Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
How the U.S. ascended to global empire in the 20th century
"Piyasa düzenini uygulayan küresel bir polis"
Bu derginin varlığının ilk iki yılı boyunca The Raven'a yön veren tema olan "İmparatorluğun Ötesinde", tarihçi William Appleman Williams'ın çalışmalarından ilham aldı. 1950'lerin sonlarında ortaya çıkan revizyonist ABD tarihi ekolünün dekanı olan Williams, ABD'nin nasıl büyüdüğünü ve herhangi bir imparatorluk gibi nasıl hareket ettiğini aydınlattı.
ABD, toplum inşa etmek ya da bu yolun içereceği zorlu seçimlerden kaçınmak için genişlemek arasında bir seçim yapmak zorunda kaldığında, önce kıta çapında, sonra da dünya çapında emperyal genişlemeyi seçti. Daha sonraki kariyerinde Williams, topluluk yaratmada imparatorluğun ötesindeki yola işaret etti ve bu da The Raven'ın yeni teması olan "Geleceği Yerinde İnşa Etmek"e ilham verdi.
Bugün ABD'nin hakim olduğu küresel düzen, Franklin Roosevelt'in başkanlığı döneminde Büyük Buhran ve İkinci Dünya Savaşı sırasında pekiştirildi.
Bu yazı, Williams'ın hayatını özetlediği kısa kitabı Empire as a Way of Life'ı (Bir Yaşam Biçimi Olarak İmparatorluk) inceleyen dört bölümlük serinin üçüncüsüdür. ilk bölümde ABD'nin erken tarihinde imparatorluğun kökleri incelenmiş, ikinci bölümde ABD'nin 19. yüzyılda kıtasal imparatorluktan küresel imparatorluğa doğru büyümesi ele alınmıştı. Bu üçüncü bölüm, ABD'nin küresel düzeninin 20. yüzyılda nasıl egemen hale geldiğini incelemektedir. Dördüncü bölümde ise, Williams'ın Bir Yaşam Biçimi Olarak İmparatorluk'u yazdığı dönemde yeni yeni farkındalık kazanmaya başlayan iklim krizi başta olmak üzere, bu durumun mevcut küresel krizle nasıl bağlantılı olduğu ve Williams'ın düşüncesinin yaşadığımız yerlerden başlayarak topluma dayalı bir gelecek inşa etme çalışmalarımıza nasıl ışık tutabileceği incelenecektir.
Üç başkan küresel imparatorluğu tanımlıyor
William Appleman Williams, 1980'de yayımlanan son eseri 'Empire as a Way of Life: An Essay on the Causes and Character of America’s Present Predicament Along with a Few Thoughts About an Alternative- Bir Yaşam Biçimi Olarak İmparatorluk: Amerika'nın İçinde Bulunduğu Çıkmazın Nedenleri ve Karakteri Üzerine Bir Deneme ve Alternatif Üzerine Birkaç Düşünce' adlı kitabında ABD'nin küresel imparatorluğunun tarihteki en güçlü imparatorluk haline gelişinin 20. yüzyılın ilk üç başkanında özetlendiğini yazmıştır.
1900-09 yılları arasında başkanlık yapan Theodore Roosevelt, muhtemelen ABD'nin bir dünya gücü olması vizyonuyla bu göreve gelen ilk kişiydi. "Yumuşak konuş ve büyük bir sopa taşı" sözüyle ünlü olan TR, ABD'nin kendi görüşüne göre yardımsever küresel bir polis olarak vücut bulmuş haliydi. Latin Amerika ile ilişkilerde Roosevelt, ulusların "yabancılara karşı yükümlülüklerine adil bir şekilde saygı göstermeleri gerektiğini ... kronik yanlışlar veya medeni toplumun bağlarının genel olarak gevşemesine neden olan bir iktidarsızlık, ... Birleşik Devletleri . . uluslararası bir polis gücü kullanmaya zorlayabilir."
Ancak Williams, TR'nin bu rolün "zengin ve görünüşte medeni güçleri" de kapsadığını açıkça ortaya koyduğunu belirtiyor. 1904-5 Rus-Japon Savaşı'nda bir çözüm için müzakerelerde bulunacak, Fas üzerindeki bir Avrupa anlaşmazlığına müdahale edecek ve inşa edilmiş bir ABD filosunu dünya turuna gönderecekti. " ... Başkan, zengin mahallelerde olduğu kadar yoksul varoşlarda da düzenin korunmasını gerekli gördüğünü açıkça belirtti. . . bekçi . . . toplum değerlerini . . . dünya için tek standart olarak yansıtıyor."
1909-13 yılları arasında görev yapan halefi William Howard Taft, Dolar Diplomasisi ile ABD'nin küresel pazardaki rolünü ifade etmiştir. Williams şöyle yazıyor: "Yerli, kıtasal bir imparatorluk edinme ve geliştirme dönemi artık sona ermişti." Taft'tan alıntı yapıyor. ABD "iç kalkınma gereksinimlerinin ötesinde bir sermaye fazlası biriktirmişti . . . fazla enerjimiz, fazla sermayemizin karlı kullanımı için fırsat bulmak üzere kendi sınırlarımızın ötesine, tüm dünyaya bakmaya başlıyor . . . " Hükümetin rolü "Amerikan halkına, yakında refahımız için vazgeçilmez hale gelecek olan dış pazarlardaki serbest fırsatı korumaktı ... "
Williams, 1913-21 yılları arasında başkanlık yapan Woodrow Wilson'ın bu iki eğilimi "ABD tarafından yönetilen büyük bir küresel iyilik vizyonu" ile bir araya getirdiğini yazıyor. "Bu amacı gerçekleştirmek için, Amerikan pazar ekonomisinin ilke ve uygulamalarının kabulü ve gözetilmesine dayanan bin yıllık demokratik ilerlemeyi başlatmak için Amerikan polis gücünün kullanılmasının gerekli olduğuna dair haklı inancıyla ulusu I. Dünya Savaşı'na soktu."
Wilson'dan alıntı yapıyor. ABD bu çatışmaya girmek zorundaydı çünkü bu ilkelerin ihlali "düzeltilmedikçe ve dünya tekrarlanmasına karşı bir kez ve tamamen güvence altına alınmadıkça kendi halkımızın yaşamını imkansız hale getiriyordu." Williams şöyle yazıyor: "Onun vurgusu, dünyanın Amerika'nın imajına göre tanımlanmasıydı (italikler Williams'ın)." Bu, Wilson'ın uğruna çabaladığı "demokrasi için güvenli hale getirilmiş dünya"dır.
Wilson, "yeni emperyal bakış açısının etkileyici bir sentezini" sunmuştur ... bir yandan (Çin, Meksika ve Rusya'da devam eden devrimlerle sembolize edilen) hoşnutsuz yoksulları kontrol etmek, diğer yandan da dünyanın zenginliği için ABD ile rekabet eden zenginlerin açgözlülüğünü dizginlemek zorundaydı. Bu müthiş girişim, Amerikan özgürlüğünü, refahını ve güvenliğini küresel terimlerle tanımlamanın kaçınılmaz sonucuydu."
Sisteme meydan okunuyor
Bu sistemin tüm dünyada sermaye yatırımları için "Açık Kapı "yı koruması gerekiyordu. Bu ilk olarak Dışişleri Bakanı John Hay'in diğer güçlere Çin'de sahip oldukları nüfuz alanlarında ticaret ve yatırım konusunda hiçbir engel olmaması gerektiği konusunda ısrar eden 1899-1900 tarihli Açık Kapı Notları'nda dile getirilmişti. Williams bu notları ABD'nin dünya genelinde izleyeceği politikanın ufuk açıcı ifadeleri olarak görüyordu. (Bu serinin ikinci bölümünde bu konu daha ayrıntılı olarak ele alınacaktır).
Dolayısıyla bu devrimler Açık Kapı düzenine karşı temel bir meydan okuma teşkil etmiştir. Williams, ister Rusya'da olduğu gibi sosyalist, ister Çin ve Meksika'da olduğu gibi milliyetçi olsun, "ülkelerin kendilerini sistemden çıkarmalarına dayanamayacağını" yazmaktadır. "En militan emperyalistler, küresel sistemden bu tür çekilmeleri önlemek için hızlı ve güçlü bir eylemin gerekliliğini vurguladılar."
1929'da başlayan Büyük Buhran bu sisteme daha önce görülmemiş şekillerde meydan okudu. " ... büyümeye olan inanç yerle bir oldu. Bu başarısızlık çoğu Amerikalıyı şaşkına çevirdi. Kültürlerinin büyüme üzerine kurulu olduğu gerçeğine doğmuşlardı ve şimdi büyüme yoktu. Gerçekten travmatik bir deneyimdi."
Bunun 1930'lardan savaş sonrası döneme kadar ABD dış politikası üzerinde derin bir etkisi olacaktır. Başkan Franklin Roosevelt liderliğindeki Yeni Düzen önemli sosyal politikalar oluşturdu ve yeni altyapı inşa etti, ancak ekonomiyi tam anlamıyla toparlayamadı. "Amerikalıların çoğu, kamuoyu önünde olmasa da özel olarak, ekonominin ancak İkinci Dünya Savaşı sayesinde canlandığını fark etti. Sonuç olarak, savaş sona erdikten sonra tekrar depresyona girme konusunda içten içe tedirginlik duyuyorlardı."
Buhran, çoğu Amerikalının kendi bireysel özgürlüklerinin temeli olduğuna inandığı pazar yeri özgürlüklerine sınırlamalar getirmiş ve böylece bu belirsizlikleri pekiştirmiştir. "Amerikalılar bu tür kısıtlamaları karşılıklı fayda ve yükümlülükler topluluğunun bir parçası olarak gören bir felsefeye çok az psikolojik yakınlık duyuyordu (italikler Williams'ın)." Bunları tolere edilebilir kılacak tek şey ekonomik büyümeydi. "Ve Amerikan ekonomisinde bu büyüme emperyal genişlemeye dayanıyordu."
Savaş için rota belirlendi
Dolayısıyla diğer ülkelerin buhranı kendi kontrolleri altında çözme çabaları "ABD'yi kuşatılmış bir özgürlük adası olarak bırakma tehdidi" olarak görülüyordu. Buna Fransa ve İngiltere'nin kendi sömürge imparatorluklarında tercihlerini sürdürme çabalarının yanı sıra Nazi Almanyası'nın Avrupa'da ve faşist Japonya'nın Doğu Asya'da otarşik sistemler yaratma çabaları da dahildi. "Amerikalı liderler, bu tür ticaret bloklarına bölünmüş bir dünyanın, Walter Lippman'ın deyimiyle 'gerçekten devrimci bir durum' yaratacağı ve ABD'yi içeride yapısal ve kurumsal değişiklikler yapmaya zorlayacağı yönündeki daha önceki korkularını giderek daha fazla vurguladılar."
Williams şöyle yazıyor: "Franklin Roosevelt, bir yaşam biçimi olarak imparatorluk hakkındaki nihai gerçeği anlamıştı. İmparatorluk sona erdiğinde kıyamet kopabilirdi: Öfkeliler ortaya çıkardı."
Böylece İkinci Dünya Savaşı'nın rotası belirlenmiş oldu. " ... Japonya ile ticari anlaşmanın Ocak 1940'ta feshedilmesi ve Eylül 1940'ta İngiltere ile üsler karşılığında destroyerlerin takası arasında, hükümeti Amerika'nın emperyal yaşam tarzı için bir savaşa adadı." Elbette Almanya ve Japonya'daki rejimler aşağılıktı, ancak savaşın altında yatan emperyal gündem, en önemli savaş suçluları dışında, bu ulusların yönetici siyasi, ekonomik ve askeri liderliğinin savaş sonrası dönemde de korunduğu gerçeğinden anlaşılmaktadır. Bunun karşılığında, uluslarını tamamen Açık Kapı düzeniyle birleştireceklerdi. ABD'nin mali gücü, savaşta iflas etmiş İngiltere'yi imparatorluğunu açmaya zorladı. Savaştan kısa bir süre sonra "sistemin dışında" kalan tek büyük ülkeler olan Sovyetler Birliği ve Çin ile bir Soğuk Savaş başlayacaktı.
İkinci Dünya Savaşı'na giden yıllarda, savaş sonrası yıllar boyunca hüküm sürecek olan iç düzenin temelleri atılmıştır. Modern askeri-endüstriyel kompleksin kökenleri 1930'larda hem savaşa hazırlanmak hem de ekonomiyi canlandırmak için yapılan harcamalara dayanmaktadır. Williams, 1932-40 vergi gelirlerinin %20'sinin askeri harcamalara gittiğini belirtmektedir. Roosevelt ayrıca askeri sözleşmelerden aslan payını alan "dev şirketlerin doğal gücünü pekiştirdi". " ... Yeni Anlaşma büyük şirketler ile ordu arasında kurumsal bir bağ yarattı."
Genel olarak, FDR'nin "büyük servetin kötü niyetlileri" hakkındaki söylemine rağmen, yönetimi büyük şirketlere dayalı kapitalist bir ekonomiyi kurtarmak ve mümkünse canlandırmakla ilgileniyordu. Bu yüzden devlet ve şirketler arasında sıkı bir uyum sağladı. Devlet sübvansiyonlar sağlayacak, pazarlar yaratacak ve kaynaklara erişimi güvence altına alacaktı. "Böylece pazar yeri kapitalizmi sisteminin çöküşü, sistemi sürdürmeye kararlı olanların gücünü pekiştirdi." Diğer herkes, Kongre, eyalet ve yerel yönetimler ve vatandaşlar, "yürütme organı ve şirketler tarafından yapılan önerilere ve eylemlere yanıt vermeye ya da bunları basitçe uygulamaya indirgeniyordu."
Faturaların vadesi geliyor
Bugün bildiğimiz küresel düzen 1930'larda ve 1940'larda ortaya çıktı. FDR, ABD'nin "Amerikan gücünün hakim olduğu açık bir dünya pazarına ilişkin küresel rüyasını" gerçekleştirmeyi amaçlıyordu. Ancak Williams şöyle yazıyor: "Bu, Büyük Buhran'ın tam anlamını kavrayamamaktan kaynaklanan büyük bir yanılsamaydı ve ABD'nin imparatorluğun bedellerini ödemeden ve bir imparatorluk olduğunu kabul etmeden imparatorluğun ödüllerini toplayabileceğine dair büyüleyici bir inanca dayanıyordu."
Bu faturaların vadesi bugün, küresel nükleer imhayı tehdit eden yenilenmiş büyük güç rekabeti ve sınırsız ekonomik büyüme varsayımına dayanan bir iklim kriziyle geliyor. Williams'ın soruları her zamanki gibi yerinde. "Entelektüel olarak, sonsuz büyümenin sosyal-psikolojik sağlığımız için çok önemli olduğu teması üzerine vaaz vermekten daha iyisini yapamıyor muyuz; ve ahlaki olarak dünyayı ... eşitlikçi bir temelde paylaşamıyor muyuz? Eğer bu sorulara 'evet' yanıtını veriyorsanız, James Baldwin'in Gelecek Zaman Yangını olarak adlandırdığı durum için hazır olun. Boğulacağız, cızırdayacağız ve kızaracağız."
Williams 1980 yılında "Bir yaşam biçimi olarak imparatorluk nükleer ölüme yol açacaktır" sonucuna varmıştır.
Onun cevabı: "Önemli konularla ilgilenin. İmparatorluktan uzaklaşın ve bir topluluk oluşturmaya başlayın."
Williams'ın son çalışmasını tamamlamasından bu yana geçen 43 yılda, onun çağrısına kulak vermedik ve o zaman öngördüğü nükleer tehlike daha önce görülmemiş bir güçle geri dönerken, o zamanlar sönük ufukta görünen iklim krizi bizi gerçekten de cızırdatıp kızartmakla tehdit ediyor. Bir yaşam biçimi olarak imparatorluktan vazgeçmenin ve yaşadığımız yerden başlayarak topluluk yaratmanın zor işine dönmenin zamanı geldi.
Sıradaki: İmparatorluk nasıl gelecekten çalan bir hırsızdır ve Williams'ın imparatorluktan bölgesel topluluklara geçiş vizyonu.
Patrick Mazza, 28 Temmuz 2023, The Raven
(Patrick Mazza, 1981'den beri ilerici aktivist ve gazetecidir. 1998'den beri Seattle'da ve 1977'den beri Kuzeybatı Pasifik'te, diğer adıyla Cascadia'da yaşıyor.)
Seçkin Deniz, 21.09.2023, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.