Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Latin America in the US-China Space Race
"Ortaklıklar ve stratejik konumlar yüksek talep görmektedir."
Önümüzdeki hafta Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva ile Bilim ve Teknoloji Bakanı yeni bir uydunun yapımı için görüşmelerde bulunmak üzere Çin'de olacak. Uydunun iklim gözlemi yapmasını ve Amazon'daki ormansızlaşmayı izlemesini istiyorlar. Brezilya ve Çin'in uydular konusunda birlikte çalıştıkları yirmi yılı aşkın bir geçmişleri var, ancak bu potansiyel proje geçmişteki anlaşmalardan çok farklı bir jeopolitik bağlamda gerçekleşiyor.
Uzay, ABD-Çin rekabetinde ciddi bir savaş alanı olarak ortaya çıktı ve Washington, Pekin'in dahil olduğu herhangi bir Latin Amerika uzay işbirliğine karşı hassas. Kendi yarımküresindeki güvenlik risklerinden endişe duyan ABD, güney komşularıyla uzay işbirliğine ancak son zamanlarda önem vermeye başladı.
Durumsal Farkındalık
Uzay, ulusal savunma için kritik bir alandır. Dünya çapındaki işletmeler ve ordular bilgi ve iletişim için uydulara bağımlıdır. Birkaç ülke - ABD, Çin, Rusya, Japonya, Birleşik Krallık, Kanada, Fransa, Almanya ve muhtemelen Hindistan - askeri uygulamaları olan güçlü uzay programlarına sahiptir. Tarihsel olarak Amerikalılar uzayda baskın oyuncu konumundadır, ancak devasa kamu yatırımları sayesinde Çinliler hızla arayı kapatmaktadır. Geri kalanlar için ise muazzam teknik ve mali zorlukların üstesinden gelmek için ortaklıklar şart.
Latin Amerika'daki ulusal uzay programları 60 yıldan daha eskidir, ancak finansman her zaman bir sorun olmuştur. Pandemi öncesinde ABD hükümeti uzay programlarına 22,7 milyar dolar ayırırken Brezilya, Arjantin ve Meksika birlikte yaklaşık 100 milyon dolar harcadı. Yakın zamana kadar uzay bölgede bir öncelik değildi. Çin'in sektördeki yükselişi ve uydu fırlatma maliyetlerinin düşmesi bu durumun değişmesine yardımcı oldu. Geniş sınırlar kaçakçılık için olgunlaşırken, uzak bölgelerin yasadışı madencilik veya ormansızlaşma açısından izlenmesi zordur. Uydular hükümetlerin sınırlarını güvence altına alma ve bu sınırlar içinde yasaları uygulama becerilerini artıracaktır.
Çin, Batı Yarımküre'de uzay ortaklıkları geliştirme konusunda hızlı davrandı. Önde gelen bir uzay gücü olmaya kararlı olan Pekin, ortaklıklar için orta gelirli ülkeleri hedef aldı ve ticari anlaşmalar yoluyla teknoloji ve uzmanlığından yararlandı. Dahası, ekvatora yakın yer istasyonları daha sağlam uydu kapsamı sağlayarak Güney Amerika'yı daha da cazip hale getirdi. Bugün Çin, Güney Amerika'da bir dizi uzay gözlem merkezi işletiyor ya da bunlara erişebiliyor.
Pekin'in Latin Amerika uzay sektöründeki artan ayak izi Washington'da alarma yol açtı. ABD, Çin'in uzay tesislerinin yakınlığını ABD iletişimini gözetlemek için kullanabileceğinden endişe ediyor. Sivil ya da ticari uzay araştırmaları ile askeri uygulamalar arasında, özellikle de Çin örneğinde, neredeyse hiç fark yoktur. (Örneğin GPS, ister yerel bir restoranın ister silahlı isyancıların yerini tespit etmeye çalışıyor olun, faydalıdır). Latin Amerika hükümetlerinin, teknolojinin ulusal güvenliğe katkılarına duydukları ilgi göz önüne alındığında, bu konuda çok az sorunları var. Örneğin Brezilya'nın ulusal savunma stratejisi, sınırı izlemek için uyduların yoğun bir şekilde kullanılmasını teşvik etmektedir. Her ne kadar Çin ile uydu müzakereleri ormansızlaşma üzerine yoğunlaşacak olsa da, ilgi alanları Brezilya'nın askeri çıkarlarıyla önemli ölçüde örtüşmektedir.
İlk olarak, bir başlangıç. Uzay alanı karasal, yörüngesel ve bağlantı bölümlerini içerir. Uzay faaliyetlerini izlemek ve yörüngedeki donanımla iletişim kurmak için sabit, güvenli yer konumları gereklidir. Yer istasyonları uydu ve uzay aracı operasyonlarının telemetrisini, takibini ve komutasını destekler. Ancak, büyük nesneler - örneğin Dünya - araya girdiğinde yer istasyonları uydularla iletişim kuramaz. Bunun yerine, devletlerin uzay durumsal farkındalığını sürdürmek için küresel bir ağa ihtiyacı vardır. Bu, fırlatılan ve yörüngedeki nesnelerin tespit ve takibini, tehdit değerlendirmelerini ve veri entegrasyonu ve kullanımını içerir. Durumsal farkındalık savaşçıların uzay nesnelerinin gelecekteki konumlarını ve genel operasyonel ortamı tahmin etmelerini sağlar. Uydu ve gözlem ağı ne kadar geniş olursa kapsama alanı da o kadar geniş olur. Bu nedenle devletlerarası işbirliği kritik öneme sahiptir ve Latin Amerika gibi bölgelere kendi uzay kabiliyetlerini geliştirecek finansman ve uzmanlığı elde etme fırsatları sunar.
Washington Yarışa Katılıyor
ABD'nin Çin'in Latin Amerika'daki uzay hırsına karşı koyma stratejisi geçen yıl şekillenmeye başladı. Geçtiğimiz yaz ABD Güney Komutanlığı ve Uzay Kuvvetleri'nin Uzay Eğitim ve Hazırlık Komutanlığı, uzayı ABD'nin bölgedeki güvenlik işbirliği çerçevesine dahil etmeyi amaçlayan ilk Latin Amerika Uzay Doktrini Konferansı'na ev sahipliği yaptı. Konferansa Arjantin, Brezilya, Şili, Kolombiya, Peru ve Uruguay katıldı. Ocak 2023'te yapılacak ikinci bir konferansa ise 11 Latin Amerika ülkesi katılacak. Washington Latin Amerika ülkelerini ABD standartlarını ve prosedürlerini benimsemeye ikna ederek bilgi paylaşımını sağlamayı ve Çin'i dışarıda bırakmayı umuyor. Yasa dışı ağaç kesimi, madencilik ve balıkçılıkla mücadele için bilgiye erişim ve mahsul izleme gibi işbirliğinin acil getirilerinin altını çizdi. Nihayetinde ABD, Latin Amerika ordularıyla Çin'in hiç yapmadığı büyük ölçekli uzay tabanlı tatbikatlar yapmak istediğini söylüyor.
Bölgenin büyük bölümünde saflar neredeyse netleşmiş durumda. Venezuela ve Bolivya sıkı bir şekilde Çin'in kampında yer alırken, ABD'nin geleneksel güvenlik müttefikleri Kolombiya, Şili ve Peru Washington ile birlikte hareket ediyor. Uzay ortaklıkları için ABD-Çin rekabetinin şu anki odak noktası Güney Amerika'nın en güney kısmı. Meksika ile birlikte Güney Konisi ülkeleri en gelişmiş uzay programlarına sahipler ve bu ülkelerin ittifakları Antarktika bölgesindeki güvenliği şekillendirecek. Macellan Boğazı ve Drake Geçidi'nin seyrüsefer için serbest ve açık tutulması için buradaki varlık önemlidir.
Açık ara en değerli ilişki, en gelişmiş uzay programına sahip Latin Amerika ülkesi olan Brezilya ile. Brezilya Güney Atlantik'in büyük bir bölümünü izleyebilecek iyi bir konuma sahiptir ve ekvatora en yakın fırlatma üssü olan Alcantara Uzay Merkezi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Beş yıl önce ABD ve Brezilya, Brezilya uyduları da dahil olmak üzere bilinen uzay nesneleri hakkında bilgi paylaşımı için bir anlaşma imzaladı. Ayrıca ABD'nin Alcantara'dan uydu fırlatmasına izin verecek bir anlaşmayı da görüştüler. Uzay Kuvvetleri'nin 2020'deki ilk uluslararası erişim çabalarından bazıları Brezilya ile işbirliği fırsatları hakkında görüşmeleri içeriyordu. Çin, uydu geliştirme, fırlatma ve telekomünikasyon alanlarında Brezilya ile on yıllardır süregelen ilişkilerinden yararlandı.
Brezilya'dan sonra Şili, ABD Güney Komutanlığı'nın doğrudan uzay görüşmelerinde bulunduğu bir sonraki Latin Amerika ülkesi oldu. Çin, Şili'deki Santiago Uydu İstasyonu'ndaki bazı tesisleri kiraladı, ancak istasyonun işletmecisi İsveç Uzay Şirketi sözleşmeleri yenilemeyeceğini söyledi. Bu boşluğu muhtemelen ABD dolduracaktır. Bu arada Arjantin, Çin'in bölgedeki en önemli uzay gözlem tesisine ev sahipliği yapıyor. Neuquen'deki gizli Espacio Lejano istasyonu Çin'e ait ve Çin tarafından işletiliyor; Arjantin hükümetinin bile erişimi kısıtlı. İstihbarat topluluğu Çin'in burada hem bilimsel hem de askeri faaliyetler yürüttüğünü varsayıyor.
Meksika, uzay ortaklıkları için ABD-Çin rekabetinde bir istisnadır. Meksika, Çin ile güçlü bir ortaklık kurmak için ABD'ye çok yakın, ancak uzay Meksika için ABD'ye bağımlı olamayacak kadar hassas bir konu. Bu nedenle Meksika bir Latin Amerika ve Karayipler uzay ajansının kurulmasını savunmuştur. Kaynakları bir havuzda toplayacak bölgesel bir grup Meksika için mantıklı ve pek çok ülke de buna imza attı ancak finansman ve üyeler arasındaki büyük teknolojik eşitsizlikler engel olmaya devam ediyor. Meksika'nın ortaklığı güvence altına almak için ABD'ye büyük tavizler vermesi ya da bölgesel akranlarının gerisinde kalacağını kabul etmesi gerekecektir.
Allison Fedirka, 22 Mart 2023, Geopolitical Futures
(Allison Fedirka, Geopolitical Futures'ın analiz direktörüdür. Küresel jeopolitik konular hakkında analiz ve yazı yazmanın yanı sıra, yeni analistlerin eğitilmesine yardımcı olmakta, analist çalışmalarının entelektüel kalitesini denetlemekte ve tahmin sürecine rehberlik etmektedir. Fedirka, Geopolitical Futures'a katılmadan önce Stratfor'da Latin Amerika uzmanı ve daha sonra Latin Amerika bölge direktörü olarak çalıştı. Yedi yıldan fazla bir süre Güney Amerika'da - özellikle Arjantin ve Brezilya'da - yaşamış olan Fedirka, İngilizce'nin yanı sıra akıcı bir şekilde İspanyolca ve Portekizce konuşmaktadır. Louis'deki Washington Üniversitesi'nden İspanyolca ve uluslararası çalışmalar alanında lisans derecesine ve Arjantin'deki Belgrano Üniversitesi'nden uluslararası ilişkiler ve ilişkiler alanında yüksek lisans derecesine sahiptir. Tez konusu Brezilya ve Angola ve güney-güney işbirliği üzerineydi.)
Seçkin Deniz, 05.06.2023, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.