Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Jewish history is predetermined: We know how it ends, just not when
"Yahudi tarihine uzun bir perspektiften bakmak bizi mevcut ve acil zorluklardan uzaklaştırmamalı, ancak karanlık anlarda bile iyimserlik sağlamalıdır."
Efsaneye göre 400 yıl önce yerli Amerikalılar Manhattan Adası'nın mülkiyetini modern karşılığı olan 1.000 dolar karşılığında bırakmışlardır. Halkın hayal gücünde, Manhattan'ın ıvır zıvır karşılığında takas edildiği bu kötü şöhretli takas, tarihteki en kötü anlaşma olarak yer almaktadır.
MANEVİ DAMAR: Charles Köprüsü, Prag. (Fotoğraf: MICHAL CIZEK/AFP via Getty Images)
Bu efsane doğru olsa bile, bu pervasız takas Esav'ın 3.700 yıl önce kardeşiyle yaptığı takas kadar gülünç değildir. "Seçilmiş ilk doğan" statüsünü bir tabak fasulye karşılığında takas etmek saçma ve utanç vericidir. Bu geçici deliliğe ne sebep oldu? Esav ne düşünüyordu?
Esav'ın aptallığı hayal gücünün kapanmasından kaynaklanır. Ya'acov'un takas teklifine karşılık, "Bir gün öleceğim için, ilk doğan unvanı benim için anlamsız" der. Esav'a göre, kendi yaşamında ortaya çıkmayan her türlü yarar değersizdir.
Yahudi kaderinin tam olarak gelişmesinin yüzyıllar alacağı ve ilk doğan için tarihsel beklentilerin uzak geleceğe ekildiği zaten açıktı. Herhangi bir tarihsel fırsatın ertelendiğinin farkında olan Esav, sıcak bir yemeği gelecekteki zafere tercih ederek unvanından feragat etti. Sınırlı vizyonu uzun görüşü takdir edemeyecek kadar dardı. Her günah, anın küçük ama acil ihtiyaçları için geleceğin trajik bir takasıdır.
Dahası, Esav'ın çılgın yaşam temposu görüşünü engelliyordu. İçine kapanık çadırlarda yaşayan daha bilgili ve yerleşik kardeşinin aksine, Esav avcılık ve iz sürmeyle geçen aktif bir yaşamı seçmişti. Çılgın yaşam tarzı, düşünmek için çok az zaman ve büyük resmi düşünmek için çok az fırsat bıraktı. Yorgunluktan bitap düşmüş, açlıktan ölmek üzere olan ve kendini sorgulayamayacak kadar yorgun olan Esav, geleceğini takas etti. Esav'ın trajik hatası, bilgeliğin ayak uydurabileceğinden daha hızlı koşan bir yaşamın geride bıraktığı ayak izidir.
Franz Kafka'nın bilinen son fotoğrafı, büyük olasılıkla 1923 yılında çekilmiş (Kaynak: UNKNOWN AUTHOR (SEE FILE:KAFKA.JPG)/PUBLIC DOMAIN/VIA WIKIMEDIA COMMONS)
Dar görüşlülüğün yanı sıra, Esav'ın tarihsel mirası reddetmesi bencilce görünmektedir. İlk doğan unvanının değerini inkâr etmemiş ama kendisi için ne gibi yararları olacağını yüksek sesle sorgulamıştır. Torunları için büyük bir değere sahip olsa da, bunlar asla tanışmayacağı insanlardır. Guruldayan midesi sıcak bir tabak fasulye istemektedir ve iştahı, soyu için herhangi bir avantajdan daha önemlidir.
Esav'ın trajik hatası sadece miyop bakış açısının bir ürünü değil, aynı zamanda şaşırtıcı bir şekilde benmerkezcidir. Hayat asla "benden ibaret" olmamalı ya da yalnızca kişisel çıkarlara odaklanmamalıdır. Ahlaklı kişilikler yaşamın daha büyük bir amacı olduğunu hisseder ve uzun vadede ve gelecek nesiller için fedakârlıkta bulunurlar.
Dikeylik
Keskin ama acı dolu bir Yahudi kimliği duygusuna sahip olan Franz Kafka bir keresinde şöyle demişti: "Biz Yahudiler yaşlı doğarız." Geçmiş nesillerin uzun ve kadim mirasının içine doğduğumuz için, onların geleneklerini ve dualarını sürdürürken onların güçlerini ve acılarını yaşarız. Kafka haklı olsa da ve bir gözümüz geçmiş nesillerde doğsak da, diğer gözümüz gelecek nesillere sabitlenmiştir.
Bir gün, kendi resimlerimiz bir duvarda asılı olacak ve bir hikaye anlatacak. Portrelerimiz Yahudi tarihi dediğimiz büyük kitaptaki kişisel bölümümüzü anlatacak. Hayatlarımız, Yahudi kaderinin görkemli ama bazen de karmaşık hikayesinin sadece bir bölümüdür. Yahudi kimliği nesiller arası bir geçmiş ve şimdiki zaman labirentinin içinde yer alır. Bencil yaşam yatay, ahit yaşamı ise dikeydir. Esav, geçici zevkler uğruna öngörüsünü feda ederek, geleceğiyle ve doğmamış nesillerle yaptığı kutsal antlaşmaya ihanet etmiştir.
Dehşet ve iyimserlik
Geçtiğimiz ay boyunca karmaşık bir dizi duyguyla mücadele ettik. Şok, üzüntü, tiksinti, yas, korku, öfke ve endişe yaşadık. Bu güçlü duyguların yanı sıra, halkımız çok uzun ve dolambaçlı bir yolla karşı karşıya olduğu için dehşet içindeyiz. Manyak ve katil düşmanlarımızı ortadan kaldırmak zorlu bir mücadele olacak.
Şaşırtıcı bir şekilde, ahlaki ve adil savaşımız antisemitizmin kadim canavarını uyandırdı ve bu canavar kolay kolay yok edilemeyecek. Haklı savaşımızda başarılı olduktan sonra bile, hem askeri hem de yerel zorluklarla karşılaşmaya devam edeceğiz. Birçoğumuz gelecekteki İsrail Devleti ve halkımızın gelecekteki durumu hakkında iyimser kalmakta zorlanıyoruz. Korku yükselirken güven azalıyor.
Yahudi tarihine uzun bir bakış açısı getirmek inancı tazeler ve iyimserliği güçlendirir. Şu anda birçok belirsizlikle karşı karşıyayız, ancak Yahudi geleceğinin daha büyük anlatısı zaten yazılmıştır. Tüm bunların nasıl sona ereceğini tam olarak biliyoruz. Sadece ne kadar çabuk biteceğini ve sona giden yolun ne kadar dolambaçlı olduğunu bilmiyoruz. Yahudi tarihine olan inanç, Yahudi tarihinin zorluklarını aşmak için gereken güveni sağlar.
Yahudi tarihi boyunca uzun vadeli bir bakış açısına sahip olduk ve bu bakış açısı içinde bulunduğumuz durumdan çok daha kötü zorluklara göğüs germemize yardımcı oldu. Telafisi mümkün olmayan koşullarla karşı karşıya olsak da, hayatlarımızın daha büyük bir tarihsel yayda sessiz ama önemli bir rol oynadığını her zaman biliyorduk. Cesaretimizin her zaman hemen sonuç vermeyeceğini bilerek uzun vadeli baktık. Sabırla ama cesurca, Yahudi tarihinin sürekli büyüyen duvarına tuğlalar ekledik.
Modern İsrail Devleti'nde yaşam hepimizi biraz sabırsız yaptı. Kurtarıcı veya muzaffer terimlerle düşünmek üzere eğitildiğimiz için bize her şey yeni, taze ve potansiyel dolu geliyor. Zaferlerimiz bizi sabırsız ve Yahudi tarihinin uzun bakış açısına karşı daha az duyarlı hale getirdi.
Birçokları bu savaşı (Seçkin Deniz'in Notu:7 Ekim 2023'te başlayan ve İsrail'in Gazze'yi yerle bir ettiği 13 bin masum sivili öldürdüğü savaş) ikinci Kurtuluş Savaşı olarak adlandırmaktadır. Bu terminoloji, 1948'in sonuçlarının devletimizin ilk 75 yılına sığdırılabileceğini ve şu anda yeni bir döneme girdiğimizi varsayıyor. Ben bu savaşı Kurtuluş Savaşı'nın bir "devamı" olarak adlandırmayı tercih ediyorum. Umutsuzca aradığımız bağımsızlık, egemenlik ve güvenliği tam olarak elde etmemiz birkaç nesil alabilir. Hayalini kurduğumuz dini, manevi ve ahlaki duruma ulaşmamız da kesinlikle birkaç nesil alacaktır.
Yahudi tarihine uzun bir perspektiften bakmak bizi mevcut ve acil zorluklardan uzaklaştırmamalı, ancak karanlık anlarda bile iyimserlik sağlamalıdır.
Charles Köprüsü
Yaklaşık 20 yıl önce Prag'ı ziyaret ettiğimde Tuna Nehri'ni geçen Charles Köprüsü'nden kaçınmam gerektiği konusunda uyarılmıştım. Meraklı bir tip olduğum için burayı seyahat programımın ilk durağı yaptım.
Köprüye vardığımda uyarıların nedenini daha iyi anladım. Yahudilerin Hıristiyanlığa küfretmesinin cezası olarak, 17. yüzyılda bir Yahudi cemaat lideri bir haçı Yahudi dua cümlelerini heceleyen altın harflerle süslemeye zorlanmıştı. Başlangıçta bu karşılaşmadan rahatsız olsam da, tedirginliğimi çabucak aştım. Ne de olsa pırıl pırıl anavatanımdan sadece üç saat uzaktaydım.
Düşüncelerim hemen, İsrail Devleti'nin bana sağladığı umut ufuklarından yararlanmadan bu İsa heykeline her gün katlanan 17. yüzyıl Prag Yahudilerine döndü. Bu nesillerin ruhani dayanıklılığını ve sert meydan okumalarını hissetmek beni manevi enerji ve Yahudi gururuyla doldurdu. Onlar tarihe uzun vadeli baktılar ve şimdi sıra bizde.
Belki de bir gün gözlerimiz, Yahudi halkının tamamen restore edildiği, ışıltılı ve altın şehir Kudüs'e bakacak. Belki de o kadar şanslı olacağız. Ya da o kadar şanslı olamayabiliriz ve bu vizyon ancak gözlerimiz kalıcı olarak kapandıktan çok sonra ortaya çıkabilir. Her iki durumda da, gelecek için tarihi bir platform inşa etmiş olacağız. Buna şahsen tanık olmayabiliriz, ancak her yerinde parmak izlerimiz olacak.
Moshe Taragin, 17 Kasım 2023, The Jerusalem Post
(Moshe Taragin, bir hesder yeşiva olan Yeshivat Har Etzion/Gush'ta hahamlık yapmaktadır. Yeshiva Üniversitesi'nden smicha ve bilgisayar bilimleri lisans derecesinin yanı sıra New York Şehir Üniversitesi'nden İngiliz edebiyatı alanında yüksek lisans derecesine sahiptir.)
Mustafa Tamer, 24.11.2023, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri-Analiz, Onlar Ne Diyor?
Mustafa Tamer Yayınları
Onlar Ne Diyor?
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.