Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
Sonsuz Ark'ın Notu:
Çevirisini yayınladığımız analiz, Yorktown Enstitüsü'nde araştırma görevlisi olarak çalışan, Dickinson College'da Çince ve Uluslararası Araştırmalar öğrencisi Farrell Gregory'ye aittir ve Çin'in Afrika'daki Kuşak ve Yol Girişimi (KYG- Belt and Road Initiative-BRI) Projesine karşıt olarak Amerikan projelerine odaklanmaktadır... Analistin teklifi şudur: "ABD, öncü teknoloji yarışında ikinciliği kabul etmek zorunda değil. Amerika ve müttefikleri olumlu adımlar atarak, çıkarılması Afrika devletlerine, meşru alıcılara ve Amerikan ulusal güvenliğine fayda sağlayan kritik mineralleri güvence altına almak için anlamlı alternatifler sunabilir."
Seçkin Deniz, 26.09.2024, Sonsuz Ark
America Must Present an Alternative to China’s First BRI Project
Yarının kritik mineral kaynakları için büyük güçlerin rekabeti Afrika limanlarında ve madenlerinde yaşanacak. Yabancı yatırımlarda Çin'in gerisinde kalmasına rağmen Amerika, yeni nesil askeri ve ticari teknolojilere güç veren kaynaklara erişimi yakalama ve güvence altına alma fırsatına sahiptir. Ancak rekabet edebilmek için Çin'in alternatif bir borç veren ve kalkınma ortağı olarak rolünü anlamalıyız. Tüm Afrika ülkeleri arasında Tanzanya, Çin'in katılım potansiyelinin yanı sıra Amerika ve müttefiklerinin kritik mineraller için önemli bir tedarik zincirinin dışında kalma tehlikesini en iyi şekilde örneklemektedir.
Tazara Demiryolu (Wikipedia Commons)
Çin ve Tanzanya, 1964 yılında ilişkilerin kurulmasından bu yana uzun süredir yakın bir ilişki içinde. İki ülke 1970 yılında TAZARA demiryolu hattı üzerinde çalışmaya başladı. Büyük ölçüde Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)'nin hibeleriyle finanse edilen bu geniş kapsamlı proje, kara ile çevrili Zambiya'yı kıyı Tanzanya'ya bağlamak için 1.000 mil boyunca uzanıyordu.
TAZARA demiryolu aynı zamanda Pekin'in artık aşina olduğumuz Kuşak ve Yol Girişim (KYG) formülü için de erken bir test oldu. Çin malzemelerinin kullanıldığı, Çinli firmalar tarafından denetlenen ve toplamda 50.000'den fazla Çinli işçinin çalıştığı demiryolu, ÇHC'nin inşaat sektörünü ve yurtdışındaki diplomatik ayak izini genişletmesi için bir fırsat sundu. Demiryolu 1975 yılında tamamlandığında, hem Çin ile diğer gelişmekte olan ülkeler arasındaki başarılı işbirliğinin bir örneği hem de gelişmekte olan Çin-Tanzanya ilişkisinin bir köşe taşı olarak duruyordu. Ayrıca doğal kaynakların çıkarılması için potansiyel bir rota oluşturdu.
Kuzey Zambiya ile Tanzanya'nın en büyük şehri ve ana limanı olan Darüsselam'ı birbirine bağlayan TAZARA hattı, Afrika'nın iç kesimlerinden bakır, kobalt ve diğer kritik madenlerin taşınmasına hizmet edebilirdi. Tanzanya uzun süredir Çin'den hattı modernize etmek için yardım istediğinden, bugün demiryolu bakımsız durumda. Ancak kısa bir süre önce ÇHC, demiryolu hattını modernize etmek için 1 milyar dolara kadar harcama yapmayı taahhüt etti - bu yatırım TAZARA'yı Pekin'in Afrika maden tedarik zincirinin kilit noktası haline getirebilir.
Liman yatırımı, Çin'in büyüyen kritik maden portföyünün eşit derecede önemli bir parçası. Halihazırda Zambiya'dan bakır, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nden kobalt ve Güney Afrika'nın kuzeyinden nadir mineraller Darüsselam limanı üzerinden Çin'e gitmektedir. Bu dinamik Çin için aynı anda hem bir zorluk hem de bir fırsat sunuyor. Diğer ülkelerle yapılan ticaretin yanı sıra Darüsselam'dan akan kaynakların büyük miktarı göz önüne alındığında, liman kalabalık ve verimsizdir. Ancak bu modernizasyon ihtiyacı, Çin'in hammadde tedarik zincirini geliştirmesi ve Tanzanya'daki varlığını sağlamlaştırması için bir fırsat sundu.
2013 yılında bu fırsat kendini gösterdi. Tanzanya hükümeti ve China Merchant Holdings, Darüsselam'ın hemen kuzeyinde yer alan Bagamoyo limanını yeniden tasarlamak ve modernize etmek için 10 milyar dolarlık bir anlaşma yaptığını duyurdu. Ticaretin kolayca yönlendirilebilmesi için başkente yeterince yakın olan ve güvenliği Çinli yatırımcılara doksan dokuz yıllığına kiralanarak garanti altına alınan Bagamoyo liman projesi, ÇHC'nin kaynak sıkışıklığı sorunlarını hafifletmesine ve Afrika kıtasında bir yer edinmesine olanak tanıyacaktı.
Ancak projenin 2015 yılında inşasına başlanmasından bir yıl sonra, dönemin Cumhurbaşkanı John Magufuli, anlaşmanın Tanzanya'nın ek limanlar geliştirme hakkını ve Çin'in doksan dokuz yıllık kira sözleşmesinin şartları uyarınca araziyi uygun gördüğü şekilde kullanma serbestisini sınırlandırdığı yönündeki endişelerini dile getirdikten sonra girişimi durdurdu. Görev süresinin geri kalanında, 2021'de görevdeyken ölümüne kadar, proje durmuş müzakerelerde saplanıp kaldı. Halefi Samia Suluhu Hassan, 2021 yılında Tanzanya ve Bagamoyo liman projesinin ÇHC destekli yatırımcılarının müzakereleri yeniden başlatacağını duyurdu ve bu müzakerelerin başarılı olması muhtemel görünüyor.
Bu iki proje, Orta Afrika'dan çıkarılan kritik minerallerin tedarik zincirindeki Çin kontrolünü sağlamlaştırma potansiyeline sahip - Amerika'nın geride kaldığı acil bir konu. Halihazırda Çinli şirketler, dünya arzının büyük bir çoğunluğunun kaynağı olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki kobalt üretiminin %80'ine sahip. Benzer şekilde Çinli şirketler pil piyasasındaki kobaltın %90'ını rafine etmektedir. Çin'in hakim konumu, 44 kritik teknolojinin 37'sinde liderliği ele geçirmesini sağlamıştır. Kritik madenler için rekabet, ticari ve askeri yeniliklere güç veren malzemelere erişimi belirleyecektir. Amerika, Çin'in kritik mineral tedarik zincirini tartışmasız kontrol etmesine izin vermeye devam ederse, stratejik teknolojik üstünlüğümüzden vazgeçmiş oluruz.
Çin'in maden hakimiyetine meydan okumanın ilk adımı, Çin'in demiryolu altyapısına yaptığı yatırıma bir alternatif sunmaktır. Eylül 2023'te Amerika ve birkaç ortak, G-7'nin Küresel Altyapı ve Yatırım Ortaklığı kapsamında Lobito Koridoru projesini başlattı. ABD Uluslararası Kalkınma Finansmanı Kurumu tarafından sağlanacak 250 milyon dolarlık Amerikan finansmanı ve AB ülkelerinden gelecek ek yatırımlarla Lobito Koridoru, TAZARA hattına bir alternatif sunacak.
İki bölümden oluşan proje, Güney Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Kuzey Zambiya'yı Angola'nın Lobito limanına bağlayacak. İlk olarak yatırım, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Angola'yı birbirine bağlayan mevcut 1.300 km'lik hattı iyileştirecektir. Ardından, ek finansmanla Zambiya'ya uzanan yeni bir hat oluşturulacak.
Lobito Koridoru projesi Çin yatırımlarına bir alternatif sunma yolunda anlamlı bir ilk adımdır, ancak politika yapıcılar Afrika'daki gelecek projelerin hedefleri konusunda net olmalıdır. Amerika ve ortakları alternatif bir yatırım seçeneği olmayı hedeflemeli, kalkınma finansmanının tek kaynağı olarak Çin'in yerini almaya çalışmamalıdır. Afrika ülkeleri sıfır toplamlı bir uyum oyununa hapsolmak yerine rakip teklifler arasında özgürce seçim yapabilmelidir.
Bu aynı zamanda Amerika'nın kritik mineral büyük stratejisi için de geçerlidir. Çin'i kritik mineral tedarik zincirinden tamamen çıkarmak mümkün olmadığı gibi arzu edilen bir şey de değildir. Bunun yerine ABD, Afrika'da onlarca yıldır eksik olan altyapı yatırımlarımızdan ders almalı ve kendimizi kalkınma için hazır, istekli ve güvenilir bir ortak olarak sunmalıdır.
Bunu yapmak için Lobito Koridoru gibi projelere yatırım yapılması gerekecektir. Madencilik, taşımacılık ve arıtma alanlarında yapılacak yatırımlar ÇHC'ye cazip ve rekabetçi alternatifler sunmalıdır. Özellikle yürütme organı, Kongre ile birlikte çalışarak ek kaynaklar tahsis etmeli ve kalkınma finansmanı kuruluşlarını özellikle Afrika'daki kritik mineral madenciliği fırsatlarını takip etmeye yönlendirmelidir. Stratejik malzemelerden mahrum kalma ihtimaline karşı hazırlıklı olmak için Kongre, ek fonlar tahsis ederek, geri dönüşüm teknolojisine yatırım yaparak ve özel madencilik ve arıtma şirketleriyle koordinasyonu teşvik ederek Ulusal Savunma Stoklarını yeniden canlandırmalıdır.
Bugün çıkarılan madenler yarının ileri teknolojisine güç verecek: robotik, kuantum hesaplama, yapay zeka ve daha fazlası. Amerika ne yaparsa yapsın, TAZARA ve Bagamoyo gibi Çin yatırımları önümüzdeki on yıllar boyunca bu tedarik zincirinin önemli parçaları olacak. Ancak ABD, öncü teknoloji yarışında ikinciliği kabul etmek zorunda değil. Amerika ve müttefikleri olumlu adımlar atarak, çıkarılması Afrika devletlerine, meşru alıcılara ve Amerikan ulusal güvenliğine fayda sağlayan kritik mineralleri güvence altına almak için anlamlı alternatifler sunabilir.
Farrell Gregory, 26 Ağustos 2024, Real Clear Defense
(Farrell Gregory, Dickinson College'da Çince ve Uluslararası Çalışmalar okuyan bir üçüncü sınıf öğrencisidir. Yorktown Enstitüsü'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaktadır.)
Ahmet Faruk, 26.09.2024, Sonsuz Ark, Çevirmen Yazar, Sonsuz Ark Çevirileri
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.