Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Düşünmek insanı korkutur mu?
Düşünmek nedir ki?
İnsan düşünmeden nasıl yaşar?
Düşünelim, her insanın düşünebildiği gibi. ‘İnsan düşünmeden nasıl yaşar?’ sorusunun cevabını bulmak için de düşünmek gerek çünkü. Düşünmek nasıl bir şeydir ki, böyle bir bilinmeze sürüklensin diyorum; düşünmek nedir ki?
‘Ancak bir öküz düşünmeden yaşar!’ diyenleri dikkatle izliyorum… Hayır, hayır, yanılıyorlar; bir öküz düşünür, birçok insandan daha iyi düşünür. Düşünmek insana ait bir özellik değil sadece, cinler ve melekler de düşünür, tavuklar da.
Hiç, bir hayvan belgeseli izlediniz mi? İzlemediyseniz izleyin, çünkü düşünmeden davranan hiçbir hayvan yoktur.
Belgeselleri izlerken, açlık, güvenlik, sağlık, üreme, güç merkezli düşündüklerini ve bu konuda insandan daha iyi davranışlar kazandıklarını ve düşünerek, tecrübe ederek kazandıkları bu davranışları en gerektiği yerde -ne önce ne sonra- hiç düşünmeden sergilediklerini fark edersiniz. Eğer öyle olmasalardı kentlerden daha güvensiz olan doğada asla hayatta kalamaz ve türlerini sürdüremezlerdi.
Düşünebilen insan, hayvanların düşünme kapasitelerine ulaşamadığı zaman doğada yaşayamaz; kesinlikle yenilir ve ölür, doğadaki düşünce sınırlı ve döngüseldir.
‘Ama oysa insan kentlerde düşünmeden yaşayabiliyor!’ demeyeceğim asla; her insan düşünür, hayvanlar gibi açlık, güvenlik, sağlık, üreme, güç merkezli düşündüğü gibi, bu beş temel alanda daha estetik ya da hoyrat güçlendiriciler kullanmayı da düşünür fazladan ve yaşar.
Mesela düşünür âşık olur; düşünür şiir yazar; düşünür dedikodu yapar; düşünür ibadet eder; düşünür hırsızlık yapar; düşünür yeni bir keşif yapar; düşünür ve korkar.
Hayvanlar düşününce korkmazlar, işte fark budur.
Çünkü hayvanların gelecek kaygıları yoktur; cehenneme gitmeyecekleri için cehennem korkuları yoktur; yalnızlık diye bir sorunları olmadığı için yalnız kalmak gibi korkuları yoktur, doğal olarak yalnızlığa bağlı psişik sorunları da yoktur, bir ücret karşılığı çalıştıkları bilincinden yoksun oldukları için işten kovulma korkuları yoktur, diğer hayvanların kendilerine verdikleri itibarla sınırlı olmadıkları için itibar kaybetme korkuları yoktur; herhangi güç sahibi tarafından kendilerine makam tahsil edilmediği için makam kaybetme korkuları yoktur; terk edilme korkuları yoktur, ölüm korkuları yoktur ve bütün bunları düşünerek korkmaya ihtiyaçları yoktur.
Düşünmek bu mudur?
Düşünmek bu değilse, nedir? Bir şeyi diğer şeyle ilişkilendirerek çıkarımlar yapmak değil midir düşünmek?
Çevresinde gezinen bir aslanı fark eden bir ceylan başına gelecekleri düşünerek kaçar, yakalanmamak için kaçması gerektiğini düşünür, ancak aynı ceylan hayvanat bahçesinde yanı başındaki kafeste kükreyerek dolanıp duran aç aslanı görse bile onun kendisine saldıramayacağını düşünerek kaçmaz. Düşünmek onu korkutmaz. Düşünmek, ceylanın o an nasıl davranması gerektiği ile ilgili çıkarımlarda bulunmasını sağlayan bir araçtır sadece. Öküz için de durum öyledir ve bir öküz asla düşünmeden yaşayamaz.
Peki, düşünmek insanı korkutur mu?
Evet korkutur; çünkü korkulacak o kadar çok şey vardır ki kendi hayatının veya başkalarının kendisine yansıyan hayatlarının içinde.
Sadece ve yalnızca ‘sorumluluklarını ve başına gelecekleri hatırlattığı için düşünmek insanı korkutur’ diyerek sınırlandırabiliriz bu çerçeveyi. Bu iyi de olabilir, ama yeterli midir?
İnsan düşününce korkabilir, ama sadece bu korkuyla yaşaması gerektiği anlamına gelmez, o korkuyla başa çıkabilme kapasitesini de kullanması gerektiği anlamına gelir.
O halde ‘insan düşünmekten korkar’ dediğimizde doğruluğu kesin olan bir önerme üretmiş olmuyoruz, bir gerçeği tespit etmiş oluyoruz, ‘ezberlediği şeyler onu ittiği karanlıkta kalmaya alıştırmıştır, birazcık aydınlık onu alışkanlıklarını kaybetme korkusu ile sarsar ve insan bu nedenle düşünmekten korkar’ diyoruz.
Bu tam olarak böyle değil midir? Öyle değilse dünyadaki milyarlarca insan neden sadece korku ile yönetiliyor? Özgürlük arayışı neden sınırlı? Açlık, güvenlik, sağlık, üreme, güç merkezli korkularla tıpkı hayvanlar gibi ‘düşünmek’ zorunda kalmıyorlar mı? Estetik nerede?
İnsan düşünmeden yaşayamaz, ancak bir hayvanda bile olmayan ‘korku’ merkezli düşüncelerle yaşadığı zaman, ‘insana özgü düşünce’ olmadan da yaşayabilir diyoruz. Korku merkezli düşünce zaten insana özgüdür diyorsanız, doğru, buna sözüm yok, ama bu durum insanın düşünmekten korkmasını gerektirmez, tam aksine insanın sorumlulukları büyük olan korkulacak davranışlar sergilemekten kaçınmak için düşünmesi gerektiğini ortaya çıkarır. Ancak bütün insanlar bunu istemezler ve çoğu düşünmekten korkarlar; düşünceler onları korkutur, düşünen insanlar onlara yetersizliklerini hatırlattıkları için bu etki onları gerginleştirir ve saldırgan hâle getirir.
Yine bütün bunlar insan düşünebildiği için gerçekleşir.
Ve insan düşünmeden böyle yaşar.
Ancak putperest tapınakların müminleri ezberi severler, çünkü ezber onlara anlam kazandırır, düşünemediklerini bildikleri için bu bilgiyi hatırlamak istemezler... onları ahmak yapan, tutucu yapan, muhafazakâr yapan tek şey budur; cehalet...
Akıl korkutur çünkü...
İnsan hayvandan daha alt seviyeye inerek kendisine böyle ihanet eder.
Mıra | Öznel Şeyler
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.