Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Wagner’s future depends on Russia’s Africa agenda
Haziran ayı sonlarında Rusya'nın Wagner Grubu Başkanı Yevgeny Prigozhin, güçlerine Ukrayna'dan çekilme emri verdi ve Moskova'ya doğru bir yürüyüşe kalkıştı. Bunu takip eden başarısız isyan sadece 24 saat sürdü ve cevaplardan çok sorulara yol açtı.
Prigozhin Basın Servisi tarafından yayınlanan videodan alınan bu görüntüde, Wagner Group askeri şirketinin sahibi Yevgeny Prigozhin, 24 Haziran 2023 Cumartesi günü Rusya'nın Rostov-on-Don kentinde video kaydediyor. (AP aracılığıyla Prigozhin Basın Servisi)
Olayların ardından Prigozhin'in ortadan kaybolması, geleceğine ilişkin bir dizi spekülasyona yol açtı. Bazı gözlemciler tutuklanıp yargılanmayacağını merak ediyordu. Diğerleri ise Belarus'a sürgün edileceğini tahmin ediyordu. Daha kötü niyetli görgü tanıkları ise Vladimir Putin rejimine karşı çıkmaya cüret eden ve sayıları giderek artan Rus oligarklarınkine benzer bir kaderle karşılaşarak tamamen ortadan kaybolup kaybolmayacağını düşündü.
Bu varsayımların aksine Prigozhin Rusya'ya geri döndü. Rusya-Afrika Zirvesi'nde Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC) Büyükelçisi Freddy Mapouka ile gururla poz verdiği Saint Petersburg'da yeniden ortaya çıktı. Prigozhin'in yeniden ortaya çıkışının Wagner'in Afrika'daki faaliyetlerinin arttığı bir döneme denk gelmesi, grubunun Afrika kıtasında Kremlin'e sunduğu değer nedeniyle geleceğinin şimdilik güvende olduğunu gösteriyor.
Zirveden sadece birkaç gün sonra OAC'deki Wagner, seçmenlerden başkanlık görev süresi sınırlamalarının kaldırılmasını desteklemelerini isteyen bir referandumun güvenliğini sağladı. Seçmenlerin Vladimir Putin'in üçüncü dönem için Kremlin'e Başkan olarak dönmesine izin verdiği Rusya'daki anayasa değişikliğinin bir kopyası olan bu proje uzun zamandır hazırlanıyordu. OAC'deki Wagner, Başkan Faustin-Archange Touadera'ya başkanlık makamındaki görev süresini uzatmasına yardımcı olmak için hizmet sağlamıştır.
Ardından, cesaretlenen Prigozhin Nijer'deki askeri darbeyi selamladı ve Wagner'in listesinde bir sonraki ülkenin bu ülke olduğuna dair korkuları kışkırttı. Wagner zaten 2021'den beri komşu Mali'de sahadaydı. Wagner orada, tekrarlanan bir darbeyle iktidarı ele geçirdikten sonra Assimi Goita'ya yardım etmek için gelmişti. O zamandan bu yana grup, cunta liderini, cumhurbaşkanına geniş yetkiler veren bir başka anayasa referandumu düzenlemesi için güçlendirdi.
Tahmin edilebileceği üzere, Nijerli darbe liderleri hükümetin devrilmesinden bir hafta sonra Mali'yi ziyaret ederek Wagner'in hizmetlerinden faydalanabilecekleri korkusunu yarattılar. Bu tür korkular, Telegram kanalında Nijerli darbe liderlerini kendisini aramaya çağıran bir sesli mesaj yayınlayan Prigozhin'e sadece ilham verdi. "Biz her zaman iyinin yanındayız, adaletin yanındayız, egemenlikleri ve halklarının hakları için savaşanların yanındayız" diyen Prigozhin, Wagner'i Nijer'de görevlendirmeye hazır olduğunu belirtti.
Wagner Afrika'da Kremlin'in yarı-devlet etki ajanı olarak hareket etmiştir. Prigozhin, Afrika kıtasında Rus hükümeti için stratejik avantajlar yaratmak üzere grubunu ustalıkla kullanmıştır. Bu da Putin'in isyan girişiminin ardından Prigozhin'i neden tasfiye etmediğini açıklıyor.
Wagner Afrika kıtasına çok fazla yerleşmiş durumda ve Kremlin'in aynı düzeyde kapsama alanı için hazırda bir yedeği yok. Bu bir bakıma Wagner'in nasıl tasarlandığı ve konuşlandırıldığının bir fonksiyonu. Rusya'nın Batı ile ilişkileri bozulduğunda, Rus hükümeti Orta Doğu ve Afrika'daki eski Sovyet bağlarını yeniden canlandırarak büyük güç statüsünü yeniden kazanmaya karar verdi. Kremlin, Afrika kıtasındaki dostlukları yeniden canlandırmak için önemli kaynaklar harcadı ancak dış politika hedeflerini gerçekleştirmek için Wagner Grubu'nu seçti.
Sonuç olarak Wagner Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan ve Mali'de önemli ölçüde karanlık girişimlerde bulunmuştur. Madagaskar ve Mozambik'te müdahale girişimlerinde bulunmuş ve Burkina Faso ve Nijer'de incelemeler yaparken görülmüştür. Tüm bu vakalarda Kremlin'in hedeflerini ilerletenin resmi diplomatik ya da askeri yapılar değil Wagner olduğu düşünüldüğünde, Wagnercilerin yerine alternatif ağlar ve kurumlar koymak yıllar alacaktır.
İkinci olarak, OAC, Libya, Mali ve Sudan gibi yerlerde Wagner Grubu etkileyici bir nüfuz düzeyine ulaşmıştır. Wagnerciler çeşitli siyasi ve toplumsal düzeylerde faaliyet göstermektedir. Bu durum, Prigozhin'in güçlerinin bireyler, örgütler ve işletmelerden oluşan entegre bir ağdan ziyade nispeten özerk bir savaş birimi olduğu Ukrayna'dan çok farklıdır.
Wagner'in Ukrayna'dan çekilmesi oldukça basitti. Prigozhin'in askeri ve güvenlik eğitiminden doğrudan çatışmaya, maden sahalarının korunmasından bilgi ve etki operasyonlarına kadar çeşitli hizmetler sağlamak için bağlantılarını kullandığı Afrika'da durum böyle değildi.
Örneğin Libya'da Wagner, Halife Hafter'in Trablus saldırısını gerçekleştirmesine yardımcı oldu, ancak aynı zamanda Moskova yanlısı adayları desteklemek için nüfuz kampanyaları yürütmek üzere bireyler görevlendirdi. OAC'de ise Wagner'in portföyünde siyasi danışmanlık, barış aracılığı ve madencilik faaliyetlerinin geliştirilmesi yer alıyor. Prigozhin, bu kadar çeşitli hizmetler sunmak için çeşitli kuruluşlardan oluşan birbirine bağlı bir ağ kurdu. Prigozhin'in bu nüfuz imparatorluğu üzerindeki tekelini alternatif bir kişi ve kuruluşlar sistemiyle değiştirmek büyük çaba gerektirecektir.
Son olarak, Wagner'in Afrika'daki faaliyetleri Kremlin'e Batı yaptırımlarının etkisi göz önüne alındığında her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyduğu bir gelir akışı sağlamaktadır. Wagner Grubu, hizmetlerini kaynak arama haklarıyla takas ederek yerel doğal kaynaklardan rutin olarak faydalanmıştır. Böylece grup Libya'da petrole, OAC'de elmasa ve Sudan, OAC ve Mali'de altına erişim sağladı.
Wagner, hizmetleri için ödeme olarak kaynak talep etmenin yanı sıra, bu erişimi yasadışı kaçakçılık için de kullanmıştır. Örneğin Wagner Sudan, Mali ve OAC'den altın hortumlamakla suçlanmıştır. ABD Hazinesi, Wagner'i bu tür yasadışı gelirleri Kremlin'in Ukrayna'daki savaşını finanse etmek için kullanmakla suçladı ve yakın zamanda yaptırımlarını Afrika'daki kaynak sektöründe çalışan birkaç Wagner iştirakini hedef alacak şekilde genişletti.
Yevgeny Prigozhin'in bir isyan girişiminden elini kolunu sallayarak çıkması pek çok kişi için şaşırtıcı olabilir. Ancak Afrika'daki Wagner Grubu göz önüne alındığında, Kremlin'in Rusya'nın bu kıtadaki çıkarlarını ilerletmeye devam etmek için Prigozhin'e ihtiyaç duyduğu sonucuna varılabilir.
Grubun erişimi ve nüfuzu, hizmetlerinin ve kapsama alanının kapsamı, bu tür hizmetleri sağlayan birçok grup ve bireyin birbiriyle bağlantılı doğası, Kremlin'in neden Wagner'i veya şefini kolayca elden çıkaramayacağını açıklıyor. Kartlarını doğru oynarsa Prigozhin, Wagner'in Afrika'daki varlığını sürdürmek ve etki imparatorluğunu daha da büyütmek için iyi bir konuma sahip.
Elena Pokalova, 15 Ağustos 2023, The Hill
(Elena Pokalova, Ulusal Savunma Üniversitesi Uluslararası Güvenlik İşleri Fakültesi'nde profesör ve 'The Wagner Group in Africa: Russia’s Quasi-State Agent of Influence-Afrika'daki Wagner Grubu: Rusya'nın Yarı Devlet Etki Temsilcisi' adlı kitabın yazarıdır. İfade edilen görüşler ABD Hükümeti ya da Savunma Bakanlığı'nın görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.)
Seçkin Deniz, 23.08.2023, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.