna'yı tehdit etmeye başladı: "Şam'a gel yoksa sevdiğin her şeyi kaybedersin" dedi öfkeyle.
1970'lerden bu yana Hafız Esad, istihbarat imparatorluğunu dört ana hizmetle inşa etti: Genel İstihbarat veya Devlet Güvenliği, Siyasi Güvenlik, Askeri Güvenlik ve Hava Kuvvetleri İstihbaratı. Bazı hizmetlerin alt bölümleri vardır, bazıları kendi başlarına son derece güçlü hale geldi ve önemli ve nispeten bağımsız bir aktör oluşturmaya başladı.
Suriye istihbarat servisleri, dünyadaki muadillerinin çoğundan, esas olarak Suriye vatandaşlarına karşı güç kullanma konusundaki geniş yetkileriyle ayrılmaktadır. Sadece insanları dinlemelerine ve casusluk yapmalarına, onları tehdit etmelerine ve manipüle etmelerine değil, aynı zamanda tutuklamalarına ve çoğu zaman izin ve kanunun üstünlüğü koruması olmadan hapsetmelerine de izin veriliyordu. Hapishaneleri, profesyonel işkenceciler tarafından yürütülen sistematik, kapsamlı ve acımasız işkence ile karakterizedir.
Suriye Mukhabaratı, anlaşılması zor olduğu kadar güçlüydü: Çatışmada son derece güçlü bir aktör ama araştırılamazdı. Şam'a girip Mukhabarat yapıları, çalışmaları veya etkileri hakkında sorular sormaya başlamak (rejim kişiye güvenmedikçe) sınırda intihardır. İstihbarat personeli takma adlar veya "Ebu Haydar", "Ebu Ali" veya "Ebu Cafer" jenerik lakapları altında faaliyet göstermektedir ve bunların kimliğinin belirlenmesi kesinlikle yasaktır. Suriye istihbarat servislerinin bu kasıtlı uygulaması, gizliliği korumak ve korku yaratmak içindir. İstihbarat ajanlarını şaşırtıyor ve kişilikleri ve yetenekleri hakkında abartılı efsaneler yaratıyor. Ancak bu videoda failler bariz bir şekilde görülüyor.
Şube 227 olarak bilinen İlçe Şubesi, Şam ili ve kırsalından sorumludur. 1980'lerdeki başlangıcından itibaren, Nizar al-Helou (1942-2016), Hisham Ikhtiyar (1941-2012), Rustom Ghazaleh (1953-2015) ve Imad Issa gibi kötü şöhretli casus patronlar tarafından yönetildi. Shafiq Massa 2013 yılında yöneticiydi. Bu yazının yazıldığı sırada, Kamal al-Hüseyin Şube 227'yi yönetiyor. Genel merkezi, Şam Üniversitesi ile Emevi Meydanı arasında, Yüksek Eğitim Bakanlığı'nın tam karşısındaki caddede yer alan bir Mukhabarat kompleksinde yer alan gaddar W şeklinde bir binadır.
Youssef'in Facebook arkadaş listesi bir katiller galerisiydi. Facebook bağlantılarından biri, şimdiye kadar görüştüğümüz en yüksek rütbeli Mukhabarat ajanı Jamal al-Khatib'di. Aslen kapı komşusu Qadam mahallesinden olan memur, bulaşıcı bir gülümseme ve tuz ve biber saçlı, gürültülü, neşeli bir baba figürünün arkasındaki acımasız bir kişiliği dikkatlice maskelemişti. Bu kişilik herkesi kandıracak kadar güçlüydü. Örneğin, 3 Aralık 2013 tarihli CNN haberinde, Tadamon'un hemen güneyindeki Sbeineh civarında CNN muhabiri Frederik Pleitgen'i gösterdiği gibi, “Abu Aksam adında bir askeri komutan” olarak tanıtılıyor. Arkadaşlık isteğimizi kabul etti ve iki görüşmeden birinde Anna'ya şunları söyledi: “Sana söylememem gereken bir şey söylüyorum. Ben Youssef'in patronuyum." Onu Youssef ile kimin görüştürdüğünü bilmekte ısrar etti ve ona “bir kahraman, bir şehidin kardeşi, kesinlikle küçük bir kafa değil.”dedi. Anna ona iddia edilen ihlalleri sorduğunda konuşma keskin bir şekilde yön değiştirdi:
Anna: "Bir süre önce bana hapishanelerdeki tutuklularla ilgili reformdan bahsetmiştin ama medya Suriye rejiminin hapishanelerinde insanları öldürdüğünü söylüyor. Ve rejim onlara karşı katliamlar mı yaptı?"
Cemal el-Hatib: "Cevabım çok basit: Neden onu hapse atıp öldürüp sonra onu öldürmekle suçlanasınız ki? Onu sokakta öldürmeyi tercih ederim ve bitti ve o savaşta öldü. Eğer ilgi odağımda değilsen ve benim düşmanımsan ve ülkemi mahvediyorsun, neden seni hapse atıp hapishanede öldüreyim ve sonra seni öldürmekle suçlanayım? Bu soru çok soruluyor ama saçma. Sokakta beni görmeden öldürebileceğim birini, neden cezaevlerime getirip ona numara, yemek, içecek vereyim ve o devlete yük olsun? Bizim yediklerimizi yediklerini biliyor musunuz? Bizim yediklerimizi yiyorlar. Neden onu yedirip içireyim, devlete mal oluyor da bundan daha aptalca bir şekilde beni bununla suçluyorlar? … 10 veya 15 silahlı adamı tutukladığımda 30-40 askerin onlara eşlik etmeleri gerekiyor. Onları sokakta öldürüp rahatlayabilirsem neden sorun olsun ki? Neden onları hapishanede öldüreyim? Onları yerlerinde öldürmeyi ve onunla işi bitirmeyi tercih ederim."
Şimdi Mukhabarat çemberini çözdüğümüze göre, ya diğer fail, gri askeri kıyafetli olan? Youssef'in katliam videosundaki kanat adamı, "Tadamon Şehitleri"nde bir Facebook gönderisinde etiketlenmiş bulduğumuz Najib al-Halabi, diğer adıyla Abu William'dı. Aslen Golanlı olan Dürzilerdendi, ailesi Şam'a göç etmişti ve kendisi Tadamon'da doğup büyümüştü. Tadamon'daki diğer sakinlerin aksine, ayrıcalıklıydı ve çatışmadan önce bir kulüp işletiyordu. 2011'de Tadamon'da ilk Shabbiha grubunu kurdu ve Osman Camii'nin hemen yanına cephe hattında konuşlandırdı ve bu da onu sadıkların gözünde bir kahraman yaptı. Ayrıca tünel açma ve çukur ve hendek kazma konusunda bir şekilde bir uzmanlık düzeyi kazanmış gibi görünüyordu.
Katliam videolarında, Najib toplu mezarın kenarında duruyor, sigara içiyor, kameraya gülümsüyor ve zafer için V işaretini yapıyordu. Araştırmamıza göre, onlarla birlikte büyüdüğü için bir dereceye kadar kişisel olarak tanıdığı sivillere yönelik katliamı işlerken hiçbir sıkıntı yaşamıyor gibi görünüyordu. Ayrıca kişiliği hakkındaki araştırmamıza dayanarak, Najib alçakgönüllü ve zeki, iyi bir dinleyici ve genellikle onu tanıyan insanlar tarafından sevilen biri olarak ün kazanmış gibi görünüyordu. Görünüşe göre, nefretini ya da karanlık tarafını hiç kimseye göstermemişti: “Bunu yapacağını tahmin edemezsin. Videoyu görünce şok oldum” dedi onu tanıyan bir kişi. Ancak düşmanları vardı: Najib, 2015 yılında cephede tünel açma faaliyetleri sırasında öldürüldü. (Bazıları bunun içeriden bir iş olduğuna inanıyor, ancak bu yönü bu soruşturmanın kapsamı dışında.)
Shabbiha, rejimin resmi silahlı kuvvetlerine kadar takip edilmemek için ifade edilen niyetle başlatıldı. Bu şekilde rejim, uyguladıkları şiddetin öfkeli kanunsuzların işi olduğunu ve onları kontrol etmediğini iddia edebilirdi (ve yaptı da). Ancak Şam'da milisleri, gözlerinin altındaki koyu halkaları sürekli uykusuzluğu ele veren çenesiz, zincirleme sigara içen, lise mezunu, sarayın bir arkadaşı olan Fadi Saqqar (gerçek adı: Fadi Ahmad) tarafından yönetiliyordu. Ayrıcalıklı bir aileden gelmesine rağmen (babası eski bir istihbarat subayıydı), ayaklanmadan önce yolsuzluktan hapse atılmıştı. Babasının rejimle bağlantıları onu başarısızlığa uğrattı ve 2011 baskıları için hizmetlerine ihtiyaç duyulduğu için özel bir cumhurbaşkanlığı affı almadan önce bir mahkum arkadaşını öldürdüğü söyleniyor. O sadece Shabbiha'yı kurmakla kalmadı, aynı zamanda göstericilere bıçakla kişisel olarak saldırdığı da görüldü ve kısa sürede Esad'la bir dizi kamuoyu önüne çıkan önde gelen bir rejim temsilcisi oldu. Fadi Saqqar iktidarı gasp etti ve Esad müdavimlerinin bile onu hor gördüğü ölçüde zenginleşti; örneğin Youssef, ona karşı derin bir aşağılamadan başka bir şey ifade etmemişti.
Piyade Najib ve beyni Fadi Saqqar arasında, Shabbiha'nın Tadamon'un komutanı, lakabı Ebu Muntajab ile daha iyi bilinen Saleh al-Ras adında 50'li yaşlarında biri vardı. Tüy kalem bıyıklı ürkütücü, uzun boylu bir adam - daha sonra görüştüğümüz birkaç kadın onu tecavüzcüleri olarak tanımlayacaktı - Ebu Muntecab Tadamon'da bir terör saltanatı yönetti ve meslektaşları tarafından “Suriye'nin Hitler'i” olarak nitelendirildi.
Najib, "patron"a ithafen konuştuğunda, doğrudan amiri Ebu Muntecab'a hitap ediyor olabilirdi, ancak NDF'nin saraydaki genelkurmay başkanı Tümgeneral Bassam Marhaj al-Hassan'a da hitap ediyor olabilirdi. Suriye'de benzersiz derecede güçlü bir kişi olan “Amca”, tecrübesiz kişilere haftalık pazardaki sıradan bir sebze satıcısı gibi görünüyordu; yine de o kadar çok güce sahipti ki, Esad ile çok yakın bağları nedeniyle diğer komutanların herhangi bir kararını geçersiz kılabilirdi. Görüştüğümüz çok sayıda tanığa göre, kendisini bir zamanlar “mahalleyi her şekilde bombalama” emrini veren Esad'a bağlayan 001 kodlu radyo kanalını arayacak kadar yakındı. Tadamon katliamı videoları ve araştırmamız, Mukhabarat ve Shabbiha arasındaki gizli anlaşmayı ve işbirliğini kesin olarak göstermektedir.
Youssef, kameraya dönüyor, kurbanı mezara itmeye hazırlanıyor.
Eldeki videolar, rejimin kontrolü altındaki bölgelerdeki sessiz, endüstriyel katliam sürecinin bir anlık görüntüsüdür. Muhalefet Kasım 2012'de Tadamon'un bazı bölgelerini askerileştirip fethettiğinde, rejim tam bir ayrımcılık ve boyun eğdirme sürecine girdi. Güvenlik izinleri, sadece şeridi kontrol eden NDF komutanı aracılığıyla Askeri İstihbarat Şube 227 tarafından mahallede kalmasına izin verilenlere verildi. Bu izin, ister acil sağlık hizmeti gezisi isterse bir arkadaşa kişisel ziyaret olsun, her türlü faaliyet için gerekliydi. Ayrıca Şube 227, mahalle sakinlerine özel kimlik kartları verdi. İki tür kimlik kartı vardı: komşu Daf al-Shouq sakinleri için sarı ve Tadamon sakinleri için mavi.
Tadamon'daki katliamların ilk kurbanları evlerinden veya sokaklarından yaya olarak yaşadıkları yerlere çok uzak olmayan yerlere götürüldü ve cesetleri herkesin onları tanıyabileceği bir yere bırakıldı. Bu olayların video görüntüleri, yakın mesafeden vurulduklarını gösteriyor.
Rejimin toplu infazlarının bu kurbanları, çatışma boyunca büyük ölçüde unutuldu. Rejim ve muhalefet arasındaki anlatılar savaşında bu olayların ardından gelen videolar gözden kaçırıldı veya manipüle edildi. Kasım 2012'den sonra, kurbanlar ya yürüyerek ya da minibüsle planlanan imha bölgelerine götürüldü. Sonra arka arkaya kurşuna dizildiler ve cesetleri yakılarak kül oldu.
Bu öldürme ve yakma yöntemi, faillerin eylemlerini gizlemeye ve mahalle sokaklarındaki ceset yığınlarından kurtulmaya çabalamaları nedeniyle ortaya çıktı. Sonuç olarak, her bir fail kendi infaz sitesini oluşturdu. Youssef'in kendine ait bir ordusu vardı, ancak başka bir örnek, belirgin bir şekilde boyanmış saçları olan tıknaz bir askeri figür olan ve 1980'lerin rezil ölüm mangaları olan Savunma Şirketlerinin genç bir üyesi olan, daha çok Abu Ali Hikmat olarak bilinen NDF komutanı İbrahim Hikmat'tı. Ebu Ali Hikmat, kontrol noktalarından ve el-Müctehid hastanesinden alınan kurbanların cesetlerini yakmak için kendi ilkel krematoryumunu inşa etti.
Askerleri, grubunun 2012'den 2015'e kadar en az 30.000 sivili öldürdüğünü iddia ederek, insanları öldürme ve kanıtları yok etme konusundaki titiz becerilerini sık sık övdüler. Bu, suçluların gururlu bir anlatımı olabilir, ancak bu, Tadamon'daki toplu katliamın kapsamının ve ölçeğinin bir örneğidir. Bir sakinin anlattığı gibi: "Her gün yanan insan etinin bakırımsı kokusunu alıyorduk."
Hapis, Tadamon'da şiddetin ikinci bir biçimidir. 2012'nin sonunda Tadamon, 60'tan fazla güvenlik istasyonu ve kontrol noktasıyla devasa bir şehir hapishanesi haline geldi. Şube 227 ve NDF kontrol noktaları mantar gibi çoğaldı ve mahallenin her bir müttefikinin girişinde, el-Celaa Caddesi ile cephe hattı arasındaki bir kilometrekarelik alana yerleştirildi.
NDF komutanları, mahalleyi 15 bölgeye bölerek duvarlar inşa ettiler ve her grup kendi topraklarında yaşayanları belgeledi ve kaydetti. Bu özel gettolar, kurbanların el konulan evlerini ve dükkanlarını hapishanelere çevirmek, tutukluları transfer etmek ve onlara işkence etmek de dahil olmak üzere kendi kurallarına göre kontrol edildi ve yönetildi.
NDF'nin eyalet düzeyindeki NDF bilgi bürosunun komutan yardımcısı, mahalleyi herkesin kaybolduğu Bermuda Şeytan Üçgeni'ne benzetti. Videolar ve röportajlarımız, Tadamon'daki büyük çaplı gayri resmi tutuklama kampanyasına ışık tutuyor. Videolarımızdan üçü sivil kurbanlara özel evlerde şiddetli işkence yapıldığını gösteriyor: dayak, kırbaçlama, yakma, elektrik çarpması ve psikolojik işkence.
Youssef ve Najib de dahil olmak üzere failler, kurbanların acısını çekerken kendi eğlenceleri için acımasız ve deneysel işkence uyguladılar. El-Hasan bu cezaevlerinden haberdardı ve hatta süreci denetledi ve failleri cesaretlendirdi; kurbanların acılarına kendi eğlenceleri için acımasız ve deneysel işkence uyguladılar.
Üçüncüsü, Tadamon'da cinsel şiddet o kadar yaygındı ki, bu bir politikadan başka bir şey olamazdı. Görüştüğümüz bir kadın, kocasının nerede olduğunu sormak için Daboul Caddesi'ndeki Şube 227'ye gittiğini söyledi. Youssef masanın arkasındaki sandalyesinde, loş bir odada oturuyor, sigara içiyordu, arkasındaki odada işkence sesleri yankılanıyordu. Kadını dikkatle dinledi ve kocasını bir şartla serbest bırakacağına söz verdi: "Benimle yat yoksa kocanı unutursun."
O günden başlayarak iki yıl boyunca Youssef bu kadına tecavüz etti. Ablaları, komşu kadınları ve hatta kocaları, istihbarat ve Şebbihalar tarafından, özellikle Ebu Muntecab tarafından tecavüze ve cinsel saldırıya uğradı. Shabbiha'nın sistematik adam kaçırması ve işkence yapması bir korku atmosferi yarattı ve kadınların kırılganlığını pekiştirdi. Kadınlar, faillerle zorla cinsel ilişkiye girerek, başka bir deyişle cinsel kölelik yaparak hayatta kalmaları için pazarlık yaptılar. Erkek kurbanlar da hapis ve işkence sırasında benzer şiddete maruz kaldılar. Failler, erkekleri muhalefete sempati duydukları şüphesiyle tutukladılar, ancak kadın akrabalarını manipüle etmek için de tutuklandılar.
Dördüncü ve sonuncusu ise zorla çalıştırma ve ekonomik sömürüdür. 2013 yılında cephe hatlarında çatışmaların tırmanması ile birlikte askeri istihbarat görevlileri ve kontrol noktalarında konuşlanan NDF milisleri, Tadamon, Daf al-Shouq ve diğer bölgelerden Sünni erkekleri tutukladı ve zorla cepheye taşıdı. Muhaleflerin mermileri ve bombaları etraflarında uçuşurken, işçiler hendek kazıyor, bariyerler ve duvarlar inşa ediyorlardı. İşin zorluğundan veya çatışmalardan sağ kurtulanlar siperlerde vurularak öldürüldü ve cesetleri küle döndü.
Zorla çalıştırma sadece askeri bir gereklilik değil, aynı zamanda savaş ağaları ve istihbarat komutanları için de kazançlı bir işti. Siviller, zorunlu çalıştırmadan kaçmak için kontrol noktalarında 2 milyon Suriye lirasına kadar değişen (döviz kuruna bağlı olarak 40.000 dolar eşdeğeri) paraları ödemek zorunda kaldı.
Mahalledeki bir başka ekonomik baskı ve şiddet katmanı, özel mülkiyete yasa dışı el konulmasıydı. Muhalefet bölgelerinden insanlar Tadamon'a kaçarken, emlak piyasası gelişen bir iş haline geldi. Muhaberat ve Şebbiha komutanları, şehit ve yerinden edilmiş ailelere yardım bahanesiyle veya askeri zorunluluktan tahliye edilen veya öldürülen mağdurların mülklerine el koyup sıcak emlak piyasasında kiraladılar.
Kurbanlar bizim için çok büyük bir manevi ve duygusal yük oluşturdu. Aileleri ve sevdiklerinin nerede oldukları hakkında hiçbir fikirleri yoktu. Korkunç bir ikilem yaşadık: Biliyorduk ama kimseye söyleyemedik; kurbanları teşhis etmek istedik ama sonra insanlara göstermemiz gerekiyordu. Videoları defalarca izledikçe düşündük: Kendi sevdiklerimizin son saniyelerini görmek ister miydik?
Bu kurbanların çoğu unutuldu ve marjinalleştirildi. Uluslararası medya öncelikle muhalefet bölgelerinde yaşanan acılara odaklanırken, Esad rejimi suçlarını örtbas ederek Suriye toplumuna ölümcül bir sessizlik getirdi. Sonuç olarak, mağdurların bile acılarını kabul etmemeleri nedeniyle kafası karıştı. Utanç, korku, güçsüzlük ve bugüne kadar devam eden baskı, görüşmecilerden birinin merak etmesine neden oldu: "Tecavüze mi uğradım?" Sözlü tarih röportajlarımız, hayatta kalanlara yalnızca şiddet olaylarıyla ilgili anılarını yeniden gözden geçirme fırsatı vermekle kalmadı, aynı zamanda kurban olarak kimliklerini doğrulama fırsatı verdi.
Bu video klipler, çatışma sırasında Suriye'den çıkan şiddetli görüntü selinde benzersizdir: Esad'a rapor veren ve yüzleri tanınan Muhaberat subayları, savunmasız sivillere karşı işledikleri suçları belgelemek için Şebbiha ile işbirliği yapıyorlardı. Neden yaptılar? Bir yandan, bu iki tetikçiyi, nihai komuta sorumluluğunun Esad'a ait olduğu Suriye istihbarat teşkilatlarının ve milislerin şiddetine yönelik daha geniş kitlesel cezasızlık bağlamından çıkarmak mantıklı değil. Faillerin sözüne bakarsak, bu katliamları şehit yoldaşları Hişam İsa ve Ammar Abbas'ın intikamı için bir fedakarlık olarak gördüler. Youssef, videolarda ve röportajlarda, Darayya'da savaşırken ölen küçük kardeşi Naim'in intikamını aldığını açıkça söyledi.
Uğur Ümit Üngör, Annsar Şahhud, 27 Nisan 2022, The New Lines
(Uğur Ümit Üngör, Amsterdam Üniversitesi ve Amsterdam'daki NIOD Enstitüsü'nde Holokost ve soykırım çalışmaları profesörüdür. Annsar Shahhoud, Holokost ve soykırım çalışmaları alanında yüksek lisans derecesine sahiptir. Araştırmaları Suriye'deki devlet şiddetine odaklanmaktadır.)
Mustafa Tamer, 30.04.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri-Analiz, Onlar Ne Diyor?
Mustafa Tamer Yayınları
Onlar Ne Diyor?
(*) Halil Abdo: "3 yıl önce Suriyeli bir genç askere gidiyor; orada yüksek mevkide bir rejim subayından bilgisayarını tamir etmesi emrini alıyor. merakından dolayı bilgisayarda katliamı belgeleyen bir videoyu izliyor.
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.