Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
A Tattooed Community in India Is Dying Out
Chhattisgarh, Hindistan. Muson mevsiminin amansız sıcağı ve nemi havayı yutuyor ve sırılsıklam olmuş gömleğimden akan ter damlacıkları gönderiyor. Işık eski çiftlik evinin önündeki ekin tarlalarının üzerinde solmaya başladığında, eski bir ahşap bankta bağdaş kurup oturuyorum. İnekler nazikçe eğiliyor ve binlerce böcek gece orkestralarına hazırlanıyor. Yanımda Phunia Bai Ram gülümseyerek oturuyor, bir parça sıcak ekmeği yüksek sesle çiğniyor ve benimle konuşuyor, görünüşe göre hepsi aynı anda gerçekleşiyor. Chhattisgarhi lehçesi bana yabancı ama ağzını işaret edip utangaç bir şekilde dilini dışarı çıkardıktan sonra göz kapaklarını işaret ederken bana ne söylemek istediğini anlayabiliyorum.
Minik bedeni, Ram adı defalarca tekrarlanan Hindu yazısıyla kaplı, sari benzeri pamuklu bir giysiye sarılı. Aynı yazı yüzünü, kollarını, bacaklarını ve cildinin görünen her yerini ve belli ki dilini ve göz kapaklarını da kaplayan dövmeler oluşturuyor. En iyi işaret dilimle, bu sefer yavaşça dilini tekrar çıkarır mı diye sordum, ama sadece kıkırdadı ve hayır anlamında başını salladı. Daha önce hiç dövmeli bir dil görmemiştim. 90'ın üzerinde, hala onun hakkında fikirleri var. Diğerlerine yayılmış gibi görünen kıkırdamalara katılıyorum. Geniş verandanın duvarlarına yaslanmış eski plastik sandalyeler ve paspaslar üzerinde dinlenen son tamamen dövmeli Ramnamilerden bazıları oturup tatlı çaylarını yudumluyor ve taze pişmiş ekmek parçalarını koparıyorlar.
Kıkırdamanın şiddeti artıyor. Herkes ona katılıyor ve mizah konusunun ben olduğum açık görünüyor. Bu hanenin cana yakın ev sahibi ve reisi Mehattar Ram Tandon, kiminle evlenmem gerektiğini tartışıyor. Köyde bir akrabaya karar vermişler ve kahkahalar eşliğinde birlikteliğimizin ayrıntılarını hararetle tartışıyorlar. Nazik şakalarının bu sundurmayı birçok kez doldurduğunu ve her zaman iyi bir mizah olduğunu hayal ediyorum. Ancak bu durum, Hindistan'daki çoğu kadının katı gerçeğini de ortaya koyuyor.
Bekar bir kadın, kolay anlaşılır bir şey değildir, özellikle de dünyayı tek başına dolaşan, film çeken biri; bu kesinlikle bir erkeğin işi!
Uzun yıllardır film yapımcısı ve fotoğrafçıyım ve çalışmalarım beni Orta Doğu'daki saraylardan Amazon'daki şamanlara, ünlü müzisyenlere, havasız şirket ofislerine ve daha fazlasına götürdü. Ama en çok sevdiğim şey çok uzak yerleri ve kültürleri keşfetmek. Çoğu ülkede, film yapımcılığı hala erkek egemendir ve Hindistan'da bu daha da fazladır.
Ramnamilerle ilk kez 2010 sonlarında, beni Nepal'deki Katmandu'dan Orta Hindistan'a ve son olarak da Güney'de Kerala'ya götüren altı haftalık bir yolculuğa başladığımda tanıştım. Yerli kültürlerin dövme uygulamalarına hayran kaldım ve çalışmamı belgelemek için bir yürüyüşe başladım. Bu dövme ritüellerinin özünde ne olduğunu, tasarımların kendilerini ve dövmelerin dünyadaki pek çok insanın kültürünü ve manevi uygulamalarını nasıl somutlaştırdığını anlamak istedim. Aklımdaki filmi tamamlamanın 10 yılımı alacağını bilmiyordum.
Ramnamiler genellikle dövme geleneklerinin kökenleri hakkında biraz farklı hikayeler anlatırlar, ancak bazı hikayeler tutarlı kalıyor. Her şey, cüzzamdan muzdarip Parusaram adında bir adamla başlamış. Parusaram, Tanrı Ram'ın adını vücuduna dövme yaptırırsa, iyileşeceğinin söylendiği bir tavsiye almış. Hikaye devam ederken, o da tam da bunu yapmış ve iyileşmiş. Böylece neredeyse 120 yıl süren gelenek başlamış.
Ramnamiler Dalitler olarak kabul edilirler; yaşamdaki yerleri en az saygıyı hak eden dokunulmazlar, alt kast insanlar. Aslında Dalitlerin geleneksel olarak "yüksek sınıf" bir tanrı olarak kabul edilen tanrı Ram'a ibadet etmelerine izin verilmez, bu da bu geleneği daha da sıra dışı kılar.
Akşam olurken, pirinç elenir, ocaklar yakılır, tarlalardan sebzeler toplanır ve avluyu gevezelikle dolduran insanlar gelmeye başlarlar. Bunlar tamamen dövmeli Ramnamilerin sonuncuları; bir düzineden azı kaldı yaşıyor ve onların huzurunda olduğum için kendimi çok şanslı hissediyorum. Yakında gidecekler ve geriye sadece hikayeleri kalacak.
Bu bölgeye ilk seyahatimde tanıştığım Tirth Ram ve karısı, yerel bir adama üç tam gün boyunca dövme yaptırdıklarını söylediler. Dövmeleri yapmak için sabit bir yaş yoktu, ancak çoğu erken yetişkinlik döneminde dövme yaptırmış gibi görünüyor. Yakılan kömür mürekkep olarak kullanılmış ve basit bir iğne kullanılmıştır. Acı inanılmaz olmalı, ama Tirth sadece inancından bahsediyor.
Genç Ramnamilerden bazıları şölene geldiler ve şüphesiz garip yabancı kadına bakmak için geldiler. Ramnami dövmelerini çok az kişi yaptırıyor ve hiçbiri yüzlerine dövme yaptırmayı tercih etmemiş. Yaşlılar hep tarlalarda çalışıyorlar, ama bu gençler dövmeli yüzlerin alay konusu olacağı şehirlerde çalışmayı hayal ediyor. Genç bir adam sarhoş halde avluda tökezledi ve yaşlılar tarafından nazikçe kovuldu. Alkol ve sigara bu Ramnamiler arasında tabudur.
Dev teneke tabaklarda servis edilen pirinç, sebze köri ve taze ekmekten oluşan uzun bir akşam yemeğinden sonra yavaş yavaş kendilerini gece aktivitelerine hazırlıyorlar. Tavus kuşu tüyleriyle süslenmiş uzun hasır şapkalar takıyorlar. Tavus kuşu ruhun saflığını temsil ediyor ve Ramnamiler'in yaşam biçiminin bir simgesidir. Küçük çıngıraklı zillerle kaplı halhallar bağlanmıştır. Çemberin ortasına dev, sivri uçlu bir kitap yerleştirilmiştir. Bu kitap, Ramnamilerin, Ramcharitmanas'ın tüm kutsal ilahilerini içmektedir.
Gelenek başladığından beri, Ramnamiler yıllık bir hac ziyareti yapıyorlar ve üç tam gün ve geceyi ilahi söyleyerek geçirdikleri bir nehir kıyısına ulaşmak için kilometrelerce seyahat ediyorlar. Bu gelenek, Parusaram'ın tanrı Ram'ı onurlandıracağına ve dövmelerin sağladığı şifa için ona teşekkür edeceğine dair bir söz olarak başladı. Bu Ramnamiler yaşlandıkça bu yolculuklar daha da zorlaşıyor ama bu buluşma ve ziyafet daha basit bir olay.
Şarkı söyleyenlerin sesleri gece boyunca çınlıyor, yakındaki göletteki kurbağalarla rekabet ediyorlar. Yaşlı adamlardan biri ayağa kalkıyor ve dans etmeye başlıyor, çan halhal ilahiler, yüksek sesler, alçak sesler, tapanların yüzleri mutlulukla taşınan hipnotik bir ritim oluşturuyor.
Sonuncusu da yerdeki minderlerin üzerine yayılarak dinlenmek için uzandığında neredeyse şafak sökmek üzereydi. Yumuşak bir şekilde horluyorlar. Çoğu 70, bazıları 90 yaşın üzerinde. Bağlılıkları ilham verici.
Ramnamiler güneşle birlikte uyanıyorlar. Tuvaletleri yok; her biri küçük bir kova su alıyor ve tarlalara çıkıyorlar. Mehattar Ram gülerek bana onun olmayan bir alanı seçmemi söylüyor. Dişleri temizlemek için kısa bir çubuk kullanılıyor. Evin arka tarafında bir gölet yıkanma yeri olarak kullanılıyor ve gün içinde her zaman abdest alınıyor. Herhangi bir aydınlatma olmadığı için geceleri zifiri karanlık ve şüphesiz kurbağalar ve diğer gece yaratıklarıyla dolup taşıyor. Protokolü bilmediğim için geceleri yıkanmak istedim ve bunun yerine karanlıkta çömeldiğim ve üzerime su döktüğüm inek barınağına yönlendirildim. Yüzlerce ateş karıncası gibi gelen bir şey ayaklarımı ısırdığında çığlık atmamaya çalıştım. Karanlıkta görünmüyorlardı, izinsiz girmeme kızmışlardı.
Kahvaltı, ineklerden birinden elde edilen taze sütle servis edilen, her zaman sunulan tatlı çayla başlıyor. Sabah güneşinde yaşlılar dışarıda otururken, çocuklar içeride olmayı tercih ediyor. Oturma odalarının köşesinde eski bir televizyon duruyor ve Arnold Schwarzenegger ekranda her zamanki gibi maço duruyor ve ateşli bir tutumla ama bu sefer Hintçe, tiz ve endişeli bir şekilde sunuyor. Çocuklar bu Amerikan kahramanına hayranlıkla bakarak oturuyorlar, şüphesiz bu uykulu inekler köyünden, pirinç tarlalarından ve nemli yazlardan uzak bir hayatın hayalini kuruyorlar.
Masumiyetlerini kıskanıyorum: aileleriyle çevrili yaşamlarının sadeliği, herhangi bir ateşli yoginin isteyebileceği kadar organik beslenmeleri ve tanrıları Ram'ın gücüne olan sarsılmaz inançları. Ram'ın onlara kurtuluş teklif edip etmediğini asla bilemeyeceğim, ama inancın gücü güçlü bir ilaçtır. Batı'da buna “plasebo etkisi” diyoruz. Belki de başlı başına bir ilaç olmalıdır.
Mehattar Ram Tandon, torunu ile mutfakta. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Verandada sabah çayı keyfi. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Tirth Ram ve Phunia Bai Ram, verandada oturuyorlar. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Mehattar Ram Tandon, eşi ve torunu ile birlikte. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Phunia Bai Ram, küçük evinin önünde. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Mehattar Ram Tandon, yazarın evlilik ihtimaline gülüyor. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Pirinç elenir ve akşam yemeği için hazırlanır. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Bir Ramnami ihtiyarı akşam yemeği için pilavı elekten geçirirken kameraya gülümsüyor. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Yaşlılar ilahiye ara verildiğinde bir anı paylaşırlar. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Bir yaşlı dans ediyor, grup kutsal mantralarını söylerken ayaklarındaki çanlar çınlıyor. Fotoğraf: Maellyn Macintosh
Maellyn Macintosh, 21 Ocak 2022, The New Lines Magazine
(Maellyn Macintosh bir film yapımcısı, fotoğrafçı ve yazardır. “Eternal Ink: Tattoos from the Spirit Worlds” belgeselini yönetmiştir.)
Mustafa Tamer, 13.08.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri-Analiz, Onlar Ne Diyor?
Mustafa Tamer Yayınları
Onlar Ne Diyor?
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.