Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Why Telenovela Fans Are Heading to Istanbul
"Türk dizileri artık Latin kökenli izleyiciler arasında oldukça popüler - ve bunu bir sonraki seviyeye taşımaya hazırlar."
Maria Ramirez hayal kırıklığına uğramıştı. Güney Kaliforniyalı 55 yaşındaki Ramirez, en sevdiği Türk dizilerindeki karakterler gibi bir süre yaşamak için heyecanla İstanbul'a gelmişti. Özellikle lezzetli Türk yemekleriyle dolu sahnelerden, özellikle de beyaz peynir, zeytin, dilimlenmiş salatalık, yumurta, sürülebilir yiyecekler, reçeller, domates ve ekmekten oluşan kahvaltılıklardan ilham almıştı.
Latin kökenli Türk dizi hayranları İstanbul'a gidiyor.
"Telenovelaları her izlediğimde peynirlerini, zeytinlerini çıkardıklarını görüyorum ve ben de buzdolabına gidip aynısını yapıyorum." diyor Ramirez. "Tabağımı ve bir kadeh şarabımı hazırlıyorum ve onlarla birlikte yiyorum."
Ancak otelinde uyanıp nihayet lezzetleri bizzat deneyimlemek için aşağı indiğinde, kendisine yumurta, domuz pastırması, sosis ve patatesten oluşan standart bir Amerikan ya da İngiliz kahvaltısı sunuldu. "Dedim ki 'Aww! Ben Türk kahvaltısı umuyordum!" diye hatırlıyor. "Ancak daha sonra yiyebildim."
Ramirez'in Denny's menüsüne daha çok yakışacak bir kahvaltı yapması şaşırtıcı değil. Oteller genellikle yabancılardan korkan İngiliz ya da Amerikalı turistlere hitap eder ve nedense ülkeler arası seyahat edip yabancı yerlere gittikten sonra sadece sokaklarında ne varsa onu yerler.
Ancak dizi olarak bilinen Türk dizilerinin küresel çapta popülaritesinin artmaya devam etmesi, talebin giderek büyümesi ve gezginlerin daha otantik bir Türk deneyimi arayışına girmesi nedeniyle ülkede bu durum değişiyor olabilir. Bu durum özellikle, "Binbir Gece" ("1001 Gece") dizisinin Şili'de büyük bir hit haline geldiği 2014 yılından bu yana Türk dizilerinin en büyük izleyicilerinden biri haline gelen Latin kökenliler için geçerli.
Meksika, Venezuela, Arjantin ve diğer Latin Amerika ülkelerinin yanı sıra ABD'deki Latinler arasında da Türk dizileri randevuyla izlenir hale geldi. Univision ve Telemundo gibi İspanyolca yayın yapan büyük kanallar her gece dublajlı versiyonlarını yayınlıyor; Netflix, Peacock, VIX ve FuboTV gibi yayıncılar hem dublajlı hem de altyazılı dizilerden oluşan geniş bir kütüphane sunuyor; YouTube, Dailymotion ve Turkish123.com gibi video platformları da geniş bir kaynak bulunduruyor.
Diziyi pembe dizi ya da telenovela olarak adlandırmak son derece indirgemeci bir yaklaşım olacaktır - kültüre gizli ikizler ve hafıza kaybı nöbetleri armağan eden her iki televizyon sanatına da saygısızlık etmek istemem. Bu geniş kapsamlı dramalar 40+ bölüm uzunluğundadır ve birden fazla sezon boyunca devam eder, her bölüm iki saat veya daha fazla çalışma süresine sahiptir.
İnsan deneyiminin zorluklarını, kalp ağrılarını ve zaferlerini irdeleyen hikayeler içerirler, ancak bir peri masalı sonu beklemeyin: Dizi genellikle acı-tatlı, melankolik sonlarla biter; tıpkı ana karakterlerden birinin yürek burkan ölümüyle sona eren popüler drama "Kara Sevda "da ("Sonsuz Aşk" ya da "Amor Eterno") olduğu gibi.
Tüm bunlar, izleyicilerin derin bir yatırım yaptığını ve gecelerini doldurmak için hiç bitmeyen bir dram arzına sahip olduklarını söylüyor. Yakın zamandaki bir ziyaretimde YouTube'da saatlerce Türk dizisi izlerken telefonunu elinden bırakmayan annemde gördüğüm gibi, tamamen içine çekilmek, takıntı haline getirmek ve eğlenmek çok kolay. Onu "novelas Turcas "ından kısa süreliğine ayıran tek şey TJ Maxx'a yaptığı bir gezi oldu.
TelevisaUnivision'da program stratejisinden sorumlu başkan yardımcısı Barbara Musa Ruiz, dizilerin son birkaç yılda Latin kökenli izleyicilerde yakaladığı başarıyı değerlendirirken, "Tüketiciler olarak ABD'li Hispanik izleyiciler eğlenceden daha fazlasını arıyor; temsil edilmeyi, onaylanmayı ve bağlantı kurmayı arzuluyorlar," diyor. "Tükettikleri hikayelerde kendilerinin yansıtıldığını görmek için çabalıyorlar ve Türk dizileri bu özlemi ustalıkla karşılıyor."
Çoğunlukla İstanbul'da ve diğer yakın bölgelerde çekilen dizi sayesinde izleyiciler dünyanın belki de hiç görmedikleri bölgelerini de görüyorlar. Ve şimdi, telefonları ve televizyon ekranları aracılığıyla, ülkenin pitoresk kıyılarına taşınıyor, yeni bir zengin ve canlı kültürü dolaylı olarak deneyimliyorlar. Bazılarının şimdi gerçeği görmek istemesi çok doğal.
Ramirez Türkiye'ye seyahat etmeyi seçmesiyle ilgili olarak "Farklı bir şey deneyimlemek istedim," diyor. "Ve bu zaten dizilerde gördüğüm bir şeydi. Çok güzel bir yerdi."
Pazar araştırma şirketi Euromonitor International'ın 2023 raporuna göre, İstanbul dünya genelinde en çok uluslararası ziyaretçi çeken şehirler listesinin başında yer alırken, onu Londra takip ediyor. Bu arada, Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı 2022 yılında, yılın ilk yarısında yaklaşık 377.000 Amerikalının Türkiye'ye seyahat ettiğini ve bu rakamın 2019'un ilk yarısına kıyasla %77'nin biraz üzerinde bir artış gösterdiğini bildirdi.
2018'den bu yana Latin Amerika'dan seyahatler katlanarak arttı ve Arjantin ile Brezilya Türkiye'ye en çok LATAM turisti getiren ülkeler oldu. Bu iki ülkenin Türk dizisinin en büyük tüketicileri arasında yer alması tesadüf gibi görünmüyor. Seyahat oranları hızla arttı: Kültür ve Turizm Bakanlığı'na göre sadece Meksika'nın oranları %103 artarken, Şili ve Venezuela'nın oranları sırasıyla %66 ve %40'ın biraz üzerinde artış gösterdi.
Sağlık turizmi Türkiye'yi önemli bir estetik cerrahi destinasyonu haline getirmişken, binlerce kişi yeni bir diş seti, daha gür saçlar ve daha ince bir bel için Türkiye'ye gelirken, giderek daha fazla insan romantizmi yaşamak için Türk dizilerinden ilham alıyor.
Ramirez Ağustos ayında Türkiye'yi ziyaret etmeden önce, "oradaki gönül avcılarından birinin benimle ilgilenip ilgilenmeyeceğini görmeyi umuyorum!" diye şaka yaptı. Çok çekiciler ama şanssızlığıma bakın ki bir tane bile bulamadım."
Hangimiz hayatı seksi bir romantik komedi gibi hissettiren bir tatil kaçamağı ya da yakışıklı bir tanrının onurunuz için savaştığı ve önünüzdeki tüm engellere rağmen sizi sadece okyanusla eşleştirilebilecek bir derinlikle sevdiği kapsamlı bir drama dizisi hayal etmedik ki?
Gelecek yıl İstanbul'a bir gezi planlamaktan durmadan bahseden annem bile bir "novio guapo" bulmaktan bahsediyor. Bu kır saçlı, kıdemli baştan çıkarıcı kadınla karşılaşabilecek Türkiye'deki erkeklerden en içten özürlerimi sunarım.
Santa Ana, California'dan Maria Teresa Figueroa da evde dizi izlerken manzaranın ne kadar güzel göründüğünü görmüş ve baldızı ona söyleyene kadar buranın Türkiye olduğunu fark etmemiş. "Kocama dedim ki, 'Ay! Orayı gerçekten ziyaret etmek istiyorum!" diyor.
Sohbetimiz boyunca Figueroa bana en sevdiği dizi olan "Kadın "ın ("Woman" ya da Univision'daki adıyla "Mujer") tüm konusunu bir arkadaş heyecanıyla anlattı ve karakterlerde büyüleyici bulduğu kültürel bir gelenek fark ettiğinde ("Kahveyi hep bu küçük fincanlarda içiyorlar!") bundan bahsetti. Bu onun ilgisini çekti ve o zamandan beri bir seyahat için can atıyor. Ve ne zaman hazır olursa, dizi deneyimini tam anlamıyla yaşaması için seçenekler var.
Haron Yıldırım, Kuşadası ve Pamukkale sahil kasabalarından Castle Travel adlı bir tur şirketi işletiyor ve dizi mekânlarına özel turlar düzenliyor. Turlara yaklaşık beş yıl önce "Diriliş" dizisinin popülerliğinin ardından başladı: "Diriliş: Ertuğrul" ve "Kara Para Aşk" dizilerinin popülerliği bir grup Amerikalı kadının özel bir tur talep etmesine yol açtı.
"[Kara Para Aşk'ın] ana karakterlerine aşık oluyorlar. Amerika'da Türk dizilerinin bu kadar sevildiğini bilmiyordum," dedi bana, çok popüler olan "Fatmagül'ün Suçu Ne?" dizisine mekân olan sahil kasabası Alaçatı'yı keşiften dönerken. ("Fatmagül'ün Suçu Ne?") dizisinin çekildiği sahil kasabası. "Amerikalı hanımların benimle Türkçe konuştuğunu düşünebiliyor musunuz? Onlar diziden öğrendiler."
Ruiz, "Bu eğilim, medya dünyasında kültürel alışveriş ve işbirliğinin önemini vurguluyor," diyor. "Uluslararası içeriği benimseyerek ve küresel yapımcılarla ortaklıklar geliştirerek, izleyicilerimize yaşamları ve deneyimleriyle birebir örtüşen daha geniş ve daha çeşitli bir program yelpazesi sunabiliriz. Bunu yaparken, yalnızca izleyicilerimizin taleplerini karşılamakla kalmıyor, aynı zamanda kapsayıcılık ve kültürel takdir duygusunu beslerken onların izleme deneyimlerini de zenginleştiriyoruz."
Yıldırım, dizilerin insanların hem "ülkenin doğal güzelliğini" hem de çoğunluğu Müslüman olan bir ülkede insanların nasıl bir yaşam sürdüğünü daha iyi görmelerine yardımcı olduğuna inanıyor; bu özellikle önemli bir şey çünkü kendi deyimiyle "Amerika Müslümanları terörist olarak görüyor."
Yıldırım, "Tur sırasında insanlar pek çok soru soruyor," diyor. "Gelenekleri, görenekleri, dini, coğrafyayı ve tarihi anlatıyoruz."
Önemsiz gibi görünse de, belki de kendi mücadelelerinin ve benzer geleneklerin kendilerine yansıdığını gören Latin kökenli izleyicilere Türklerin hayatlarını ve hikayelerini ekrana getirmenin bir gücü var. Ancak bu aynı zamanda Latin kökenli izleyicilerin, nereden gelirse gelsin, harika bir hikaye anlatımından etkilenmesi kadar basit.
Her ne kadar turist olan izleyiciler tarafından bir miktar yüceltme ve fetişleştirme söz konusu olsa da dizi, kültürün dışındaki pek çok insana Türkiye'de yaşamın nasıl olduğunu göstermekte ve onları oraya seyahat etmeye, bir tura katılmaya ve ardından "bizi anlamaya" teşvik etmekte etkili olmuştur. "Duygularımızı ve hayal kırıklıklarımızı çok derinden yaşıyoruz" diyor Yıldırım. "Bu duyguları dizilerimizde yansıttığımız için takdir ediliyoruz."
Bu seyahat trendi, iki farklı kültürün romantik ve duygusal değerleri arasındaki büyüleyici bir bağlantıdan daha fazlası. Demografik bir grup olarak hem gişe satışlarının hem de yayın aboneliklerinin %24'ünden sorumlu olmalarına rağmen Hollywood Latin kökenli izleyicileri görmezden gelmeye devam ediyor.
Türkiye'deki yapımcıların Latin kökenli izleyicileri, turizm ve genel kültürel bağlantı üzerinde gerçek hayat etkisi yaratan uygun bir yatırım olarak görecek kadar akıllı olmaları, Latin kökenli insanların satın alma gücünü ortaya koyuyor. Hollywood buna daha fazla dikkat etmeli.
Alex Zaragoza, 31 Mayıs 2024,Huffington Post
(Alex Zaragoza, kültür ve kimlik konularında çalışan bir televizyon yazarı ve gazetecidir. Çalışmaları LA Times, Vice ve NPR'da yer almıştır. "Primo" ve "Lopez Lopez'e Karşı" dizilerinde yazmıştır.)
Mustafa Tamer, 14.06.2024, Sonsuz Ark, Çeviri, Çeviri-Analiz, Onlar Ne Diyor?
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.