Sonsuz Ark/ Evrensel Çerçeveye Yolculuk
İnsanlık tarihi, gölgelerde yaşayan, gizli planlarla yürüyen örgütlerin dolambaçlı yollarıyla doludur. Bu örgütlerden İtalyan Carbonari, 19. yüzyılın siyasi tarihinde önemli bir yer tutar. Ancak bu örgütün ürettiği tehlikeler sadece İtalya'nın sınırlarıyla sınırlı kalmamış, etkileri Osmanlı'nın İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne kadar uzanmıştır.
Carbonari, İtalya'da birleşme ve özgürlük için kurulmuş olsa da, bu hedeflere ulaşma yöntemleri ve yarattığı tehlikeler derin izler bırakmıştır.
Her şeyden önce, Carbonari'nin gizlilik ve komploculuk üzerine kurulu yapısı, şüphe ve güvensizlik kültürünü besledi. Örgüt içindeki herkes potansiyel bir hain olarak görülebilir hale geldi. Bu durum, 1820'de Napoli'de gerçekleşen ayaklanmanın başarısızlıkla sonuçlanmasına yol açtı. İhanetin gölgesinde, örgütün iç işleyişi zayıfladı ve bu, üyeler arasında kalıcı bir kuşku ve paranoya yarattı.
Şiddet, Carbonari'nin bir diğer tehlikeli silahıydı. Hedeflerine ulaşmak için sıkça şiddete başvurdular; bu, sadece askeri ve siyasi hedefleri değil, sivil halkı da içine alan bir terör ortamı yarattı. Piyemonte'de gerçekleşen 1821 ayaklanması sırasında, bu şiddet sivilleri de hedef aldı ve toplumda derin yaralar açtı.
Carbonari'nin etkileri, Avrupa'nın siyasi istikrarını da tehdit etti. Viyana Kongresi sonrası kurulan yeni düzen, bu örgütün faaliyetleriyle sarsıldı. Avrupa'daki diğer devrimlerde de parmağı olduğu düşünülen Carbonari, istikrarı bozucu bir unsur olarak öne çıktı.
Gizlilik ve şiddet, Carbonari'yi yönlendirilebilir hale getirdi. Fransa ve İngiltere gibi güçler, kendi çıkarları doğrultusunda Carbonari'yi kullanmaktan çekinmedi. Bu, örgütün bağımsızlığını zedeledi ve onu uluslararası güç oyunlarının bir piyonu haline getirdi.
Bu noktada, İttihat ve Terakki ile Carbonari'nin benzerlikleri dikkat çekicidir.
İttihat ve Terakki, Osmanlı İmparatorluğu'nda reformlar yapmak amacıyla kurulmuş olsa da, uyguladığı yöntemler ve yarattığı tehlikeler, Carbonari'ninkilere benzer. 1908 Jön Türk Devrimi, İttihat ve Terakki'nin öncülüğünde gerçekleşti, ancak sonrasında örgütün gizli faaliyetleri ve şiddet kullanımı, imparatorluğun iç barışını tehdit etti. Özellikle, Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesi ve 1913 Bab-ı Ali Baskını gibi olaylar, İttihat ve Terakki'nin iktidarı ele geçirme biçimini ve bunun yarattığı tehlikeleri gözler önüne serdi.
Her iki örgüt de, idealleri için kullandığı yöntemlerle, hedefledikleri toplum düzenini tehlikeye attı. Gizlilik, şiddet ve iktidar hırsı, bu örgütlerin hem kendi içlerinde, hem de dış dünyada yarattığı tehlikelerin başında gelir.
Tarih, bu gizli örgütlerin dansının ne denli tehlikeli ve karmaşık olduğunu bir kez daha hatırlatır bize.
Hakkı Aslan, 01.11.2024, Sonsuz Ark, Konuk Yazar, Dümenciler Dünyası, Kybernétes,
- Sonsuz Ark'ta yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur.
- Sonsuz Ark linki verilerek kısmen alıntı yapılabilir.
- Sonsuz Ark yayınları Sonsuz Ark manifestosuna aykırı yayın yapan sitelerde yayınlanamaz.
- Sonsuz Ark Yayınlarının Kullanımına İlişkin Önemli Duyuru için lütfen tıklayınız.