Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
The Only Direction for Xi’s Dictatorship
"Son on yılda, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, kendi gücünü Mao Zedong'dan bu yana görülmemiş seviyelere çıkarmak için Komünist Parti liderlerinin kontrolü kaybetme korkusunu istismar etti. Xi'yi bu ay üçüncü kez göreve getirmeye hazırlanan parti üyeleri, ülkelerinin tek adam yönetiminin tehlikeleriyle ilgili son zamanlardaki uyarıcı hikayesini görmezden geliyorlar."
Xi Jinping'in iktidarda geçirdiği on yılın ardından, Çin Komünist Partisi'nin bu haftaki 20. Ulusal Kongresi'nde Çin'in ilk üç dönemlik başkanı olarak teyit edilmesi neredeyse kesin. Ancak partinin sadık üyeleri, Xi'yi ömür boyu potansiyel bir diktatör yapmadan önce diktatörlüklerin asla iyi bitmediğini akıllarında tutmalıdır. Güç üzerindeki demir eline rağmen, Xi'ninki de farklı değil.
Xi'nin otokrasisinin nereye varabileceğini görmek için ÇKP üyelerinin sadece Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in olağanüstü pervasızlığına bakmaları yeterli. Alternatif olarak, kendi tarihlerini incelemek ve Mao Zedong'un son on yılında Kültür Devrimi'ni karakterize eden kanlı kargaşayı ve iç çatışmayı hatırlamak isteyebilirler.
Mao'nun acımasız tek adam yönetimi, onun hünerli ve kurnaz halefi Deng Xiaoping'i, Xi'nin daha sonra kaldırmak için zorladığı iki dönemlik sınırı uygulamaya koymasına neden oldu. Tek bir kişinin bu kadar çok güç toplamasını önlemek için Deng, üst liderin parti büyüklerinin rehberliğinde ve küçük bir grup kıdemli danışman ve güç aracıları ile - bir tür kabine - istişare içinde çalışması gereken bir sistem tasarladı. Ancak Xi , bu modeli reddetti ve 2018'de Çinli milletvekilleri, üçüncü döneminin önünü açmak için ülkenin anayasasını değiştirtti.
Peki, liderliği pekiştirildikten sonra Xi nasıl yönetecek? ÇKP saflarında yavaş ama istikrarlı yükselişi öğretici olabilir. Mao tarafından sağcı olduğu iddiasıyla hapsedilen üst düzey bir parti yetkilisinin oğlu olan 15 yaşındaki Xi, Kültür Devrimi sırasında “yeniden eğitim ” için kırsal bölgeye gönderildi. Deng'in yönetiminde, ailenin serveti düzeldi; Xi'nin babası reformcu bir eyalet patronu olarak yeniden ortaya çıktı. Xi ordunun siyasi danışmanı, ardından bir parti unsuru oldu. Siyasi veya entelektüel cesareti ile öne çıkmasa da, parti basamaklarını tırmanmaya devam etti. Bir prens olarak statüsü bu ilerlemede büyük bir rol oynadı: babası bir ekonomik reformcu olduğu için insanlar Xi'nin de bir reformcu olacağını varsaydılar.
Xi'nin siyasi yükselişinin kesin nedenlerini saptamak zor olsa da, birçok kolaylaştırıcı eğilimin onun başkanlığından önce geldiği açık. Örneğin, ÇKP, Xi'nin en üst lideri olduğu zaman, gücünü konsolide etmeye başlamıştı. Xi'nin selefi Hu Jintao döneminde parti liderleri, ekonomi üzerindeki kontrollerini kaybettiklerinden endişelendiler ve özel sektör üzerinde hükümet kontrolünü yeniden sağlamaya çalıştılar.
Ayrıca, ÇKP'nin Batılı değerlere karşı – 2013'te parti üyeleri arasında geniş çapta dolaşan, şimdilerde adı kötüye çıkmış “Doküman No. 9”un konusu – “yoğun bir mücadeleye” girmesi gerektiği fikri, muhtemelen Xi iktidara gelmeden önce kabul edilmişti. Xi iktidara geldikten sonra kendini zevkle mücadeleye verdi.
Benzer şekilde, parti liderleri iki önde gelen siyasi şahsiyetin - o zamanki Chongqing parti başkanı Bo Xilai ve partinin eski güvenlik şefi Zhou Yongkang'ın 2012'de iktidarı ele geçirme girişiminden korkmuşlardı. Aynı zamanda, Big Tech'in yükselişi, küreselleşme ve kentleşmenin parçalayıcı etkileriyle birlikte, ÇKP'nin en üst düzey yetkililerini giderek daha gergin hale getirmişti. Bu yüzden Xi, devralmadan önce seleflerinden daha fazla yetki verilmesi konusunda ısrar ettiğinde, çok fazla mücadele etmediler.
Xi, iktidara geldiğinde parti, hükümet ve ülke üzerindeki kontrolünü güçlendirmek için bu artan gerginliği kullanmada usta olduğunu kanıtladı. Çin'deki yaşamın her alanında ÇKP'nin otoritesini sürdürme arzusu, Xi'nin “Çin Rüyasını” Komünist inancın kalbine yerleştiren büyüyen bir kişilik kültünü ateşledi.
Batı demokrasilerinin, yani Amerika Birleşik Devletleri'nin düşüşte olduğuna ve geleceğin kendi otoriter yönetim modeline bağlı olduğuna giderek daha fazla ikna olan Xi, Çin dış politikasında şikayete dayalı milliyetçiliğe doğru bir kaymaya da nezaret etti. Tayvan üzerinde kontrol iddiası bu gündemin merkezinde yer alıyor. Xi'ye göre Batı demokrasileri tarafından kendi çıkarlarını korumak için kurulan mevcut küresel yönetim kurumlarını dağıtmak da öyle.
Xi'nin Mao benzeri güçler arayışının birçok kurbanı arasında Sincan'daki Müslümanlar, Hong Kong vatandaşları, Çin'in zorbalığa uğrayan komşuları, dini gruplar ve Çin'in sivil toplumu yer alıyor. Ve şimdi, Çin'in ekonomik patlaması, onun kontrolsüz yönetiminin bir başka potansiyel zayiatı gibi görünüyor.
Temel zayıflıklar tarafından kuşatılan ve Xi'nin sıfır COVID politikası tarafından sakatlanan ekonomik büyümenin bu yıl yaklaşık %2.8'e düşmesi bekleniyor. Olası bir durgunluk muhtemelen rekor düzeyde yüksek genç işsizliği daha da arttıracaktır. Ayrıca, verimsiz yatırımlar ve devlete ait işletmelere verilen sübvansiyonlar nedeniyle Çin'in borcu GSYİH'nın yaklaşık %300'ü kadardır . Ve ülkenin ekonomik büyümesinin yaklaşık dörtte birini oluşturan emlak sektörü , şimdi dev bir Ponzi planı gibi görünüyor.
Ancak Xi, gidişatı değiştirmek ve ekonomik büyümeyi yeniden sağlamaya odaklanmak yerine, özel sektöre karşı merkezileşmeyi ikiye katladı. Xi'nin pandemiye karşı acımasız yaklaşımı, gözetim devletinin vatandaşları üzerindeki kontrolünü artırdı, ancak Xi, daha etkili ithal aşıları reddetmeye devam ediyor, bu da acımasız karantinaların ekonomiyi felce uğratmaya devam edeceği anlamına geliyor. Politikalarını sorgulayacak kimse olmadığı için Maoist ekonomiden öğeler ödünç alıyor gibi görünüyor. Nispeten yakın zamana kadar, Çin ekonomisinin 2030 yılına kadar ABD ekonomisini geçmesi bekleniyordu; şimdi, bazıları zirveye ulaşmış olabileceğine inanıyor.
Xi'nin bu sorunları nasıl çözeceği zaman gösterecek. Ancak, her şeye gücü yeten bir hükümdar tarafından yönetilen zirve sonrası Çin, neredeyse kesinlikle küresel belirsizliği ve istikrarsızlığı arttıracaktır. Xi'nin ilk iki terimi herhangi bir gösterge ise, hepimiz kendimizi buna göre hazırlamalıyız.
Chris Patten, Londra, 17 Ekim 2022, Project Syndicate
(Hong Kong'un son İngiliz valisi ve eski bir AB dış ilişkiler komiseri olan Chris Patten, Oxford Üniversitesi Şansölyesi ve The Hong Kong Diaries'in (Allen Lane, 2022) yazarıdır.)
Seçkin Deniz, 02.12.2022, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.