Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Does Fatah stand to reap gains after Israel-Hamas war in Gaza?
"Gazze'deki savaş El Fetih'e yeni bir hayat verebilir ancak Mahmud Abbas'ın halefinin kim olacağı belirsizliğini koruyor."
Hangi açıdan baktığınıza bağlı olarak, Hamas'ın askeri kanadı tarafından 7 Ekim'de gerçekleştirilen ve "El Aksa Tsunamisi" olarak adlandırılan saldırı, Filistin ulusal hareketini ya kalıcı olarak yok etti ya da ona yeni bir hayat verdi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken (solda) 13 Ekim 2023 tarihinde Amman'da Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile görüşüyor. - Getty Images aracılığıyla JACQUELYN MARTIN/POOL/AFP
Filistin Kurtuluş Örgütü bünyesindeki Filistin ulusal hareketinin temel direği olan El Fetih'in son yıllarda siyasi olarak ezilmesi ve popülaritesinin düşmesi, 1987'de kurulan Hamas'a güç kazandırdı.
Hamas'ın son ölümcül saldırılarının askeri başarısı İsrail'i, bölgeyi ve dünyayı şoke etti ve birçok Filistinlinin üstesinden gelmek için çok uğraştığı terörizmin en kötü görüntülerini sahneye çıkardı. Ancak İsrail'in Gazze Şeridi'nde verdiği sert karşılık, İsrail'in halkla ilişkiler alanındaki ilk kazanımlarını da törpüledi. Küresel karar alıcılar artık giderek artan bir şekilde "savaştan sonraki gün" senaryolarına odaklanıyor.
El Fetih onlarca yıldır silahlı mücadele çağrısında bulunuyordu. Merhum Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat 1974 yılında BM'de yaptığı bir konuşmada "zeytin dalı ve özgürlük savaşçısı silahıyla geldiğini" söylemişti. Ancak Arafat 1993 yılında İsrail ile uzlaşma yönünde siyasi bir karar aldığından beri, sözde silahlı el aşağı indirildi. Arafat'ın halefi 87 yaşındaki Mahmud Abbas, Filistinlilerin statükoyu reddettiğini göstermenin bir yolu olarak halkın şiddet içermeyen protestolarını vurgulayarak tek yöntem olan siyasi müzakerelerde ısrar etti.
Selefi Arafat'ın karizmasına hiçbir zaman sahip olamayan yaşlı Abbas, 2021'deki Filistin genel seçimlerini aniden erteledikten ve İsraillilerle güvenlik koordinasyonunu sürdürmeye devam ettikten sonra popülaritesini daha da kaybetti.
Abbas'ın yalnızca BM'ye ve uluslararası diplomasiye dayanan ilkeli siyasi tutumu onu başarısızlığa uğrattı. Hamas ise 7 Ekim'deki saldırısıyla siyasi suları hareketlendirmeyi başardı. Yıllarca Filistin meselesine öncelik vermeyen Beyaz Saray, kısa bir süre önce Gazze'deki savaş sona erdiğinde iki devletli bir çözüme bağlılığını ifade ederek, siyasi bir çözümü zorlamak için sözde silahlı mücadeleye ihtiyaç olduğunu söyleyenlere itibar kazandırdı.
Bu arada El Fetih, FKÖ ve Abbas'ın söyleyecek pek bir şeyi kalmadı çünkü her iki taraftaki silahlar (sadece Hamas ve İsrail değil, aynı zamanda Hizbullah ve Yemen'deki Husiler) tartışmalara ve 24 saatlik haber döngülerine hakim oldu.
El Fetih liderleri 7 Ekim'den sonra genellikle sessiz kaldılar, ancak Abbas Arap Birliği toplantılarında Filistin'in isteklerini dile getirdi. Bu arada Ürdün kralı, kraliçesi ve dışişleri bakanı Filistin devlet başkanından daha etkili bir retoriğe sahip oldular, daha geniş kitlelerce kabul gördüler ve küresel izleyicilerde daha fazla yankı uyandırdılar.
Abbas'ın artık bir önemi kalmadığı yönündeki eleştirilere rağmen, El Fetih'in yeni oyuncularının kim olacağı belirsizliğini koruyor.
İsrail'in Gazze'deki amacının, yani Hamas'ı ortadan kaldırmanın başarısı ya da başarısızlığından ayrı olarak, Gazze'de çatışmaların durduğu günün ertesinde ne olacağı sorusu henüz ikna edici bir şekilde yanıtlanmış değil.
Analistlerin çoğu Hamas'ın Gazze Şeridi'nin yönetiminde herhangi bir rol oynamasına izin verilmeyeceği konusunda hemfikir. Aynı şekilde çoğu kişi Abbas'ın İsrail'in askeri zaferinin ardından Gazze'ye girmeye istekli olacağına ya da girebileceğine inanmıyor.
Bazıları yönetim boşluğunu doldurmak için uluslararası bir güce ihtiyaç olduğunu savunsa da halen Ramallah'ta başbakanlık görevini yürüten El Fetih Merkez Komitesi üyesi Muhammed Ştayyeh bu fikri reddetti. Shtayyeh, Filistin Yönetimi'nin 30 yıldır Gazze'deki kamu kurumlarını yönettiğini ve Gazze ile Batı Şeria arasında herhangi bir bölünmüş çözümü kabul etmeyeceğini belirtti.
Peki, ne oldu?
Ramallah'taki özel kaynaklar Abbas'ın artık Hamas'a FKÖ'nün işlerinde daha fazla söz hakkı vermeye çok daha açık olduğunu söylüyor. Bu durum eski Başbakan Salam Fayyad'ın Foreign Affairs'e yazdığı ve "şu anda yapılandırılmış haliyle Filistin Yönetimi'nin ölümcül ve yıkıcı bir İsrail saldırısının ardından Gazze'yi yönetme sorumluluğunu üstlenmeye istekli olacağından kuşkuluyum" dediği makalesini yansıtıyor gibi görünüyor.
Fayyad, "Filistin Yönetimi'nin, Temel Yasası uyarınca, genişletilmiş FKÖ'nün onaylayacağı bir hükümet aracılığıyla, Batı Şeria ve Gazze'deki Filistin halkının işlerinin yönetiminde çok yıllık bir geçiş dönemi boyunca tam kontrolü üstleneceğini" savunuyor. "Hamas ve benzer yönelimdeki gruplar temsil edilmediği takdirde FKÖ'nün barış sürecini yeniden başlatmaya yönelik herhangi bir girişimin parçası olarak şiddetsizlik taahhüdünü nasıl inandırıcı bir şekilde yerine getirebileceğini görmek mümkün değildir."
Abbas'ın olası halefleri
Başkan Abbas'ın Filistin halkı nezdinde o kadar itibar kaybettiğini ve bir sonraki aşamada ciddi bir oyuncu olamayacağını savunanlar var.
El Fetih hareketi içinde farklı potansiyel liderler hakkında spekülasyonlar yapılıyor. İsrailli akademisyen Rafi Nets-Zehngut, İsrail'in Maariv gazetesi için kaleme aldığı yazıda, İbranice bilen, İsrail toplumunu anlayan ve aynı zamanda Filistinliler arasında son derece popüler olan hapisteki Filistinli lider Mervan Barguti'nin liderlik sorununa çözüm olabileceğini savunarak ateşe yeni bir odun attı.
Filistin Politika ve Anket Araştırmaları Merkezi tarafından 13 Eylül'de Batı Şeria ve Gazze'de gerçekleştirilen bir kamuoyu yoklaması, Hamas lideri İsmail Haniye'nin Abbas'la başa baş bir yarışa girmesi halinde Abbas'ı geride bırakacağını (%58'e %37), Barguti'nin yarışması halinde ise bunun tam tersinin geçerli olacağını gösterdi. Ankete göre Barguti oyların %60'ını alırken, Hamas lideri Haniye %37'de kaldı.
Bazı Arap ülkeleri (özellikle de Birleşik Arap Emirlikleri) tarafından itilebilecek bir diğer potansiyel lider de Hamas'ın Gazze'yi ele geçirdiği dönemde El Fetih'in başlıca lideri olan ve Abbas'ın rakibi konumundaki Muhammed Dahlan olabilir. Dahlan o zamandan beri BAE yönetimine danışmanlık yapıyor ve Gazze ile Batı Şeria'da El Fetih Demokratik Reform Bloğu adı verilen bir ağı yeniden inşa etti. Ancak Dahlan Gazze de dahil olmak üzere güçlü bir ağa sahip olsa da, yolsuzluk suçlamaları herhangi bir siyasi makam için aday olması halinde şansını azaltacaktır. (Ayrıca öncelikle El Fetih'e geri dönmesine izin verilmesi gerekecek ki şu anda bu pek olası görünmüyor).
El Fetih hareketinin sekizinci kongresinin aralık ayında yapılması planlanıyordu ve kongre resmen iptal edilmemiş olsa da Al-Monitor'a konuşan birçok Filistinli kaynak kongrenin erteleneceğinden emin olduklarını söyledi.
Daoud Kuttab, 1 Kasım 2023, Al Monitor
(Daoud Kuttab Filistinli bir gazeteci, medya aktivisti ve Palestine Pulse'da köşe yazarıdır. Princeton Üniversitesi'nde eski bir Ferris Gazetecilik Profesörüdür ve şu anda Arap bölgesinde bağımsız medyayı geliştirmeye adanmış kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Community Media Network'ün genel müdürüdür.)
Seçkin Deniz, 02.11.2023, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.