Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
The global consequences of the war in Ukraine
"Rusya'nın neo-emperyal vizyonunu gerçekleştirecek araçlardan yoksun olması, onu bu vizyonu sonuna kadar takip etmekten alıkoymayacaktır."
Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'yı topyekûn işgal etmesi Ukrayna, Avrupa ve küresel siyaset için her şeyi değiştirdi. Dünya, savaşın artık dışlanamayacağı yeni bir büyük güç rekabeti dönemine girdi. Rusya'nın saldırganlığı, doğrudan mağdurların yanı sıra en çok Avrupa'yı ilgilendiriyordu. Bağımsız ve küçük bir ülkeyi güç kullanarak ortadan kaldırmaya çalışan büyük bir güç, Avrupa devletler düzeninin onlarca yıldır üzerinde örgütlendiği temel ilkelere meydan okumaktadır.
İtaatkâr ortak: Vladimir Putin geçen yıl Mart ayında Xi Jinping'i Moskova'da ağırladı (kremlin.ru)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in savaşı, büyük ölçüde şiddet içermeyen bir şekilde gerçekleşen Varşova Paktı ve Sovyetler Birliği'nin kendi kendini feshetmesiyle tam bir tezat oluşturmaktadır. Mikhail Gorbaçov 'mucizesi'nden bu yana -Sovyetler Birliği 1980'lerde onun yönetiminde liberalleştirici reformlar yapmaya başladığında- Avrupalılar Immanuel Kant'ın kıtada daimi barış vizyonunun mümkün olabileceğini hayal etmeye başlamışlardı. Ama öyle olmadı.
Tarihsel revizyon
Sorun, birçok Rus elitinin 1980'lerin sonundaki küresel öneme sahip olayları yorumlamasının Kant'ın düşüncesine daha zıt olamayacağıydı. Büyük Rus imparatorluğunun (Sovyetlerin yeniden yarattığı) çöküşünü yıkıcı bir yenilgi olarak gördüler. Bu aşağılanmayı kabul etmekten başka çareleri olmasa da, güç dengesi değişene kadar bunu sadece geçici olarak yapacaklarını söylediler. O zaman büyük tarihsel revizyon başlayabilirdi.
Dolayısıyla Ukrayna'ya yönelik 2022 saldırısı, Putin'in iktidara gelmesinden bu yana Rusya'nın yürüttüğü revizyonist savaşların yalnızca en iddialısı olarak görülmelidir. Özellikle Donald Trump'ın Beyaz Saray'a geri dönmesi ve ABD'yi Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nden fiilen çekmesi halinde daha fazlasını bekleyebiliriz.
Ancak Putin'in son savaşı sadece Avrupa kıtasındaki birlikte yaşama kurallarını değiştirmekle kalmadı; aynı zamanda küresel düzeni de değiştirdi. Dış politikanın kapsamlı bir şekilde yeniden askerileştirilmesini tetikleyen savaş, görünüşe göre bizi 20. yüzyılın derinliklerinde, fetih savaşlarının büyük güç araç setinin temelini oluşturduğu bir döneme geri döndürdü. O zaman olduğu gibi şimdi de güç haklı çıkarıyor.
Soğuk Savaş
Onlarca yıl süren soğuk savaş sırasında bile, 'yeni bir Saraybosna' -birinci dünya savaşını patlatan siyasi fitil- riski yoktu çünkü iki nükleer süper güç arasındaki çekişme diğer tüm çıkarları, ideolojileri ve siyasi çatışmaları ikinci plana itiyordu. Önemli olan, süper güçlerin kontrol ettikleri topraklar üzerindeki güç ve istikrar iddialarıydı. Başka bir dünya savaşı riskinin yerini, soğuk savaşın iki kutuplu sistemi içinde otomatik bir dengeleyici işlevi gören karşılıklı güvenceli imha riski almıştı.
Putin'in Ukrayna'ya açtığı savaşın ardında birçok Rus elitinin paylaştığı neo-emperyal hedef yatıyor: Sovyetler Birliği'nin çöküşünün sonuçlarını tersine çevirerek Rusya'yı yeniden büyük yapmak. 8 Aralık 1991'de Rusya, Belarus ve Ukrayna devlet başkanları Białowieża Ulusal Parkı'nda bir araya gelerek Sovyetler Birliği'nin dağılması ve bir 'süper gücün' Rusya Federasyonu şeklinde bölgesel bir güce (hala nükleer silahlara sahip olsa da) indirgenmesi konusunda anlaştılar.
Hayır, Putin komünist Sovyetler Birliği'ni yeniden canlandırmak istemiyor. Bugünün Rus eliti Sovyet sisteminin sürdürülemeyeceğini biliyor. Putin, Rusya'nın küresel bir güç olarak statüsünü yeniden tesis etmek için otokrasiyi, oligarşiyi ve imparatorluğu benimsedi, ancak Rusya'nın bunu kendi başına başaracak ekonomik ve teknolojik ön koşullardan yoksun olduğunu da biliyor.
Ukrayna ise Batı'ya, yani Avrupa Birliği'ne ve NATO'nun transatlantik güvenlik topluluğuna katılmak istiyor. Bunu başarırsa, muhtemelen Rusya'ya temelli yenilmiş olacak ve Batılı değerleri benimsemesi Putin rejimi için ciddi bir tehlike oluşturacaktır. Ukrayna'nın modernleşmesi Rusların kendi siyasi sistemlerinin neden benzer sonuçlar elde edemediğini sormalarına yol açacaktır. 'Büyük Rusya' perspektifinden bakıldığında bu durum 1991'deki felaketi daha da derinleştirecektir. Ukrayna'daki risklerin bu kadar yüksek olmasının ve çatışmanın uzlaşma yoluyla sona ermesini hayal etmenin bu kadar zor olmasının nedeni budur.
Küçük ortak
Donmuş cephe hattı boyunca bir ateşkes durumunda bile, ne Rusya ne de Ukrayna siyasi olarak gerçek savaş hedeflerinden uzaklaşmayacaktır. Kremlin Ukrayna'yı tamamen fethetmekten ve boyun eğdirmekten (ilhak değilse bile) vazgeçmeyecek, Ukrayna da tüm topraklarını (Kırım dahil) kurtararak AB ve NATO'ya katılma hedefinden vazgeçmeyecektir. Dolayısıyla ateşkes, Ukrayna'nın özgürlüğünün ve Avrupa'nın güvenliğinin bağlı olduğu son derece tehlikeli bir 'kontrol hattının' savunulmasını içeren istikrarsız bir ara çözüm olacaktır.
Rusya artık dünya sahnesinde en üst sıralarda yer almak için rekabet edecek ekonomik, askeri ve teknolojik yeteneklere sahip olmadığından, tek seçeneği Çin'in daimi küçük ortağı olmaktır ki bu da bir tür ikinci Moğol vasallığı altında yarı-gönüllü boyun eğme anlamına gelmektedir. Unutmayalım ki: Rusya 19. ve 20. yüzyıllarda batıdan gelen iki saldırıdan kurtuldu - sırasıyla I. Napolyon ve Adolf Hitler. Onu fetheden tek istilacılar 1237-38 kışında Moğollardı. Rusya'nın tarihi boyunca doğudaki kırılganlığının geniş kapsamlı sonuçları olmuştur.
21'inci yüzyılın ana jeopolitik bölünmesi Çin-Amerikan rekabeti üzerinde yoğunlaşacaktır. Her ne kadar Rusya küçük bir konumda olsa da, yine de hammadde tedarikçisi ve imparatorluk hayalleri nedeniyle kalıcı bir güvenlik riski olarak önemli bir rol oynayacaktır. Bunun Rus elitlerinin öz imajını tatmin etmeye yetip yetmeyeceği açık bir sorudur.
Joschka Fischer, 20 Ocak 2024, Social Europe
(Joschka Fischer 1998-2005 yılları arasında Almanya'nın dışişleri bakanı ve şansölye yardımcısıydı ve yaklaşık 20 yıl boyunca Alman Yeşiller Partisi'nin liderliğini yaptı.)
Seçkin Deniz, 31.01.2024, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri ve Yansımalar
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.